Sayfayı Yazdır - Ömer bin el-Hattâb (Radıyallahü anh)den rivayet

4227) "... Ömer bin el-Hattâb (Radıyallahü anh)den rivayet

4227) "... Ömer bin el-Hattâb (Radıyallahü anh)den rivayet edildiğine göre kendisi: Ben, Resûlullah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken işittim, demiştir:

Ameller (yâni kişilerin kendi iradeleriyle işlediği şeylerin değeri) ancak niyetlere göredir ve herkese ancak niyet ettiği şey vardır.

Artık kimin (küfür diyarından İslâm memleketine) hicreti (nden niyet ve gayesi) Allah ve Resûl'üne yönelik olursa o kimsenin hicreti (gerçekten) Allah'a ve Resûl'ünedir. Kimin hicreti elde edeceği dünyalık veya evleneceği bir kadın için olursa o kimsenin hicreti (sevaba yönelik olmayıp) göç etmesine sebep olan (dünyalık veya kadın) a dır."[110]

İzahı

Bu hadis Kütüb-i Sitte'nin hepsinde rivayet edilmiştir. Sindi bu hadisin izahı bölümünde özetle şu bilgiyi verir: Âlimler bu hadîs hakkında sahifeler dolusu konuşmalar yaparak müteaddid mânâlar vermişler. Bence mânâsı şöyledir: Kişilerin kendi iradeleriyle işledikleri fiiller ancak niyet, yâni kalbin kararıyla oluşur. Başka türlü hiç bir fiil meydana gelemez. Bir fiil ve işten elde edilecek menfaat veya zarar ancak niyete göredir. Yapılan bir şeyin ibâdet sayılması veya cezayı gerektiren suç olması ancak niyetten kaynaklanır. (Meselâ hayırlı bir harcama yapan kişinin niyeti Allah rızâsı olduğu takdirde bu harcama ibâdet sayılır ve sevaba vesile olur. Eğer niyet ve gaye riyakârlık ve gösteriş ise o harcama ibâdet değil, günah sayılır ve cezayı gerektirir). Küfür diyarından İslâm memleketine göçeden kimsenin maksad ve gayesi Allah ve Resulünün rızâsını kazanmak ise bu hicret sevabtır, ibâdettir. (Şayet hicretten maksad dünyalık kazanmak veya bir kadınla evlenmek ise bu hicretten dolayı sevab kazanmak sözkonusu değildir.) Ben bâzı derkenar yazılarımda bu hadisin mânâsını bu doğrultuda izah ettim. Hadisin ifâde tarzını düşünen bir kimse mânâsının böyle olduğunu müşahede eder.

Tuhfe yazan da hadisin izahına geniş yer vermiştir. Bâzı bölümlerini nakletmekle yetineceğim. Yazar özetle şöyle der:

Amellerin geçerliliği niyete bağlıdır. Niyetsiz işlenen ibâdet ve amel geçersiz sayılır. Nevevi böyle yorum yapmıştır. Bu yoruma göre ameller ifâdesinden umûmî bir mânâ kasdedilmiş olur.Yâni işlenen şey fiil veya söz olabilir. Keza farz olsun, vâcib veya nafile -sünnet olsun, az olsun çok olsun fark etmez. Ancak bu şeylerin sorumluluk şartlarını taşıyan mü'minler tarafından işlenmesi gerekir. Yâni bir mü'minin ettiği herhangi bir ibâdetin geçerli ve makbul sayılması için niyet şarttır.

Bâzı ilim adamları: Hadîsin "Ameller ancak niyetlere göredir" cümlesinden maksad amellerin olgun sayılması için niyet gerekir, demisler. Diğer bir kısım ilim adamlarına göre bundan maksad amellerin sağlıklı olması için niyet şarttır.

Hicret kelimesinin lügat mânâsı bir şeyi terketmektir. Bir yere hicret ise başka yerden oraya göç etmektir. Şer-i Şerifte ise Hicret t Allah'ın yasaklamış olduğu şeyi terketmektir. Bir yerden başka bir yere göç etmek mânâsına olan Hicret, İslâm târihinde iki biçimde olmuştur :

Birincisi: Mekke devrinde müslümanlann korkudan, yâni Mekke müşriklerinin baskısından dolayı oradan Habeşistan'a göç etmeleridir. Buna tehlikeli bölgeden, güvenilir bölgeye hicret denilir. Mekke' den Medîne-i Münevvere'ye hicretin ilk sıralarındaki hicret de bu tür hicretten sayılır.

İkincisi s Küfür memleketinden îslâm memleketine hicrettir. Bu da müslümanlann M e d i n e" de iyice yerleşmesinden sonra Mekke' nin fethine kadar olan süre içinde müslümanlann Medine'ye yaptıkları hicrettir. Mekke fethedildikten sonra ise hicret ancak küfür diyarından îslâm memleketine olabilir.

Hadîste dünyalık için yapılan hicretin ibâdet sayılamıyacağına işaret edilmiştir. Bir adamın evleneceği kadın için hicreti de dünyalık için yapılan hicretin şümulüne girdiği halde hadîste yer alması bu hadisin buyurulmasma neden olan olay dolayısıyladır. Şöyle ki, T a -berâni' nin râvileri güvenilir zâtlardan oluşan bir senedle rivayet ettiği bir hadîste "îbn-i Mes'ûd (Radıyallâhü anh), şöyle demiştir: İçimizde Ümmü Kays isimli bir kadınla evlenmek isteyen bir adam vardı. Kadın evlenmeyi kabullenmesi için adamın (Mekke'den Medîne-i Münevvere'ye hicret etmesini şart koştu. Adam da bunun üzerine hicret etti ve sonra kadınla evlendi. İbn-i Mes'üd (sözüne devamla) demiş ki: Biz adama Ümmü Kays muhaciri, derdik

îbn-i Mes'ûd (Radıyallâhü anh) bunu anlatmakla adamın söz konusu niyetinden dolayı hicretin sevabını yitirdiğine işaret etmiştir. Halbuki adam ettiği hicret dolayısıyla büyük bir sünnet olan evlenme ibâdetini de kasdetmişti. Artık sırf dünyalık için hicret eden bir kimsenin sevab kazanması düşünülmemelidir.

Hadisin izah edilecek başka yönleri de mevcuttur. Biz bu kadarlık bilgi ile yetinelim. Daha geniş bilgi edinmek isteyenler Kütüb-i Sitte'nin şerhlerine başvurabilirler.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Süneni İbni Mace => Konuyu başlatan: Ekvan üzerinde 17 Aralık 2011, 18:59:54