Ganimetler ve Ganimetlerle İlgili Genel Hükümler

Ganimetler ve Ganimetlerle İlgili Genel Hükümler

Nadir Oğullarının bıraktıkları ganimetler, çevredeki kasaba halklarından elde edilen ilk ganimeti ve arazi ile hurmalıklar ve kalelerden meydana geliyordu. Düşmanların arazilerinin is tila edilmesi durumunda, bu araziler savaşçılara dağıtılacak mıydı, yoksa müslümanlar çıkarma alıkonulup sahiplerinin eli altında verecekleri bir haraç karşılığında bu arazilerin gelirine mi sahip olacaklardı? Fıkıhçılar bu konuda haracın bir tür icar bedeli olduğu görüşündedirler.

Nadir Oğullarının sürgün edilmelerinden sonra bıraktıkları mallarla ilgili olarak Cenab-ı Allah şu açıklayıcı hükmü indir miştir.:" Allah´ın onlardan peygamberine verdiği ganimetlere gelince, siz, (onu elde etmek için) onun üzerine ne at ne de deve sürmediniz. Fakat Allah, peygamberlerine, dilediği kimselere karşı üstünlük verir, Allah her şeye kadirdir. Allah´ın o kent halkından, Resulüne verdiği ganimetler, Allah´a, Resule, (Resu le) akrabalığı bulunanlara, yetimlere, yoksullara, (yolda kalan) yolcuya aittir. Ta ki (o mallar), içinizden yalnız zenginler ara sında dolaşan bir şey olmasın. Peygamber size ne verdiyse onu alın, size neyi yasakladıysa ondan sakının ve Allah´tan korkun. Çünkü Allah´ın azabı şiddetlidir (bir de o mallar,) göç eden fa kirlere aittir ki, (onlar), yurtlarından ve mallarından (sürülüp) çıkarılmışlardır; Allah´ın lütuf ve rızasını ararlar; Allah´a ve Resulüne (canlarıyla, mallarıyla) yardım ederler. İşte doğru olanlar onlardır. Ve onlardan önce o yurda (Medine´ye) yerle şen, imana sarılanlar (yani daha önce Medine´yi yurt edinen ensar veya ilk önce hicret edip Medine´ye yerleşen müslüman-lar), kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilen (ganimet)lerden Ötürü göğüslerinde bir ihtiyaç (eğilimi) duy mazlar. Kendilerinin ihtiyaçları olsa dahi, (göç edene yoksul kardeşlerini) öz canlarına tercih ederler. Kim nefsinin cimrili ğinden korunursa, işte onlar umduklarına erenlerdir. Onlardan sonra gelenler derler ki: "Rabbimiz bizi ve bizden önce ina nan kardeşlerimizi bağışla, kalblerimizde inananlara karşı bir kin bırakma! Rabbimiz, sen çok şefkatli, çok merhametlisini"

(Haşr: 6-10)

Bu yüce nassın, Allah tarafından Resulüne ve beraberindeki mü´minlere ganimet olarak ihsan edilen malları iki kısma ayır dığını görmekteyiz:

1- Ekin, ürün veya arazi gibi olmayıp sabit olmayan mallar. Resulullah bunları Cenab-ı Allah´ın meşru kıldığı şekilde tak sim edip mücahitlere dağıtırdı. Bununla ilgili olarak yüce Allah şöyle buyurmuştur: "Fakat Allah, peygamberlerine, dilediği kimselere karşı üstünlük verir." Yani Peygamber efendimiz, o ganimetleri uygun gördüğü şekilde taksim ederdi. Ayrıca Allahü Teala bununla ilgili olarak bir başka ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur: "Eğer Allah´a (hak ile batılın) ayrılma gününde, o iki topluluğun karşılaştığı (Bedir) gün(ün)de kulumuz (M u -hanimed)e indirdiğimiz (ayetler)e inanmışsanız, bilin ki, ga nimet aldığınız şeylerin beşte biri, Allah´a, Resulüne ve (Allah´ın Resulü ile) akrabalığı bulunan(lar)a, yetimlere, yoksulla ra ve yolcu(lar)a aittir. Allah her şeye kadirdir." (Enfal: 41)

2- İkinci kısım ganimetlere gelince; bu, Cenab-ı Allah´ın yar dımıyla müminlerin Medine çevresindeki kent halklarından elde etmiş oldukları ganimetlerdir ki, bunlar gayrı menkul olan hurmalık ve zirai arazilerdir. Bunları Cenab-ı Allah´a, Resulü ne, (Resulüne) akrabalığı olanlara, yetimlere, düşkünlere ve yolda kalmış olan yolculara tahsis etmiştir.

Şimdi şöyle bir soru gündeme gelmektedir: Bu ganimetler, beşe bölünerek beşte biri Allah´a, Resulüne, Resulün akrabala rına, yetimlere, düşkünlere dağıtıldıktan sonra geri kalan beşte dördü mücahitlere mi paylaştırılacaktır? Bazı sahabiler gani metlerin taksim edilmesinden yana olduklarını açıklamışlardı. Bunlar arasında bulunan Bilal fikrini şiddetle savunmaktaydı. Ömer, Ali ve diğer sahabilerse bu gayrı menkullerin vakfedilip gelirlerinin müslümanlar çıkarına sarfedilmesi gerektiği görü şünü ortaya atmışlardı. Bu ihtilaf, Sevad-ı Irak arazilerinin ele geçirildiği zamanda meydana çıkmıştı. Hz. Ömer, Sahabileri Medine dışında toplamış, üç gece onlarla tartışmıştı. O gani metten elde edilen malların sadece zenginler arasında dolaşıp el değiştiren bir şey olmaması gerektiği görüşünü savunuyor ve diyordu ki: Cenab-ı Allah, iran´ı Mısır´ı ve Şam´ı müslümanlara nasib etti. Eğer bunlardan elde edilen gayrı menkuller, müca hitler arasında taksim edilirse, sınırları korumak için askerlere ne verebiliriz? Çoluk çocuğu yaşatmak için onlara ne saklayabi liriz? Karşı taraftaki sahabiler ise bu gayrı menkullerin kendi leri için ganimet olduğunu ileri sürerek, bu görüşe karşı çıkıyorlardı. Hz. Ömer´e karşı çıkan ve kendi düşüncesini şiddetle savunanların başında Bilal ile arkadaşları geliyordu. Hz. Ömer ise: "Allah´ım beni Bilal ve arkadaşlarına karşı koru. Sen bana yardım et" demişti.

Aradan tam üç gece geçtikten sonra, Hz. Ömer, kendisiyle muhalifleri arasında Ensardan bir grubun hakemlik etmesini istemişti. Ensardan oluşacak hakem heyetinin beşi Evs kabile sinden beşi de Hazreç kabilesinden meydana gelecekti. Hakem ler geldiğinde, Hz. Ömer meseleyi açtı. Kendisiyle muhalifleri arasında hüküm vermelerini istedi. Kendi görüşünü sosyal açıdan yararlı bir görüş olarak onlara sunduktan sonra Cenab-ı Allah´ın şu ayet-i kerimesini okudu: "Allah´ın, o kent halkın dan, Resulüne verdiği ganimetler Allah´a, Resule, (Resule) ak rabalığı bulunanlara, yetimlere, yoksullara (yolda kalan) yol culara aittir. Ta ki (o mallar) içinizde yalnız zenginler arasında dolaşan bir şey olmasın,"(Haşr 7) Bu ayet-i kerimeyi oku duktan sonra sözünü tam.olarak açıkladı. Ayet-i kerimenin kapsamında bulunan kısımları bir bir anlattı. Gayrı menkul ganimetlerin vakfedilmesi halinde, gelirlerinin başta muhacir lere, sonra muhacirleri Medine´de bağırlarına basıp evlerinde barındıran ve onlara yardım eden ensara, sonra onlara tabi olanlara, sonra da onların ardısıra gelecek olanlara ait olacağı nı söyledi. "Onlardan sonra gelenler derler ki: "Rabbimiz, bizi ve bizden önce inanan kardeşlerimizi bağışla." (Haşr:10)

Hz. Ömer onlara, bu ayet-i kerimeleri okuyunca, aradaki ihtilaf sona erdi ve elde edilen gayrı menkullerin, gelirleri müs-lümanlarm çıkarma sarfedilecek şekilde, vakfedilmesi husu sunda görüş birliğine varıldı. Çünkü şu ayet-i kerime de bunu emretmektedir: "Allah´ın, o kent halkından, resulüne verdiği ganimetler Allah´a, Resule, (Resule) akrabalığı bulunanlara, yetimlere, yoksullara (yolda kalan) yolcuya aittir." (Haşr: 7)

Resulullah (sav) efendimiz Nadir Oğulları´nin arazilerinden elde edilen ürünleri, Ensar´ı onların külfetinden kurtarmak için, muhacirlere vermişti. Çünkü Ensar, mallarıyla evlerini muhacirlerle paylaşmışlardı. Hz. Peygamber Nadir Oğulla rının arazilerinden elde edilen ürünleri muhacirlere vermiş, onların yanı sıra Ensar´dan da sadece Ebu Dücane ile Sehl Ibn Hanife vermişti. Çünkü bunlar muhtaç kimselerdi.

Netice itibariyle ganimet olarak elde edilen mallar ve ürün ler ihtiyaç sahiplerine, Hz. Peygamberin yakınlarına, yetimlere ve miskinlere dağıtıldı. Bu uygulama Muhacirlerle Ensara tabi olanlara ve ondan sonra gelenlere de tatbik edildi. îşin doğru sunu en iyi bilen, noksanlıklardan münezzeh olan yüce Allah´tır.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın