Endülüs'ü tanımak ve anlamak

Endülüs devletinin kurulması, göz kamaştıran yükselişi ve hazin çöküşü, dünya tarihinin önemli kırılma noktalarından biridir. Gemileri yakarak ardına bakmayan yiğitlerin kurduğu bir devlet, gözleri yaşlarla dolu olarak terk ettiği Gırnata'ya bakarken, annesinden "erkekler gibi savaşmadın, şimdi sana kadınlar gibi ağlamak yakışır? sözlerini işiten yöneticilerin elinde yok olmuştur. Hüzünlü boyutlu bir yana, insanlığın ortak mirası olan -bilim ve felsefe gibi- medeniyetin tüm unsurlarını karanlık Ortaçağ Avrupası'na taşıyan Endülüs Devleti, yakıla yıkıla tüketilemeyen eserleriyle tarihin orta yerinde durmaktadır.  Ziya Paşa, İslam ve Avrupa tarihçilerinden büyük bir titizlikle derleyip, aklıselim üzere kaleme aldığı bu önemli eserinde Endülüs'ün bütün yönleriyle sunarken; "O büyük kıtanın ahvali bile şark ahalisi arasında anlamsız bir efsane gibi bir müddet dillerde söylenip sonraları bütün bütün unutulmuştur" dediği Endülüs medeniyetinin envanterini çıkarmaktadır.

İlimin yuvasıydı

Endülüs'te İslam hakimiyeti, 711 yılında büyük komutan Tarık bin Ziyad'ın öncülüğündeki Emevî ordusunun İspanya'ya girmesiyle başlar. 800 yıl boyunca; Emevî Valileri, Emevî Emirleri, Emevî Halifeleri, Hammûdîler, Tavâif-i Mülûk, Murâbıtîn, Muvahhidîn ve son olarak Gırnata Benî Ahmer İslam Devleti'nin hüküm sürdüğü bu topraklarda aynı zamanda Muhyiddin ibni Arabî, İbni Rüşd, İbni Bâce, Zerkâli gibi birçok âlim yetişmiştir. Ortaçağ Avrupası'nın hatta dünyanın seyrini değiştiren bu muazzam medeniyet 1492 yılında bütün kütüphaneleri yıkılıp, medeniyeti ayakta tutan bütün kitaplar yakılarak yok edilmiştir.
Dikkat çekiyor

ZİYA Paşa'nın çeşitli Fransızca ve Arapça tarih kitaplarından derleyerek ve bununla birlikte yaşadığı dönemin edebi zevkini müthiş bir zenginlikle sunarak hazırladığı Endülüs Tarihi, Osmanlı Türkçesi alanında uzman Yasemin Çiçek tarafından meşakkatli bir çalışma neticesinde sadeleştirilerek neşre hazırlanmıştır.

milligazete