Allah Yolunda Cîhaddan Önce Gelmesi

1. Allah Yolunda Cîhaddan Önce Gelmesi:

Canime, Rasûlüllah'a (s.a.v.) gelerek:

"Ya Rasûlallah! Savaşa katılmak istedim. Bunu size danışmak için gelmiştim, " dedi. Rasûlüllah (s.a.v.):

"Anan var mı? " diye sordu. O:

"Evet, " cevabını verince Rasûlüllah (s.a.v.):

"O halde ona hizmet et. Çünkü cennet, onun ayaklan altındadır, " buyurdu.[23]

Abdullah b. Mes'ud (r.a.) diyer ki: Peygamber e (s.a.v.):

"Hangi amel Allah Teâlâ'ya daha sevimlidir? " diye sordum. Peygamber (s.a.v,):

"Vaktinde kılınan namazdır, " buyurdu. Ben:

"Sonra hangisidir? " dedim. O:

"Ana babaya iyiliktir, " buyurdu. Ben:

"Sonra hangisidir? " dedim. O:

"Allah yolunda cihaddır, " buyurdu.[24]

Bu hadise açıklama getiren büyük hadis alimi Ibn Hacer el-Askalânî şu bilgileri vermektedir: "Ibnu't-Tîn der ki: Cihaddan önce ana babaya iyiliğin tavsiye edilmesinin iki muhtemel manası vardır: Birincisi, iyiliğin faydasının başkasına geçmesidir, ikincisi ise şudur: Anasına iyilik eden kimse bunu, onun yaptıklarına bir mükafat görmekte ve adeta başkasının daha faziletli olduğunu sanmaktadır. Bundan dolayı Peygamber (s.a.v.) ona, faziletin anaya iyilik etmekte olduğunu hatırlatmıştır. "Ben (İbn Hacer) derim ki: Birinci izah tarzı açık değildir. Ana babaya iyiliğin öne alınması, cihadın buna dayanmasından ötürü de olabilir. Çünkü cihad için izin istemek, ana babaya iyilik çerçevesinde değerlendirilir. Zira ana babanın izni olmadan cihada katılmak yasaklanmıştır."[25]

Amr b. As (r.a.) anlatıyor: Bir adam Peygamber'e (s.a.v.) gelerek:

"Hicret ve cihad şartı ile sana bey'at ediyorum. Ecrini Allah'tan bekliyorum, " dedi. Peygamber (s.a.v.):

"Anan-babandan sağ olan biri var mı? " diye sordu. Adam:

"Evet, hatta ikisi de hayatta!" cevabını verdi. Rasûlüllah (s.a.v.):

"Allah'tan ecir bekliyor musun? " dedi. Adam:

"Evet, cevabını verince, " Peygamber (s.a.v.):

"O halde derhal ana babana dön, onlara güzel sohbet ve iyi davranışta bulun! " buyurdu.[26]

Başka bir rivayette de Peygamber (s.a.v.) "... O halde onlar hakkında cihad et!" buyurmuştur.[27]

İbn Hacer bu cümleyi şu şekilde açıklamaktadır: "Eğer senin anan ve baban varsa, cehd ve gayretini onlara iyilik yolunda sarfet! Çünkü senin böyle yapman, düşmanla savaşma yerine geçer."[28]

Bu hususta İmam Gazzali'nin verdiği bilgiler, konuya daha da açıklık kazandırmaktadır: "Âlimlerin ekserisi, kesin olarak haram kılınan şeylerde gerekmese de şüpheli şeylerde ana babaya itaatin vacip olduğu kanaatindedir. Hatta onlar senin ayrı yemeni istemez de, kendileriyle beraber yemeni arzu ederlerse -yemekleri şüpheli de olsa- onlara itaat etmen gerekir. Çünkü şüpheli şeyleri terketmek vera'/takva ama ana babanın rızasını almak vaciptir. Aynı şekilde mubah veya nafile işlerde, onların izin ve muvafakatim almadan yolculuk yapamazsın.

Farz olan haccın hemen yapılması da şart değildir; sonraya bırakılabilir.[29] İlim öğrenmek için yapılan yolculuk da aynı şekilde nafiledir. Ancak farz olan namaz, oruç gibi önemli ilmihal bilgilerini memleketinde öğretecek kimse yoksa, o zaman gidebilir ve böyle bir durumda ana baba hakla bahis mevzu olmaz.[30]

Hanefi fikih alimi Kâsânî şöyle der: "Çocuk, ana babasının veya birisinin vefatı halinde, öbürünün izni olmadan yolculuğa çıkamaz. Çünkü ana babaya iyilik etmek, farz-ı ayındır. O halde bu, farz-ı kifayeden önce gelir."[31

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın