Şu’be ve diğerleri, Said b. Ebî Bürde yoluyla babası Ebû Bürde’nin, Ebû Musâ el-Eşarî (r.a.)’tan şöyle naklettiğini h aber verir:

- Resulullah (s.a.v.) efendimiz hem kendisini hemde Muaz b. Cebel’i Yemene göndermiş ve onlara –yola çıkarken-:

“(insanlara) kolaylaştırın, zorlaştırmayın, müjdeci olun, nefret ettirmeyin, gönül erleri olun” buyurmuştur.

Bu hadisi Buharî ve Müslim rivayet etmişlerdi. hadisin8 bunun dışında buradakilerden daha uzun olarak bir kaç rivayeti daha vardır.[710]

BuhariDinn Sahih’inde Tarık b. Şihab hadisinde Ebu Musa el Eşarî’nin şöyle dediği geçer:

-Resulullah (s.a.v) beni kavmimin diyarına yollamıştı. Nebı (s.a.v.)’e geldiğimde o Mekke’de Ebstah dene  yerde kampı8nı kurmuştu. Bana:

“Ya Abdullah b. Kays! Hac ettin mi?” buyurdu. “Evet” dedim. “Nasıl niyet ettin?” diye sordu. ben, “Senin ihrama girişin nasılsa öyle diyerek telbiye getirdim” dedim Bana: “Hac kurbanını da yanında mı sevkedip geldin?” diye sordu. “Hayır beraber getirmedim!” dedim. efendimiz (s.a.v.):

“Öyleyse Beytullah’ı tavaf et, sonra safa ile merve arasında sa’yini yap,sonrada ihramdan çık buyurdu. Bende öyle yaptım Buharî hadisin gerisini anlatıyor.[711]

Bu hadise göre Ebu Musa (r.a.)’ın Yemen’den Mekke’ye geldiği anlaşılıyor. Muaz b. Cebel (r.a)’a gelince, -rivayetlere bakılınca- onun Yemen’den geriye Resulullah’ın vefatına kadar dönmemişe benziyor.[712]   

 

Efendimiz'in Amr B. Hazm'a Yemen'e Gönderirken Verdiği Mektup
 

İbnû İshâk der ki: Bana, Abdullah b. Ebî Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm babası Ebû Bekr'in şöyle dediğini anlattı:

- İşte şu, Resûlullah (s.a.v)'in, dedem Amr b. Hazm'ı Yemen'e gön­derirken Yemen halkını bilgilendirmek, onlara sünneti öğretip, zekat vergilerini alması için yazıp vermiş olduğu mektup, bizim yanımızda-dır. Gerçekten Resûlullah (s.a.v) Amr'a bir yazılı taahhüdnâme verip Orada gerekli tavsiyelerini yapmışı. Mektup şudur:

"Bismillahirrahmânirrahîm: İşte şu- yazılı metin- Allah ve Rasûlü'nden yazılı bir açıklamadır. "Ey iman edenler, anlaşmaları­nıza vefalı çıkın" (Maide sûresi ayet 1). İşte bu, Allah Rasûlü tarafın­dan Amr b. Hazm'a Yemen'e vazifeli gönderildiği sırada verilmiş bir senettir. Ona yapacağı işlerin tümünde Allah'tan korkmasını emret­miştir.

Şüphesiz Allah (c.c.) kendisinden korkanlarla ve ihsan yapan kim­selerle beraberdir. Ona Hakkı Allah'ın emrettiği şekilde tutmayı, in­sanlara hayırları müjdelemeyi, insanlara hayırları müjdelemelerini söy­leyip, insanlara Kur'ân okumayı öğretmesini, Kur'ân'm inceliklerini onlara öğretmesini emretmiştir.

Hiç kimse temiz olmadıkça Kur'ân'ı tutmayacaktır.

İnsanların dinen kendi lehlerinde olan şeyleri de, aleyhlerinde olan şeyleri de haber verilecek.

Hak olan hususlarda insanlara yumuşak, Zulüm olan konularda on­lara katı davranılacaktır. Zira Allah zulmü çirkin sayıp, ondan men etmiş ve:

"Kendinize gelin Allah'ın la'neti zâlimlerin üzerinedir" buyur­du. (Hud sûresi ayet 18)

İnsanlar, Cennetle müjdelenip, ona dair bilgilendirilecek, cehennem -anlatılarak- insanlar, sakındırılıp cehenneme sebeb olan amellerden uzaklaştırılacak. İnsanlar, dinde tam ince anlayışa gelene kadar alıştıra alıştıra eğitilecek.

İnsanlara hac yapma yerleri, hacc'ın sünnet ve farzları, Allah'ın o konuda neyi emrettiği, "Hacc-ı ekber ve Haccı esğar'ın" nasıl yapıla­cağı hacc-ı esğar'ın ömre demek olduğu öğretilecek.

İnsanlar, küçücük, dar, tek bir elbise ile namaz kılmaktan men edi­lecek. Ancak gayet geniş olurda iki ucunun arasına alipta omuzuna a-tarsa ne alâ, insanların bir elbisenin içine ayaklarım sokarak, fecrini göğe dikmesi yasaklanacak.

Kimse uzadığı zaman saçını tepesinin üzerine topuz gibi yapmaya­cak. Aralarında kavga varsa insanları kabile ve aşiret çağırmalarından menederek. Onların çağırması daima ortağı olmayan tek Allah'a olsun. Kim de Allah'a değilde aşiret ve kabileyi yardıma- çağırırsa, onların çağırmaları, ortağı olmayan tek Allah'a olana dek onlar kılıçla İslah edilsin.

İnsanlara abdesti alırken güzelce alıp; yüzlerin, dirseklere kadar el­lerin, topuklara kadar ayakların yıkanılıp, başını nıeshetmesi Allah'ın emrettiği tarzda öğretilecek. Namazı vaktinde kılmaları, Rukuyu, sec­deyi ve huşu içinde olmayı eksiksiz şekilde ifa etmeleri, sabah nama­zını ortalık yöşerince40, öğleyi de öğle sıcağının geçtiği, güneşin batı tarafa meylettiği sırada, ikindi namazım güneş yerden ayrılırken, ak­şam namazım gece gelmeye başlayınca, ama yıldızlar gökte görün­meye başlamadan önce, yatsıyı da gecenin ilk girişinde kılmaları em­redilmiştir. Cum'a için ezan okunduğunda Cum'aya -koşarcasına git­mesi, giderken gusletmesi de ona emredilmiştir.

Yine ganimetlerden elde edilenin beşte birini Allah için almasını emredip, mü'minlere farz kılman arazi gelirlerinin dereden ve yağmur­dan sulanan su ile meydana gelen iratlardan onda bir, kuyulardan sula­narak yapılan tarım gelirlerinden de bunun yansı -yani yirmide bir ola­rak- almasını emretmiştir.

Yöş, yöşermek: karanlığın sıyrılıp ortalığın ağarmaya başlama vaktidir.

Her on devede iki koyun, yirmi de dört, kırk sığırda bir sığır otu­zunda bir tebî' yada tebî'a(bir yaşını doldurmuş), ceza' veya cezî'a(iki yaşını doldurmuş), kırk koyunda yayılan kısımdan ise bir koyun vere­cektir. Bu Allah'ın mü'min kullarına zekat konusunda farz ettiği şey­dir. Kim daha fazla verirse, kendisi için iyi olur.

Yahudi ve Hıristiyan'lardan İslâm dinini gönlünden seçerek İslâm'a girer ve bu dini yaşarsa o mü'minlerden biri olup, mü'minlerin lehine olan her şey onun da lehine, aleyhlerine olan şeyler de aleyhinedir. Hı­ristiyan yada Yahudi dininde kalmak isteyende kalabilir. Zira bu red­dedilemez.

Bu Yahudi ve Hıristiyan'lar buluğ çağına gelmiş, erkek, kadın, hür, yada köle olan herkese bir dinar veya o kıymette bir elbise vermek va­tandaşlık borcudur. Kim bunu öderse, O Allah'ın ve Rasûlü'nün zim­metindedir. Kim bunu ödemek istemezse, O Allah ve Rasûlünün ve mü'minlerin hepsinin düşmanıdır. Allah'ın salatları Muhammed'in üze­rine olsun. Allah'ın selâmı, rahmeti ve bereketi ona olsun.[713]

"Süleyman b. Dâvûd, Zührî -Ebû Bekr b. Muhammed b. Amr b. Hazm- Babası- Dedesi- isnadıyla aynen bu hadis gibi ama mevsûl bir isnad ile, zekât konusunda bir çok ilavelerle diğer anlattıklarımızı da bir takım eksiklerle rivayet eder ki, biz bunu Sünen-i (Kübrâ) da riva­yet ettik.[714]

Ebû'l- Yemân derki, bize, Safvân bin Amr, Râşid b. Sa'd'dan Asım b. Humeyd es-Sukûnî'nin şöyle dediğini anlattı: Peygamber (s.a.v) Muâz'ı Yemen'e gönderdiği zaman, Mu'a^'a bazı tavsiyelerde buluna­rak  uğurlamak   için   evinden   çıktı.   IVÎuâz  binit'inde,   Resûlullah  (s.a.v)'de onun bindiği hevdecin altında yürüyordu. Uğurlama yerine geldiklerinde Peygamber (s.a.v):

"Yâ Muâz! Belki de sen bu yıldan sonra bana bir daha rastla­mayacaksın. Her halde Mescidime ve kabrime uğrarsın!" buyu-runca Muâz yüksek sesle Peygamber'den ayrılışa ağlamaya başladı. Bunun üzerine Nebî (s.a.v):

"Ağlama yâ Muâz! Zira sesli ağlama şeytandır" buyurdu.[715]



[710] Buhari Cihad ve Siyer cilt 4/26: Meğazi 5/107; Ahkam 8/114; Müslim Cihad 173: Beyhaki Delail 5/401: Müsned 4/417: Abd. Rezzak 5959: Bey. S. Küb. 8/155, 10/87; Temhîd 7/125

[711] Buhari Meğazı 5/109. no: 4346: Beyhakı Delail 5/404; Ebu Ya’la 12/7278; Müsned 4/410; Buhari Hac 1559; Müslim Hac 1221/155; Rezai 5/154: 5/20; İBni Hazm Muhalla 7/101

Bu söz Beyhaki’nindir. Delail 5/404.

[713] İbni Hişâm 4/219; Taberî 3/128; Beyh. Delâil 5/413, 415; Futûhü'l Büldân 1/83; İmtâû'l Esma' 1/501; M. Hamîdullah El-Vesâikus-siyasiyye no: 105.

[714] Bu sözler Zehebrnin değil Beyhakî'nin Delâil'deki açıklamasıdır. Dr. Ömer Abdüsselâm Tedmurî her nedense tahkikte Beyhakî'yi hiç dikkate almaz gibi dav­ranıp, bu hadisi de Buhari'ye azvetmeye çalışır. Oysa burada senedi verilen hadisi Beyhakî Sünen-i Kübrâ'da (1/88, 309 ve 8/189, 10/128) nakleder.

[715] Müsned 5/235; Beyhakî Delâil 5/404.

İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Meğazi 4/418-422       

Esselamü Aleyküm. Bilgiler için Allah sizlerden razı olsun kardeşim

Ve aleykümüsselam Kolaylaştırmak ve nefret ettirmemek İslam ın en önemli hususlarındandır. Her zaman her yerde buna ddikkat etmek bizlere çok şey kazandırır