Gayrimüslimlere Osmanlı gibi olamadık 2

-Milliyetçilik bu açıdan hastalık mıdır?

-Tabii ulus-devlet anlayışından sonra bütün dünyada ötekine karşı bir tahammülsüzlük başladı. Yani ulus-devletler aslında bütün dünyada azınlıkta olan, öteki kabul edilen insanın kültürel haklarına, sosyal haklarına, yaşam biçimine müdahaleyi beraberinde getirdi.

-Milliyetçilik öne çıkınca dinin vazettikleri örtüldü diyebilir miyiz?

-Evet. Kimi zaman milliyetçilik dini unsurları kullandı. Ama çarpıtarak kullandı. Tabi şu da var. Cumhuriyet döneminde katı milliyetçilik anlayışından gayrımüslimler, katı laiklik anlayışından da dindar Müslümanlar zarar gördü. Sizin de bildiğiniz gibi Cumhuriyet döneminde sadece kiliseler kapanmadı, camiler de hem de yüzlercesi kapandı. Mesela Ayasofya da ibadete kapatıldı. Hakikaten Ayasofya'nın bir müze olarak kalması beni bir Müslüman olarak rahatsız ediyor. O da ibadete açılmalı.

-Ama hangi ibadete?

-Şimdilerde Türkiye'de başlayan ve şahsen benim gelişeceği ümidini taşıdığım beraber yaşama kültürün Ayasofya'da devam etmesinin, onun müze oarak kalmasından daha önemli ve kabul edilebilir olduğunu düşünüyorum. Ben Müslüman olarak elbette Ayasofya'nın cami olmasını isterim. Ama eğer Ayasofya haftanın bütün günleri Müslümanların ibadetine açılacaksa, buna mukabil Pazar günleri Müslümanlara kapatılıp kilise olarak kullanılmasını gerektiriyorsa ben bir Müslüman olarak müze olmasından daha çok kabul edilir bulurum. Çünkü burası bir mabet olarak inşa edilmiştir. Kilise olarak da cami olarak da bin seneden fazla mabet fonksiyonu icra etmiştir. Şimdi her ikisi de değil. Müze olması, turistik bir ziyaretgah olması doğrusu beni rahatsız ediyor.

-Böyle bir şey var mı tarihte?

-Tam böylesi yok. Ancak zaman zaman Hristiyan heyetlerin İslam ülkelerini ziyaret sırasında camilerde ibadet ettiklerinin bilgileri var. Ayrıca Endülüs'te Kurtuba Camiinin bir köşesinde Avrupa'dan gelen talebelerin ibadetleri için bir mekan ayrıldığı bilgileri kimi kaynaklarda yazılı. Ancak bunun illa da geçmiş bir örneği olması gerekmez. Ayasofsa beraber yaşama kültürünün neden ilk örneği olmasın. Ayasofya'nın seküler bir müze olmasındansa iki dinin ibadet yeri olması bence daha doğrudur. Müslümanlar ve Hıristiyanlar olarak beraber yaşamamızın devam etmesi açısından, nasıl Van'daki kiliseyi açıyorsak, Ayasofya'yı da ibadete açalım. Günlük ibadet kilisede o kadar yoğun değil. O kadar kiliseye bağlı da değil. Ama Müslümanlıkta camiye çok bağlıdır günlük ibadetlerimiz. Haftanın altı günü biz kullanalım. Pazar günü de Hıristiyanlar gelsinler bir köşesinde ayin yapsınlar.

-Niye köşesinde de bütününde değil?

-Veya bütününde yani. Bütününde de olabilir.

-Heykeller, ikonlar, resimler ne olacak?

-Bunların hepsinin o mabedin asli kimliği bozulmadan ve Müslümanların dini duyguları rencide edilmeden çaresi bulunur. Ben bunların engel teşkil edeceğini düşünmüyorum.

-Bir müslümanın ne hakkı var, elalemin kilisesini camiye çevirmeye? Din buna cevaz veriyor mu? Yoksa siyasete boyun mu eğiyor? Peygamber efendimiz yaptı mı bunu herhangi bir ülkede?

-Yapmadı. Hz Peygamber Medine'ye hicret ettiği zaman bir kilisenin, dikkate değer bir Hristiyan cemaatin varlığından haberdar değiliz. Ancak Küdus Müslüman ordularına teslim olduğunda ki bunun için halife Hz. Ömer'in Küdus'e gelmesi gerekmiştir. Hz. Ömer ibadet vaktinde teklif edilmesine rağmen bir kilisede ibadet etmeyi reddetmiştir. Burada red gerekçesi önemlidir. "Ben burada ibadet edersem Müslümanlar burayı bilahare cami haline getirirler.". Ancak unutmamak gerekir ki Küdüs savaşla değil, anlaşmayla alınmış bir şehirdir. İslam hukuku bakımdan her ikisinin tabi olduğu kurallar farklıdır.

OSMANLI CEMAATİ OLAN HİÇ BİR KİLİSEYE DOKUNMADI

-O zaman bizim yaptığımız yanlıştı.

-Unutmayalım ki İstanbul barış yoluyla alınmış bir şehir değildir. Onun tabi olduğu esaslar demin de ifade ettiğim gibi farklıdır. Osmanlılarda şöyle bir uygulama var. Bir şehir fethedildiğinde oranın en büyük kilisesini fethin bir sembolü olarak cami haline getiriyorlar. Ayasofya da bu yüzden cami haline getirilmiştir. Getiriyorlar ama bunun dışında cemaati olan hiçbir kiliseye dokunmuyorlar.

-Ayasofya Osmanlı'nın hakimiyet sembolü tamam. Ama burada siyaset dinin önüne geçiyor.

-Tabii geçiyor. İlla dini olması gerekmiyor.

-Fetih diye bir izin var mı İslamda? Sen başkasının toprağına nasıl göz dikebilirsin? Peygamber efendimizin savaşları sadece savunmak amaçlı değil miydi?

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın