|
Konu Başlığı: Şerhler Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 12 Ekim 2011, 23:03:54 b. Şerhler Hadis usûlü tekniklerine göre her hadisin değerlendirilmesi, kaynaklardaki durumunun tespit edilmesi, ihtiva ettiği lafızlar ve mânalarla ilgili edebî ve ilmî yönlerin kavranması, taşıdığı fikhî hükümlerin doğru olarak tahlil ve izah usûlünün bilinmesine yönelik olan hadis şerhleri telif türlerinin en zorlarından kabul edilmiştir. [1690] Sayılan bir hayli kabarık olan şerh çalışmaları içinde Bursevî'nin başlıca şu şerhlerden yararlandığını görmekteyiz: 1. Hattâbî, Meâlimu's-sünen Ebû Davud'un Sünen'ine yazdığı bu şerhle hadis edebiyatında ilk sarih olarak tanınan Hattâbî (Ö.388/998), kendisinden sonra gelenlere şerh yolunu açmış olmasından dolayı, sonra şerh yazanlar genellikle onun görüşlerine atıf yapmadan geçemezler. [1691] 2. Beğavî, Şerhu's-sünne Beğavî (ö.516/1122)'nin ale'l-ebvâb sisteme sahip olan bu eseri bir çeşit fıkhu'l-hadis çalışmasıdır. 4422 hadisin açıklamasından oluşan eser modern baskısı ve detaylı fihristleriyle oldukça kullanışlıdır.[1692] Mesâhîbu's-sünne'nin de müellifi olan Beğavî bu eserinde ise 4931 hadisi biraraya getirmiştir. Bursevî, daha çok Mesâbîh'den ve herhangi bir tanıtma yapmaksızın Şerhu'l-Mesabîh dediği bir şerhten istifade etmiştir. [1693] 3. Nevevî, el-Minhâc Müslim (ö.261/875)'in Sahîh'ine yazılmış şerhler içinde Nevevî'nin Şerhu Müslim diye de anılan el-Minhâc'ı en muteber şerh olarak kabul edilmiştir. [1694] Bursevî, gerek bu şerhten gerekse Nevevî (Ö.676/1277)'nin Riyâzu's-sâlihîn ve el-Ezkâr gibi diğer eserlerinden yararlanmıştır. 4.İbn Hacer, Fethu'1-bârî İbn Hacer (ö.852/1449)'in yirmibeş yıl süren uzun çalışmalarının mahsûlü olan bu değerli eser, hadis ilimleri açısından şerhlerin en üstünü olarak görülmüş, elinde Feth'i olan için ilim yolunda hicrete gerek kalmayacağı söylenmiştir. [1695] Bursevî, Buharı şerhleri içinde Nevevî, Kirmânî (0.786/ 1384) ve İbn Hacer'in şerhlerine başvurmakla birlikte bu şerhlerin zahiri a-şamadıklarım, Konevî (ö.673/1274)'nin şerhi yanında bu âlimlerin hakikatlere dalamadiklarını belirterek tenkit de eder.[1696] Bursevî'nin İbn Hacer'le ilgili olan tenkitlerinden biri şöyledir: Nebe Sûresi'nde "O gün sûra üfürülür, bölük bölük gelirsiniz [1697] âyetinin tefsirinde; "Tuhşeru aşratu esnaf min ümmetî ba'zuhum alâ sûrati'l-kıradeti: Ümmetim on sini/ halinde diriltilir. Bazıları maymun, bazıları domuz suretinde [1698] hadisini zikreden Bursevî, hadisle ilgili yorumlar yapar. Hadisin Sa'lebî ve başka tefsirlerde, ondan önce de ehl-i tarafeyn ulemanın eserlerinde bu hadisin geçtiğini belirterek sözlerine şöyle devam eder; "Hadisin İbn Hacer tarafından mevzu olduğu iddiasına itibar edilmez. Zira onun hadis hakkındaki bu hükmü, işin özünü anlamamaktan ileri gelir. Kıyamet günü bütün özelliklerin ortaya çıkacağı gündür. Nitekim ALLAH Teâlâ, "O gün bütün sırlar ortaya çıkar [1699] buyurmuştur...Hadisin lafzının mevzu olduğunu kabul etsek bile mânası sahihtir, diğer sahih rivayetlerle desteklenmiştir. O halde ey mümin! Hacer gibi katı kalpli olma, kalbinden feyiz ırmakları, hikmet pınarları fışkıran kişi gibi ol. [1700] 5.İbn Melek, Mebârıku'l-ezhâr't Sağânî (ö.650/1252)'nin Buhârî ve Müslim'in Sahih'lerinden derlediği 2264 hadis ihtiva eden Meşârıku'l-envâr isimli eserini İbn Melek (Ö.880/1475), Mebânku'I-ezhâr adıyla şerhetmiştir. Oldukça faydalı ve güvenilir bir kitaptır. [1701] Bursevî, bu şerhler dışında Hakim Tirmizî (ö.320/932)'nin kitaplarını, Gülâbâdî {ö.380/990) [1702] 'nin eserlerini, Münzirî (ö.656/1258)'nin et-Tergîb ve't-terhîb'inin şerhlerini, [1703] Konevî (ö.673/1274)'nin Erbaûn'lannı, [1704] Süyûtî (ö.911/1505)'nin eserlerini, İbn Kemal (ö.940/1534)'in Şerhu'l-Erbaîn'ini elde edip onlara bakmıştır. Özellikle tasavvufî hadis şerhlerine değer veren Bursevî, muhaddislerin dışında diğer ilim mensuplarının hadis şerhlerinden de yararlanmıştır. [1690] Ali Nâsrf, Tac, I, 13; Çakan, s. 142-143. [1691]Çakan, s. 150-151. Rûh, VIII, 143 [1692]Çakan, s. 152453. bk. Rûh, VIII, 116. [1693] Mesâbîh'in kırktan fazla şerhi İçinde Bursevî'nin hangi şerhten yararlandığını tespit etmek mümkün değildir. Bu şerhlerin listesi için bk. Beğavî, a.g.e., I, 63-72. Ayrıca bk. Rûh, VII, 192, VIII, 12, 198, 245. [1694]Çakan, s. 153. [1695]Çakan, Î56-157. [1696] Ruh, IX, 338. [1697] Nebe (78), 18. [1698] Rûh, X, 298. bk. Tefsiru cüzl'l-ahlr [\I-Beyzavî, vr. 40b. Hadis İçin bk. Kurtubî, XIX, 175. [1699] Tarık (86), 9. [1700] RÛh, X, 300. [1701] Kettânî, s. 173; Karaman, Günün Meseleleri, I, 397. [1702] Kettânî, s. 103. [1703] Rûh, VII, 500. [1704] RÛh, VII, 260, 302. |