25 Kişiyi İyi Haslet ve Güzel Sıfatlarıyla Anmak Babı

25- Kişiyi İyi Haslet ve Güzel Sıfatlarıyla Anmak Babı

4221) "... Ebû Züheyr es-Sakafî (Radıyaltâhü anh)den; Şöyle demiştir:

Resûlullah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem), Nebâvet veya Benâ-vefte (râvi dedi ki Nebâvet Tâif'ten bir yerdir) bize bir konuşma yaparak :

Nerde ise cennetlik olanları cehennemlik olanlardan ayırdedip tanıyabilirsiniz, buyurdu. Sahâbîler:

Onları ayırdedip tanımak ne ile (olabilir) ? diye sordular. Resûl-i Ekrem (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) :

İyilikle anmak ve kötülükle anmak suretiyle (olur). (Çünkü) siz birbiriniz hakkında (şâhidlik eden) Allah'ın şâhidterisiniz, buyurdu."

Not: Zevâid'de şöyle denilmiştir: Bunun senedi sahîh olup râvilerî güvenilir zâtlardır. Ebû Züheyr (R.A.)'ın bundan başka hadisi İbn-i Mâce yanında yoktur. Kütüb-i Sitte'nin kalanlarında onun hadisi hiç yoktur.[104]

İzahı

Sena i Hasan: Kişiyi iyi hasletleri ve güzel sıfatlarıyla anmaktır.

Senâ-i Seyyi Kişiyi kötü hasletleri ve fena sıfatlarıyla anmaktır.

Sena kelimesi aslında iyilikle anma işinde kullanılır. Burada edebî san'at gereği olarak, müşâkele için kötülükle anma işinde de kullanılmıştır.

Bu hadise göre cennetlik olmanın alâmeti kişinin iyilikle anılmasidir. Cehennemlik olmanın alâmeti de kişinin kötülükle anılmasıdır.

Hadisin; = "Siz (yer yüzünde) Allah'ın şâhidlerisiniz," cümlesindeki muhâtablar sahâbilerdir. Yâni sahâbiler bir kimseyi tezkiye ederek iyi olduğunu söyler ve hayırla anarlarsa, bu tezkiye ve şâhidlik o kimsenin cennetlik olduğunun alâmetidir. Bunun aksine bir kimsenin kötü olduğunu söyleyip onu şer ile anarlarsa bu şâhidlik o kimsenin cehennemlik olduğunun alâmetidir.

Bâzı âlimler bu hükmün sahâbilere mahsus olduğunu söylemişler. Fakat diğer bâzı ilim adamları bu hükmün sahâbîlerin izinde yürüyen dindar müslümanlara da şümullü olduğunu söylemişler.

Sindi bu iki görüşü naklettikten sonra: Bir kavle göre hayır ile anmak, kişinin fiil ve hareketlerine uygun ise, yâni gerçekten o kişi Allah'a bağlı, ibâdetine düşkün ve güzel ahlâk sahibi ise o takdirde tezkiye sayılır ve onun cennetlik olduğunun alâmeti sayılır. Aksi takdirde sayılmaz. N e v e v i şöyle demiştir: Sağlıklı olan görüş şudur ki bu hüküm umûmîdir ve kayıtsızdır. Bu itibarla bir müslüman ölür de herkes veya halkın çoğunluğu Allah'ın ilhamı ile o müslümanı tezkiye ederek hayır ile anarsa, iyi bir kimse olduğunu söylerlerse, bu tezkiye ve şâhidlik o kişinin cennetlik olduğunun alâmetidir. Hattâ bu tezkiye onun fiil ve davranışlarına pek uymasa bile hüküm budur. Çünkü kötülük işleyen kimsenin mutlaka azab çekmesi ve cehenneme atılması vâcib değildir. Allah dilediğini bağışlar. Allah'ın o ölüyü halkın çoğunluğuna tezkiye ettirmesi onu mağfiretine kavuşturmasının belirtisidir, diye bilgi vermiştir.

Buharı, Cenaze kitabının "İnsanların ölüyü iyilikle anması" babında E n e s (Radıyallâhü anh)den buna benzer bir hadis rivayet etmiştir. O hadis bizim sünenimizde 1491 numarada geçti. Bu-h â r i' nin o hadisi ile arkasındakinin izahı bölümünde î b n - i H a c e r özetle şu bilgiyi verir .-

Kişi hakkında iyi şâhidlik ve hayır ile anmak hususunda Dav û d i şöyle demiştir: Bu konuda muteber ve geçerli olanı, fazilet sahibi dürüst insanların şâhidliği ve tezkiyesidir. Fâsık ve günahkâr insanların şâhidliği muteber değildir. Çünkü bu gibi insanlar bazen kendileri gibi olan insanları övüp iyilikle anarlar. Keza ilgili şahıs ile aleyhinde konuşacak kimse arasında bir düşmanlığın da bulunmaması gerekir. Çünkü düşmanın şâhidliği muteber değildir.

Müellifimizin 1491. hadisinde "Mü'minler Allah'ın yer yüzünde şâhidleridir" ifâdesi kullanılmıştır. Bu ifâde, kişinin iyilikle veya kötülükle anılması hakkındaki şâhidliğin sâdece sahâbilere ait olmayıp mü'm inlere de şümullü olduğuna delâlet eder. Bu konu ile ilgili gerekli bilgi kısmen orada verilmiştir. Oraya da bakılabilir.

Hadisin râvisi Ebû Züheyr es-Sakafi (Radıyallâhü anh) sahâbîdir. Adı M u â z veya Ammâr bin H a m i d' -dir. Bir tek hadîsi îbn-i Mâce tarafından rivayet edilmiştir. Râvisi de oğlu Ebû Bekir' dir.[105]

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın