|
Konu Başlığı: Garîbü'l-hadisler Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 12 Ekim 2011, 22:49:51 d. Garîbü'l-hadisler Hadislerin iyi bir şekilde anlaşılması hadis metinlerindeki kelimelerin anlaşılmasına bağlıdır. Bazı zamanlar hadislerde kolaylıkla çözülemeyen özel açıklamalar gerektiren kelimeler bulunabilir. İşte garîbü'l-hadis denilen bu branş bir bakıma kısa hadis şerhleri ihtiva eden, hadis sözlüklerinden ibarettir. Hadisle uğraşan her ilim adamının başvurması kaçınılmaz olan bu eserlerden en meşhurları el-Fâik ile en-Nihâye'dir. [1712] 1. Zemahşerî, el-Fâik fi garîb'il-hadis Keşşaf tefsiri sahibi meşhur âlim Zemahşerî (ö.528/1143)'nin yazdığı bu eser kelimelerin bir ve ikinci harfine göre alfabetik bîr sıraya konulmuştur. Kullanım açısından fazla pratik olmayan eser 1906'da Haydarabad'da basılmış, daha değişik şekillerde de yayınlanmıştır.[1713] [1712] Ebû Zehv, s. 474-477; Kettânî, s. 154-158. [1713] EbÛ Zehv, s. 476-477; Kettânî, s. 157. [1714] EbÛ Zehv, s. 477; Kertânî, s. 156. 2. İbnu'1-Esîr, en-Nihâye fi garîbi'l-hadis Aynı zamanda Câmiu'1-usûl adlı hadis kitabının musannifi olan Mecdüddin Ebu's-saâdât Ibnu'1-Esîr (ö.606/1209)'İn yazdığı en-Nihâye muhteva ve metod açısından bu sahada yazılmış eserlerin en mükemmelidir. Son derece kulanıma elverişli olan eser basılmıştır. [1714] Bursevî'nin eserlerinde İsmen zikrettiği bu kaynakların yanısıra, ismen zikretmediği halde Rûhu'l-beyân'daki hadislerin kaynaklarını araştırdığımız sırada onun daha başka kaynaklardan da hadis aldığını söyleyebiliriz. Zira gerek tefsirinde, gerekse diğer eserlerindeki hadisler çok değişik kaynaklarda geçmektedir. Bu eserleri alfabetik olarak şöylece sıralayabiliriz: İbn İshak, es-Sîre; İbn Mübarek, Kitabü'z-zühd ve'r-rekaik; İbn Sad, et-Tabakâtu'l-kübrâ; Buhârî, el-Edebü'1-müfred; Taberî, Câmiu'l-beyân an tevili âyi'l-Kur'an; Tirmizî, eş-Şemâilu'I-Muhammediyye; Deylemî, Müsnedü'l-firdevs bime'sûri'l-hıtâb; Ebû Nuaym el-Isfahanî, Hılyetü'l-eviiya; Hatîb el-Bağdadî, Târİhu Bağdad; İbn Abdülber, el-İstîâb fî ma'rifeti'l-ashâb; Hâkim en-Neysaburî, el-Müstedrek; Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, el-Esmâ ve's-sıfât, es-Sünenü'1-kübra; Halebî, İnsânu'1-uyûn; Heysemî, Mecmeu'z-zevâid; Hindî Muhammed Tâhİr, Tezkiratu'l-mevzûât; Irakî, el-Muğnî; İbn Arrâk, Tenzîhu'ş-şeriati'l-merfûa ani'l-ahbâri'ş-şenîati'î-mevzûa; İbnü'i-Esîr, Usdü'1-gâbe fî marifeti' s-sahâbe; İbn Kesîr, el-Bidâye ve'n-nihâye, Tefsîru'1-Kur'ani'l-azîm; İbn Hacer el-Askalânî, Bülûğul-meram, el-Kâfİ'ş-şâf fî tahrîcİ ehadisi'l-Keşşâf, Lisânu'l-mîzan, el-Metâlibu'l-âlİye bi-zevâidİ'1-mesânîdi's-semâniye; İbnü's-Sünnî, Amelü'1-yevm ve'1-leyle; Kurtubî, el-Câmi' li-ahkâmi'1-Kur'an; Münâvî, Feyzu'l-kadîr şerhu'l-Câmii's-sağîr, Müttekî, Kenzü'l-ummâi fî süneni'l-akvâîi ve'1-efâl, Süyûtî, ed-Dürru'1-mensûr fi't-tefsîri bi'1-mesûr, el-Habâik fî ahbâri'l-melfıik, Lekatu'l-mercân, Şerhu's-sudûr; Zeylaî, Nasbu'r-râye li-ehâdisİ'l-Hidaye, Aliyyü'1-Karî, el-Esrâru'1-merfûa fi'l ahbâri'l-mevzûa, Şerhu'ş-Şifâ; Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Ithâfu's-sâdeti'l-müttekîn bi-şerhi İhyâİ ulûmi'd-dîn. Rûhu'l-beyân'da yer alan hadislere kaynak olan bu eserler, tefsirdeki bir çok hadisin hadis kaynaklarında bir aslının bulunduğunu göstermektedir. Yazdığı yüzü aşkın eserleriyle XVIII. yüzyıla damgasını vuranlardan biri olan İsmail Hakkı Bursevî'nin ulaşabildiğimiz elli civarındaki eserlerinden başta onun hadis usûlüne ait teknik meselelerle Ügilİ görüşlerini tespit etmeye çalıştık. Ardından tasavvufî mahiyette şerhettiği hadisleri araştırarak Bursevî'nin işarî hadis yorumundaki yeri ve önemi üzerinde durmaya gayret ettik. Bursevî'nin eserleri ilim meraklıları ve araştırmacıları için gerçekten zengin bilgi ve nakiller içermektedir. Bundan sonra Bursevî üzerinde yapılacak çalışmalar onun daha İyi tanıtılmasını sağlayacak, değişik yönlerini ortaya koyacaktır. Araştırmacıların ilgi ve alâkalan bu yöne çekilebildiği takdirde ta-savvuf-hadis ilişkilerinde olumlu gelişmeler olacaktır. |