Yolculukta ve İkamet Halinde Mestlere Meshetmek

Yolculukta ve İkamet Halinde Mestlere Meshetmek

Rasûlullah -Sallallahu aleyhi vesellem- den mestler üzerine mesh ve ayakların yıkanması hususunda sünnet mütevatir olarak bize kadar gelmiştir. Rafizîler ise bu mütevatir sünnete muhalefet ederler. Onlara şöyle denilir: Peygamber -Sallallahu aleyhi vesellem-den söz ve fiil olarak abdesti aktaranlar, ondan abdest almayı öğrenenler, onun döneminde gözünün önünde abdest aldıkları halde kendilerine itiraz etmediği kimseler ve bunu kendilerinden sonra gelenlere aktaranlar, bu âyetin lafzını nakleden kimselerden sayıca daha çokturlar.

Çünkü bütün müslümanlar onun döneminde abdest alıyorlardı, abdesti de ancak ondan öğrenmişlerdi. Bu uygulama da cahiliye döneminde onlar arasında alışılmış bir şey değildi. Yüce Allah’tan başka hiçbir kimsenin sayısını bilmediği kadar çok kimse, onu abdest alırken görmüşlerdir. Yüce Allah’ın dilediği kadar pek çok sayıda hadiste de ayaklarının yıkandığının söz konusu edildiği rivayetleri nakletmişlerdir. Öyle ki sahih hadis kitaplarında olsun, başkalarında olsun bir kaç yoldan onun şöyle buyurduğu nakledilmiştir: "Ateşten dolayı topuklara ve ayakların iç taraflarına veyl olsun!"[119]

Bununla birlikte şâyet ayağın üst tarafını meshetmek farz olsaydı, ayağın tamamını yıkamak tabiatın -riyaset ve mal talebinin aksine- kabul edemeyeceği bir külfet olurdu. Eğer abdestin şeklinin mütevatir olarak geldiği hususunda tenkid düşünülebilirse, abdest âyetinin lafzının nakledilmesi hususunda böyle bir tenkidin söz konusu olması daha bir ihtimal dahilinde olurdu.

Şâyet; âyetin lafzı yalan söylemenin de, hatanın da mümkün olamayacağı bir tevatür ile sabit olmuştur, diyecek olurlarsa şunu belirtelim ki: Abdest almanın ondan nakledilmesine dair tevatürün subutu öncelikli ve daha kamil bir manada söz konusu olmuştur. Ayrıca âyetin lafzı mütevatir olarak gelen sünnete de muhalif değildir. Çünkü "mesh" lafzı, mutlak olarak kullanılıp bununla bir şeyi isabet ettirmek manası kastedilebildiği gibi, bu lafız ile suyu akıtmak anlamı da kastedilebilmektedir.Nitekim Araplar şöyle derler: Ben abdest için mestlendim.

Ayet-i kerîme’de ayakların meshedilmesiyle, guslün diğer bir kısmı olan meshin kastedilmediğine, aksine guslün kendisinin bir parçasını teşkil ettiği meshin kastedildiğine bir delil vardır. Çünkü Yüce Allah: "iki aşık kemiğine kadar" diye buyurmuş "aşık kemiklerine kadar" diye buyurmamıştır. Halbuki "ellerinizi dirseklere kadar" diye buyurmuştur. İşte bu herbir elde tek bir dirsek olduğu gibi, tek bir topuk olmadığına delil vardır. Aksine herbir ayakta iki topuk vardır. Buna göre Yüce Allah mesh ile burada çıkıntı teşkil eden iki kemiğin meshini emretmiş olmaktadır. Burdaki emir ise yıkamak anlamındadır. Çünkü meshi özel anlamı ile kabul edenler, ayakların üst tarafı için meshi öngörürler. Ayet-i kerîme’de iki topuğun nihaî sınır olarak belirlenmiş olması, onların görüşlerini reddetmektedir. Onların iddiasına göre farz olan bacak ile ayağın birleştikleri nokta olan ve ayakkabı bağlarının bağlandığı yer olan topuklar kastedilmekte olup, iki ayağın üst tarafının meshedilmesi farzdır. İşte bu iddia görüldüğü gibi Kitab ve sünnet ile merduttur.

Ayet-i kerîme’de meşhur iki kıraat vardır. (Ayaklarınızı anlamına gelen kelimenin) nasb ve cer ile okunması. Bu iki okuyuşun i’rab’ı ilgili yerlerde genişçe yapılmıştır. Nasb okuyuşu ayakların yıkanmasının farziyeti hususunda açık bir nasstır. Çünkü mahal’le yapılan atıf ancak anlamın bir olması halinde söz konusudur. Şairin şu mısraında olduğu gibi:

"Biz dağda değiliz, demir de değiliz."

: Başıma ve ayaklarıma meshettim, ifadesi

: Başımı ve ayaklarımı meshettim, ifadesi ile aynı

anlamda değildir. Birincisinde "be: ile" mücerred mesh’ten ayrı bir mana ifade eder. Bu ise bir miktar suyu başa değdirmektir. O bakımdan atıf "ellerinize" buyruğuna yapılmış olmaktadır. Mütevatir sünnet de bazı insanların Kur’ân’ın zahirinden anladıklarının aleyhine hüküm vermektedir. Çünkü Rasûlullah -Sallallahu aleyhi vesellem- Kur’ân-ı Kerîm’in lafız ve manasını açıkça beyan etmiştir. Nitekim Ebu Abdu’r-Rahman es-Sülemî şöyle demektedir: Bize Kur’ân okutanların anlattıklarına göre Osman b. Affan, Abdullah b. Mes’ud ve başkaları Peygamber -Sallallahu aleyhi vesellem-den on âyet-i kerîme öğrendiler mi bu âyetlerin anlamlarını öğrenmedikçe başka âyetleri öğrenmeye geçmezlerdi."

Ayakların meshinin söz konusu edilmesinde ayaklar yıkanırken kullanılacak suyun az miktarda döküleceğine dikkat çekmek içindir. Çünkü mutad olan ayakların yıkanmasında suyun israf derecesinde çokça kullanılmasıdır. Bu mesele bilinen bir husustur, buna dair açıklamalar furû’a dair (fıkıh) eserlerindedir.

"Hac ve cihad iyileriyle, kötüleriyle müslüman olan ulu’l-emr ile birlikte Kıyamet gününe kadar geçerlidir. Hiçbir şey bunları iptal etmez ve bunların farziyetlerini kaldırmaz."

[119] Müsned, IV, 191; İbn Huzeyme 163; Dârakutnî, I, 95; Beyhakî, I, 70. Ayrıca: Buhârî 60, 96, 163, 165; Müslim 241, 242; Ebû Dâvûd 97; Nesaî, I, 77; Tirmizî 41; İbn Mâce 451, 453, 454; Müsned, II, 193, 201, 205, 211, 226, 451, III, 316, VI, 112, 192, 258.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın