Ömer İbn Abdilaziz

ÖMER İBN ABDİLAZİZ

— Üç tablo —

Ömer ibn Abdilaziz alimlere göre, ilmiyle amil alimlerden ve Hulefa-i Raşidin'den sayılır.[1]

Hulefa-i Raşidîn'in beşincisi abid ve zahid halifeden söz etmek misk kokusundan ve bahçelerden yayılan kokulardan daha güzel bir-şeydir.

Onun eşsiz ve yüce hayatı güzel kokulu ve verimli bir bahçedir. O bahçenin neresine varsanız taptaze bir bitki, güzel bir çiçek ve olgun bir meyve bulursunuz.

Şimdî, tarihin doruğunun kendisiyle süslendiği bu hayatın tamamını anlatamamamız; bahçesinden bir çiçek koparmamızı, onun nurundan bir kıvılcım almamızı da engellemez herhalde...

Çünkü tamamına erişilıneyenin bir kısmı da terkedilmez ya. İşte sana Ömer İbn Abdilaziz'in hayatından üç tablo. Allah izin verirse bundan sonra bunları başka tablolar da takip edecek.

Bu tabloyu bize Medine'nin alim, kadı ve şeyhi Seleme İbn Dînar rivayet etmektedir:

Haleb'in meseleleriyle ilgili olarak Hunasıra'dayken müslüman-ların halifesi Ömer İbn Abdilaziz'in yanına geldim.

Yaşım hayli ilerlemişti.

Uzun zamandan beri de onunla görüşmemiştik.

Onu evin önünde buldum.

Ancak, Medine'ye vali olduğu gün gördüğüm halinin değişmesi sebebiyle onu tanıyamadım. .

Bana hoş geldin dedikten sonra:

«Ebu Hazim yanıma gel» diye ilâve etti.

Yanma varınca:

«Sen müminlerin emîri Ömer îbn Abdilaziz değil misin?» dedim.

O da: «Evet» dedi. Ben de:

«N'oidu sana böyle?

Senin yüzün parlak, cildin taze ve rahatın yerinde değil miydi?» dedim.

«Öyleydi» diye cevap verdi,

«Altın ve gümüş sahibi ve müminlerin emîri olduktan sonra seni bu hale getiren nedir?» diye sordum. O da:

«Ebu Hazim! Peki bende değişen nedir?!» diye sordu. Şu cevabı verdim:

«Vücudun zayıflamış... Cildin sertleşmiş... Yüzün sararmış... Gözlerinin canlılığı gitmiş...» Bunun üzerine ağladı ve şöyle dedi:

«Sen, beni, öldükten üç gün sonra gözlerim çenemin üzerine akmış, karnım deşilip parçalanmış, böcekler vücudumdan yararlanmak için cesedime üşüşmüşken görseydin nasıl olurdu ya?!

İşte beni o zaman görseydin, beni bugünkü kadar da tanıyamazdın...»

Daha sonra gözlerini bana dikip:

«Ebu Hazim! Medine'de bana rivayet ettiğin hadisi hatırlamıyor musun?» dedi.

«Müminlerin emîri.'Sana birçok hadis rivayet ettim. Hangisini kastediyorsun?» dedim.

Şöyle cevap verdi: «Ebu Hurayra'nm rivayet ettiği bir hadis». .«Evet, hatırlıyorum, müminlerin emîri!» dedim.

«Bana o hadisi tekrar etsene. Senden onu tekrar dinlemek istiyorum» dedi.

Ben anlattım. Ebu Hurayra'nın şöyle dediğini duydum: «Resûiüllah'ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu duydum,

Sizin önünüzde sarp ve çok tehlikeli bir yokuş var. Onu sadece, vücudu ibadet ve cihat ederken zayıf düşenler aşabilecektir».

Ömer, ciğerinin parçalanmasından korktuğum bir şekilde ağladı. Daha sonra gözyaşlarını silip bana döndü ve şöyle dedi:

«Ebu Hazim! Bu yokuştan kurtulmak ümidiyle kendimi zayıflattığımda benî ayıplar mısın... Halbuki ben kendimi kurtulmuş sanmıyorum».

Ömer'in hayat tablolarından ikincisini de bize Et-Taberî, et-Tufeyl İbn Mirdas'tan rivayet etmektedir. O şöyle anlatır:

«Müminlerin emîri Ömer İbn Abdilaziz halife olduğunda, Suğd'-daki [2] valisi Süleyman İbn Ebi's-serîy'ye şu mektubu yazdı:

«Müslümanları misafir etmek için oteller yap.

Oraya onlardan birisi uğradığında gece ve gündüz misafir edin...

Onun durumunu düzeltin ve hayvanlarını siz temin edin.

Eğer yorgunluktan şikâyet ederse onu iki gün iki gece misafir edin...

Ona yardım edin.

Eğer azığı ve binecek bir hayvanı olmazsa ihtiyacını görecek şeyi ona verin.

Ve onu memleketine ulaştırın». Vali halîfenin emrini yerine getirdi. Kendisine hazırlamasını emrettiği otelieri yaptı. Bunlarla ilgili haberler her tarafa yayıldı.

İslâm ülkelerinin doğu ve batısındaki insanlar bu yapılanlardan konuşmaya ve halifenin adalet ve takvasını övmeye başladılar.

Hemen Semerkand [3] halkının Meri gelenlerinden bir heyet oranın valisi Süleyman İbn Ebi's-Serîyy'e gelip şöyle dediler:

«Selefin (senden önceki) Kuteybe İbn Müslim el-Bahilî ülkemizi haber vermeden [uyarmadan] işgal etti.

O bizimle savaşta sizin yani müsliimanlann davrandığı gibi dav-ranmadi.

Biz öğrendik ki, siz düşmanlarınızı İslâm'a girmeye davet ediyorsunuz.

Eğer kabul etmezlerse onları cizye vermeye davet ediyorsunuz. Yine bunu da kabul etmezlerse onlara savaş ilân ediyorsunuz...

Biz halifenizin adalet ve takvasını görünce ordunuzu size şikayet etme ve komutanlarınızdan birinin bize yaptıklarına karşı sizden yardım isteme cesaretini bulduk...

Ey emîr! Bizden bir heyetin halifeye gitmesine ve bize yapılan haksızlıkları ona ulaştırmamıza izin ver...

Eğer bizim de bir hakkımız olursa, o bize verilir. Eğer yoksa gittiğimiz yerden geri döneriz».

Süleyman onlardan bir heyetin Şam'daki halîfeye gitmelerine izin

Onlar halifelik makamına varınca durumlarını müslümanların halîfesi Ömer İbn AbdÜaziz'e ilettiler.

Halife, valisi Süleyman İbn Ebî's-Seriyy'e şu mektubu yazdı:

«Bu mektubum sana geldiğinde. Semerkantlılar için şikâyetlerini dinleyecek bîr kadı görevlendir.

Eğer o, onların lehinde hükmederse, müslüman ordusunun onların şehrini terketmelerini emret.

Onların arasında oturan müslümantan memleketlerini terketme-ye çağır.

Siz ve Kuteybe İbn Müslim el-Bahilî onların ülkesine hiç girmemiş gibi dönünüz».

Heyet Süleyman İbn Ebi's-Seriyy'e gelip müminlerin emîrinin mektubunu verdiklerinde, hemen onlar için kadıların kadısı Cümeye İbn Hazır en-Naci'yi görevlendirdi.

Kadı onlann şikâyetini dinleyip verdikleri bilgileri araştırdı.

Bazı müslüman asker ve komutanların şahitliklerine başvurdu.

Kadı onların iddialarının doğru oiduğu kanaatine vardı.

Ve onların lehine hükmetti...

Öyle olunca vali, müslöman' askerlerinin onlann ülkelerini terketmelerini, kendi karargâhlarına dönmelerini ve bir defa daha onlarla savaşmalarını emretti...

Onların ülkelerine ya barış yoluyla girecekler...

Ya orayı savaş yoluyla elde edecekler.

Ya da onlar için fetih mümkün olmayacaktı.

Halkın ileri gelenleri, müslümanların kadıların kadısının onların lehindeki hükmünü duyunca, birbirlerine şöyle dediler:

«Yazıklar olsun size... Bu insanların içine karıştınız ve onlarla birlikte kaldınız.

Onlann ahlâkını, adalet ve doğruluklarını gördünüz.

Onları yanınızda bıraktınız.

Onlarla oturup kalkarken içiniz1 rahat olsun...

Onlarla birarada bulunmaktan dolayı gözünüz aydın olsun...»

Ömer'in hayatındaki tablolardan üçüncüsünü de bize ibn Abdıı-

hakem «Sîretu Ömer İbn Abdilaziz» isimli kıymetli kitabında anlatmaktadır:

Ömer'in vefatı yaklaşınca Mesleme İbn Abdilmelik [4]yanına gir-. di ve şöyle dedi:

«Ey müminlerin emîri! Sen çocuklarının fırsatı ganimet bilip paraya sahip olmalarını önledin.

Bana veya ailenden tercih ettiğin birine onlar hakkında vasiyette bulunsaydın ne iyi olurdu».

Sözünü bitirince Ömer: «Beni oturtunuz» dedi. Onu doğrultup yatağına oturttular. O şöyle dedi:

«Mesleme! Konuşmanı duydum.

Çocuklarımın fırsatı ganîmet bilip bu mala sahip olmalarım önlediğimi söyledin.

Vallahi, ben onları lâyık oldukları bir hakta alıkoymadım. Onların olmayan hiçbir şeyi de onlara vermedim.

Bana veya ailenden tercih ettiğin birine onlar hakkında vasiyette bulunsaydın sözüne gelince; benim onlar hakkındaki vasîm ve velîm hak ile kitabı İndiren Allah'tır. O, iyileri korur ve onlara yardım eder.

Mesleme! Oğullarımın iki kişiden biri olduğunu bil.

Ya salih ve muttaki bir kişi ki Allah lutfuyla ona yardım edip onun için bir çıkış yolu bulacaktır...

Ya da günahların üzerine eğilmiş kötü bir kişi ki ben Allah Taâiâ'-ya karşı, ona, parayla yardım eden kişilerin ilki olmayacağım».

Daha sonra: «Oğullarımı yanıma çağırın» dedi.

Onları çağırdılar, on küsur oğlandı.

Onları görünce Ömer'in gözleri yaşardı ve şöyle dedi:

«Benim çocuklarım var ki onları yoksul ve hiçbir şeysiz bıraktım».

Sessiz bir şekilde ağlamaya devam etti... Daha sonra onlara dönüp: «Yavrularım!

Size birçok iyilik bıraktım...

Siz, müslüman ve zimmîlerden üzerinizde haklan olduğunu söyleyen hiç kimseyle karşilaşmiyacaksınız.

Yavrularım! Sizin iki şeyden birini seçmeye hakkınız var:

Ya, babanızın cehenneme girmesi karşılığında zengin olmanız...

Ya da cennete girmesi karşılığında fakir olmanız...

Ancak ben sizin, babanızı cehennemden kurtarmayı zenginliğe tercih edeceğinizi zannediyorum» dedi.

Daha sonra onlara şefkatle bakıp şöyle dedi:

«Kalkınız, Allah sfzi korusun.

Kalkınız, Allah size rızık versin...»

Mesleme ona dönüp şöyle dedi:

«Benim bundan daha iyi bir fikrim var, müminlerin emîri!»

Halife: «Peki nedir o?» dedi.

Mesleme şöyle cevap verdi: «Bende üçyüz bin dînar var. Bu paraları sana vereyim, sen de onları çocuklarının arasında dağıt veya istersen onları tasadduk et».

Örner ona: «Mesleme! Bende bundan daha iyisi var» dedi. ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın