Ahlâkî Yapı

IV- Ahlâkî Yapı

"Çocuğunu iyi eğiten kimse, düşmanının bel kemiğini kırar."[223]

Giriş:

Ahlâk "huluk" kelimesinin çoğuludur. Huluk -Sıhâh'ta geçtiği gibi seciye ve tabiat demektir.

Kurtubî, Tefsirinde şu açıklamayı yapar: "Huluk kelimesinin sözlük mânâsı insanın kazandığı "edep" demektir. Artık edep, insanda bir yaratılış gibi tezahür etmektedir. Ama insanın tabiat ve yapısında olan "edep" ise "hîm" adını alır. "Hîm" seciye ve tabiat anlamındadır. Aynı lafızdan bunun tekili yoktur. Bu durumda "huluk" sonradan kazanılan tabiat, "hîm" ise içgüdüyle ilgili olan fitrî tabiat demektir."[224]

Kurtubî'nin "huluk" üzerine yaptığı tarife göre, bu ahlâkî yapıya çocuğun ihtiyacı bulunmaktadır. Bir önceki ünitede ele alman, çocuğun sosyal hareketinin sağlıklı olması için bu şarttır. Bunun oluşması için mutlaka gayret gösterilmelidir. Çünkü sonradan kazanılan tabiattan, içgüdüye bağlı olan fıtrî tabiata geçme işi zordur. Ahlâkını düzelteceğim diye yapılan bu iş bir ömür kadar zaman alır. Ayrıca fıtrîlik, duruluk ve söyleneni hemen yerine getirme özelliğinde olan çocukluk safhasında, ana babanın ve eğitimcilerin gayret ve çaba göstermesi gerekmektedir.

İmam Gazzâlî ve İbnu'l-Kayyim gibi büyük âlimler bu hassas noktaya işaret etmişlerdir. İbnu'l-Kayyim, Ahkâmu'l-Mevlûd'ünde der ki: "Çocuğun en çok muhtaç olduğu şey, onun ahlâkına itina gösterilmesi meselesidir. Çünkü çocuk, uzlet, öfke, inat, acelecilik, hafif meşreplik, taşkınlık, hiddet ve aç gözlülük gibi huylarda eğitimcinin ona kazandırdığı alışkanlıklar doğrultusunda gelişir. Büyüdüğünde bunları izâle etmesi güçleşir ve bu huylar artık onun ayrılmaz sıfatlan haline gelir. Eğer o bu huy ve sıfatlardan ciddi olarak korunmazsa, birgün bunların onu rezil ve rüsvay etmesi kaçınılmazdır. Bundan dolayı insanların çoğunun ahlâkında bozulma ve sepma görülmektedir. Bu da onların yetişme tarzından kaynaklanmaktadır."

Rahmetli eski Şeyhu'l-Ezher Muhammed Hıdır Hüseyin, şu sözüyle edep ve güzel ahlâkı yerleştirme konusunda çocukluk döneminin değerlendirilmesinin önemine işaret etmiştir: Çocuk, saf ve temiz fitrat üzere doğar. Onun sade ruh ve yapısı bir huy ve davranışla karşılaştığında, o huy ve davranışın şekil ve suretini alır. Sonra o şekil ve suret, yavaş yavaş ruhun her tarafinı sarar, çocuğun ayrılmaz sıfatı haline gelir ve ona karşı koymasına da engel olur. Nasıl ki biz, tanımadığımız yabancılar içinde kültürlü ve sosyal ilişkisi iyi olan birini gördüğümüzde, onun, Allah'ın şerefli ve faziletli evlerde büyütüp yetiştirdiği insanlardan olduğuna hükmederiz."[225]

Şimdi, çocuklar için ahlâkî yapının unsurlarının ve bu yüksek yapının temellerinin ne olacağı sorusuna cevap vermek gerekiyor. Hz. Peygamber'in (s.a.v.) sünnetini gözden geçirdiğimizde, bunların beş temele dayandığını görüyoruz. Burada tafsilatlı olarak bunlara temas etmek istiyoruz.[226]

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın