Kur’an’ın ilk nüshaları

Kur’an’ın ilk nüshaları gün yüzüne çıkacak -

İstanbul, Kur'an'ın indirilişinin 1400. yılında benzersiz bir sergiye ev sahipliği yapacak. Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nin envanterine kayıtlı el yazması Kur'an-ı Kerim ve cüzlerin büyük bölümü ilk defa sanatseverlerle buluşacak.

Kur'an'ın indirilmeye başlandığı Kadir Gecesi'ne denk gelen 5 Eylül 2010'da kapılarını ziyarete açacak olan sergi, 1 Aralık 2010'a kadar gezilebilecek. 250'yi aşkın eşsiz eserin görülebileceği sergi, Louvre, Metropolitan, British Museum ve Berlin Müzesi İslam Eserleri Bölümleri'nden önemli uzmanları ağırlayacak.

Dünyanın sayılı koleksiyonları arasında yer alan ve pek çok örneği yayınlanmamış Kur'an-ı Kerim'lere sahip Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Kur'an'ın indirilişinin 1400. yılında bu görkemli koleksiyonun en değerli parçalarını sanatseverlerle buluşturacak. Dünya üzerinde en fazla nüshası hazırlanan kitap olma özelliğine sahip olan Kur'an-ı Kerim'in, sanatsal açıdan en ihtişamlı örnekleri, 5 Eylül - 1 Aralık 2010 tarihleri arasında Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergilenecek. Yıldız Holding'in desteği ile restorasyon ve konservasyon çalışmaları yapılarak kültür-sanat dünyasına kazandırılan eserler, Antik A.Ş. tarafından organize edilen ve Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nin uzman kadrosunun hazırladığı sergi ile teşhir edilecek. Üç ay boyunca açık kalacak sergi, İslam Sanatı'nın nadide parçalarından oluşuyor. 250'yi aşkın eserin görülebileceği sergi, bugüne kadar Türkiye'de açılan en büyük Kur'an sergisi olarak ayrı bir önem taşıyor. 5 Eylül 2010'daki açılışa, Metropolitan Sanat Müzesi'nden Sheila R. Canby, Berlin İslam Eserleri Müzesi'nden Filiz Çakır Philip, British Museum'dan Venetia Porter, Louvre Müzesi'nden Sophie Makariou gibi İslam eserleri alanında dünyanın önde gelen küratörleri de katılacak.
Şam Evrakı Koleksiyonu'ndan parçalar

Küratörlüğünü Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nden Sevgi Kutluay ve Ali Serkander Demirkol'un yürüttüğü sergide pek çok ilk bir arada olacak. Bunlardan biri de, Kur'an'ın ilk el yazmaları olarak kabul edilen ve "Şam Evrakı" olarak bilinen ceylan derisi el yazmaları... Koleksiyonun Şam Evrakı olarak adlandırılması, Şam Emevîye Camii'nden getirilmesinden kaynaklanıyor. 19. yüzyıl sonunda cami büyük bir yangın geçirince evrakların pek çoğu harap oluyor. Kurtarılan belgeler arasından seçilenler 1911'de İstanbul'a Topkapı Sarayı'na getiriliyor. Koleksiyon, 1913'te Evkaf-ı İslamiye Müzesi (bugünkü adıyla Türk ve İslam Eserleri Müzesi) kurulunca Topkapı Sarayı'ndan müzeye gönderiliyor. Şam Evrakı Koleksiyonu, parşömen ve deri cilt örneklerinden oluşuyor. Yaklaşık 250 bin civarında Kur'an sayfasından oluşan Şam Evrakı Koleksiyonu'nun içinde dikkat çekenler arasında, ceylan derisi üzerinde kûfi hatla yazılmış yapraklar sıralanıyor. Bu yapraklar arasında, ahşap iskelet üzerine deri geçirilerek yapılmış en erken cilt örnekleri de bulunuyor. Şam Evrakları Koleksiyonu'nda bulunan el yazması eserlerin en erken örneği, Emevî döneminin sonralarına tarihleniyor. Bu belgeler kûfi yazı öncesinde hicâzî hatla yazılmış örneklerden oluşuyor. Emevî ve Abbasî döneminin hat, tezhip ve cilt özelliklerinin yer aldığı bu görkemli koleksiyonun en seçkin örnekleri, "1400. Yılında Kur'an-ı Kerim" sergisinde ziyaretçilerle buluşuyor. Şam Evrakları arasındaki Kur'an-ı Kerim yaprakları sanatsal özelliklerinin yanı sıra, bilinen, üzerinde tarihli bir vakıf kaydı bulunan en erken örnekler olması nedeniyle de büyük ehemmiyet taşıyor. Bu örneklerdeki tarih, Hicri 262, Miladi 875-876 yıllarını gösteriyor.

Evraklar üzerinde araştırmalar, 1964 yılından bu yana ağırlıklı olarak yabancı araştırmacılar tarafından yürütüldü. Bu sergi ile birlikte ilk defa çeşitli sergi ve yayınlarda yer alan birkaç yaprak dışında, yaklaşık 50 eser, koleksiyonun ünik parçaları olarak gün yüzüne çıkarılmış olacak. Bu sayede, yabancı yayınlar aracılığıyla bilim dünyasına tanıtılan Kur'an-ı Kerim sayfaları ilk defa bu sergi ile Türkiye'de sanatseverlerle buluşacak. Sergide ayrıca Emevî ve Abbasî dönemine tarihlenen kutu ciltler, parşömen üzerine yazılmış rulo Kur'an-ı Kerim örnekleri ve Kur'an sayfaları da yer alacak.
Hat ve kûfi sanatının en iyi örnekleri

Türk İslam Eserleri Müzesi'nde Kur'an cüzleri ile birlikte yaklaşık 1500 adet eser bulunuyor. Bunlar, camiler, türbeler ve kütüphanelere vakfedilen eserlerden oluşuyor. Bu eserler arasında Hz. Osman ve Hz. Ali'ye atfedilen 'Mushaf'ların da bulunduğunu belirten Türk ve İslam Eserleri Müzesi Müdürü Seracettin Şahin; koleksiyonun hat, tezhip ve cilt sanatını tarihsel süreci içinde izlemeye olanak sağladığını vurguladı. Şahin, şöyle devam etti:
İslam Sanatı'nın nadir eserleri

"Sergi, İbni Bevvap'tan Yakut el Mustasimi'ye, Suhreverdi, Seyrafi, Şeyh Hamdullah, Ahmed Karahisari, Hâfız Osman, Kazasker Mustafa İzzet gibi yaşadıkları döneme damgasını vuran hattatların ve onların yetiştirdiği öğrencilerin eserlerini tanımaya da imkân sağlıyor. Ayrıca, İslam coğrafyası içinde kitap sanatları söz konusu olduğunda en fazla nüshası hazırlanan kitap olmasına karşılık, her biri büyük titizlikle hazırlanan Kur'anlar, hazırlandıkları tarih ve coğrafyanın sanat ortamını da günümüze taşıyor. Bu nedenle Türk İslam Eserleri koleksiyonu farklı tarihlerde farklı coğraflarda hazırlanan Kur'an örnekleriyle dünya literatürüne geçmiş bir koleksiyondur."

Kur'an'ın Kadir Gecesi indirilmeye başlandığını da hatırlatan Şahin; "Bu yıl 5 Eylül'e denk gelen Kadir Gecesi günü ziyaretçisiyle buluşması planlanan sergi, bu kültürel mirasın bize ulaşmasını sağlayan sultanlar, hanım sultanlar, hattatlar, müzehhipler (tezhip sanatçısı), mücellitler (cilt sanatçısı), cetvelkeşler ve adını bilemediğimiz emeği geçenleri de yad etmeyi amaçlıyor" dedi. Serginin organizasyonunu üstlenen Antik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Artam, sergi ile ilgili olarak şunları söyledi: "Sergide, İstanbul'da yazılmış Mushaf-ı Şerifler de bulunuyor. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Kur'an koleksiyonu, 8. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan tarihi süreç içinde, İslam ülkeleri ve Osmanlı topraklarında ortaya konmuş İslam Sanatı'nın nadir örneklerinden oluşan dünyanın sayılı koleksiyonlarından biridir. Sergi, Emevî, Abbasî, Fatımi, Eyyûbi, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Memlûk, İlhanlı, Celâyîrî, Timurî, Türkmen, Osmanlı, Safevî ve Babûrî, Osmanlı döneminin sanat hamileri için, döneminin ünlü sanatçıları tarafından hazırlanan Kur'an-ı Kerimler hat, tezhip ve ciltlerindeki kalite ile hayranlık uyandırırken, İslam Kitap Sanatı'nın her evresini kesintisiz olarak tanıma imkânı veriyor. Bu eşsiz Kur'an-ı Kerim ve Kur'an-ı Kerim Cüzleri koleksiyonunun, aylar süren özenli ve kapsamlı bir çalışmadan sonra ziyarete açılıyor olması tarihsel, kültürel ve sanatsal anlamda büyük önem taşıyor."
Sultanların Kur'an'ları

Sergilenecek olan Kur'an-ı Kerimler, aynı zamanda üzerindeki kayıtlar ve mühürler açısından da belge niteliği taşıyor. İlhanlı Sultanı Olcayto, Memlük Sultanı Kayıtbay gibi sultanların hazinesi için hazırlanan cüzler ve Kur'an-ı Kerim'ler, dönemin sultanlarının kitap sanatlarına düşkünlüğünü göstermesinin yanı sıra, Kur'an-ı Kerimlerin sanat kalitesi, Kur'an'a verilen önemin de göstergesi sayılabilir. Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan I. Ahmed gibi Osmanlı sultanlarının inşa ettirdikleri camilere vakfetmek için hazırlattıkları Kur'anlar, özellikle Rüstempaşa, Pertevniyal Valide Sultan, I. Mahmud, Sultan Abdülmecid gibi Osmanlı sultanlarının okunmak üzere cami ve türbelere vakfettikleri Kur'anların yüksek sanat özellikleri, Osmanlı döneminde de Kur'an-ı Kerim'e verilen önemin güzel örneklerini yansıtıyor.
Koleksiyonerler için özel katalog hazırlanıyor

Kur'an Sergisi için hazırlanan katalog da serginin ebedileştirilmesi anlamında bir ilk olacak. Bugüne kadar münferit olarak yayınlanan, bazıları ise hiç yayınlanmayan Kur'anlar ilk kez toplu olarak bu katalogda yer alacak. Pek çok kişi için başvuru kitabı niteliği taşıyacak katalogda ayrıca, Kur'an'ın indirilmesi ve toplanması, Kur'an ve Hz. Muhammed (S.A.V.), hat sanatı ve hattatlar, tezhip ve cilt sanatı ile ilgili makaleler de yer alacak.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın