Mühendishâne-i Bahr-i Hümâyûn'un Açılışı

Mühendishâne-i Bahr-i Hümâyûn'un Açılışı (18 Kasım 1773)

Türklerin denizcilik sahasındaki faaliyetleri, üç tarafı denizlerle çevrili bir coğrafya olan Anadolu'ya gelmelerinden sonra başlamıştır. Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah'ın İznik'i fethederek başkent yapması, daha bu dönemde denizlerin bir devlet için öneminin anlaşıldığını gösterir. İlk derya beylerinden Çaka Bey, İzmir ve çevresinde kurduğu beyliğin donanması ile devrin önemli denizci devletlerinden Bizans'la mücadele edebilecek bir seviyeye ulaşmıştır. Daha sonra Batı Anadolu beyliklerden Saruhanoğulları, Menteşeoğulları ve Karesioğulları donanmalarının Aydınoğlu Umur Bey komutasında birleşerek gerek Trakya'ya gerekse Bizans hâkimiyetindeki yerlere akınlar düzenlemesi Türk donanmasının Ege ve Marmara sularında önemli bir güç hâline geldiğini gösterir. Osmanlı'da Rumeli'ye geçişle beraber bir donanma kurulması için çalışmalara başlanmıştır. Karesioğullarından intikal eden donanma ve tersaneler ile bir deniz gücü meydana getirilmiş, bu güç Yıldırım Bayezid döneminde daha da büyümüştür. Gelibolu, Osmanlı deniz kuvvetlerinin merkezi hâline getirilmiş, tesis edilen tersane İstanbul'un fethine kadar bilhassa Venedik ve Ceneviz donanmalarına karşı önemli işler görmüştür.

16. yüzyıl, Ege ve Akdeniz'in bir Türk gölü hâline geldiği devirdir. Ancak 1571 tarihindeki İnebahtı (Lepanto) bozgunu denizcilik tarihimiz açısından bir dönüm noktası olmuştur. 17. yüzyıla girildiğinde ise, çeşitli müesseselerdeki bozulmadan Osmanlı denizciliği de nasibini almıştır. Girit'in fethi için girişilen mücadele, Osmanlı deniz gücünün Venedik ile başa çıkamayacağını göstermiş ve bunun telâfisi için kalyon tipi gemilerin inşasına önem verilmiştir. 1770 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı ise Osmanlı'nın hem kara hem de deniz kuvvetleri açısından tam bir hayal kırıklığı ile neticelenmiştir. Özellikle Çeşme Limanı'nda, Osmanlı donanmasının, İngilizlerin de desteği ile Ruslar tarafından yakılarak imha edilmesi, yeni tedbirlerin alınmasını zaruri hâle getirmiştir.

Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın da telkinleriyle devrin Padişahı 3. Mustafa, daha önce topçu öğreticisi sıfatıyla devlet hizmetine giren Macar asıllı Baron de Tott'a Haliç'te tersane yakınlarında bahriye mühendisliğine mahsus bir okul kurdurmuştur. Bununla denizciliğin daha ilmî metotlarla öğretilmesi hedeflenmiştir. Avrupa'dan getirilen hocalarla eğitim faaliyetlerine devam edilirken, Fransız tarzı yeni gemiler de inşa edilmeye başlanır. Kısa süre sonra İngiltere ve Rusya'nın tazyiki ile Fransız hocalar Osmanlı topraklarından ayrılmak zorunda kalır. Gerek 3. Selim gerekse 2. Mahmud dönemlerinde bu okulla ilgili birçok yeni çalışma yapılmış olmasına rağmen, istenilen netice maalesef elde edilememiştir. Osmanlı'nın son dönemlerine kadar mevzii bazı başarılar hâriç tutulursa, deniz kuvvetlerinin ıslahına yönelik çalışmalar önemli bir netice vermemiştir.

Kasımda Yaşanan Bazı Hâdiseler
1 Kasım 1922 Saltanat'ın Kaldırılması
16 Kasım 1869 Süveyş Kanalı'nın Açılması
25 Kasım 1072 Sultan Alparslan'ın Vefatı
30 Kasım 1925 Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması

sızıntı
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın