Diyetler

Diyetler

Önceki sayfalarda da anlattığımız gibi, Bedir ve Uhud savaş ları arasında müslümanların durumunu sosyal bakımdan iyi leştirmek için bazı düzenlemeler yapılmıştır. Geniş kapsamlı olan bu düzenlemelerden bazısı Bedir savaşından önce olmuş tur ki, namaz ve oruç gibi nefsi düzenlemeler ile sadaka-i fıtır gibi kısıtlı sosyal düzenlemeler bunların başmdaı gelmektedir. Nefsi düzenlemelerden kasdedilen şey, insanları ibadetlerle yü ce Allah´a yaklaştırmak. O´nun yücelik ve azametini onlara his settirmektir. Allah´a yaklaşan kimse, Allah´ın kullarına merha met eder. Allah´ın kullarına merhamet eden kimse de onlarla dost olur ve onlarla ülfet peyda eder. Onlarla birlikte İslah edici bir kuvvet haline gelir.

Bütün bunlardan sonra ameli bir ıslahat olan zekat farz kı lındı. Zekat, gücünü Allah´tan alan devlet başkanının, ya da onun adına vazife yapanların kuvvetiyle alman dini bir vergi dir. Kişilerin kendi arzu ve istekleriyle değil, devlet yetkilisinin kuvvetiyle alınır. Ama kişiler kendi istek ve arzularıyla verdik leri takdirde, sevapları da buna göre fazla olacaktır.

Zekat, erdemli bir toplumun oluşmasını sağlayan temel ilke lerden biridir. Ama erdemli toplulukta da bazı sosyal müeyyi delerin bulunması gerekir ki, erdemler korunabilsin. Çünkü îs-lami erdemler belirli bir onura sahiptir. Bunların bir kuvveti olmalı ki bu kuvvet sayesinde rezaletler önlensin.

Savaş gücü, nasıl ki devleti düşman saldırılarına karşı ko ruyorsa, aynı şekilde hadler ve kısaslar da bu rezilliklere karşı erdemleri koruyan sosyal müeyyidelerdir.

Ibn Cerir et- Taberi´nin anlattığına göre, diyet hükmü hic retin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Diyetler meşru kılındığı na göre, bir kimseyi öldüren, ya da organ telef eden kimselerin de kısasa tabi tutulmaları gerekir. Çünkü diyetler manevi kı sastırlar. Kısasın sureten tatbiki imkansız olduğu takdirde, di yet verilmesi gerekir.

Hicri ikinci yılda meşru kılınan kısasla ilgili olarak Cenab-ı Allah şöyle buyurmuştur: ttEy inananlar! Öldürmede kısas size farz kılındı. Hüre hür, köleye köle, kadına kadın. Ama kim (ya ni katil) kardeşi tarafından affedilirse o zaman (affedenin örfe göre) uygun olanı yapma (sı, uygun diyeti istemesi, affedilenin de) güzelce onu ödeme (si) gerekir. Bu, rabbiniz tarafından bir hafifletme ve acımadır. Kim bundan sonra da saldırıya kalkar sa, artık onun için acı bir azap vardır. Ey akıl sahipleri! Kısas-da sizin için hayat vardır. Böylece korunursunuz." (Bakara 178-179)

Şüphesiz ki, kısas hükmü sosyal düzenin sağlanması ve ko runması bakımından önemli bir ilkedir. Çünkü insanlar, kısas ile kendisine saldıracak olan diğer insanlara karşı korunmak tadır. Ayrıca kısasın uygulanmasıyla kişinin hayatı güvence al tına alınmakta, şeref ve haysiyeti korunmaktadır. Kısas hük münün uygulanması, insanların birbirine karşı işleyecekleri suçta caydırıcı bir rol oynayacaktır. Ayrıca kısas hükmünün uygulanmasıyla, cahiliyet adetleri de ortadan kaldırılmış ola caktır. Çünkü cahiliyet devrinde, bir kişiye karşılık bin kişinin öldürüldüğü bile olmuştur. Mesela şerefli bir kimseyi Öldüren katil,eğer şerefçe onun mertebesinden değilse öldürülmez; onun yerine katilin akrabaları arasında, şeref ve neseb bakımından öldürülene denk olan biri seçilip öldürülürdü. Yani cahiliye devri insanları cana can kısasını yeterli görmüyor, işi daha da ileriye götürüyorlardı.

Kısas hükmüyle hased ruhu ve nefîslerdeki kin öldürülmüş. En azından hasedin tesirleri hafifletilmiş, kıskanç kimselerin nefisleri frenlenmiştir. Çünkü kişi, başkasını öldürmesi duru munda, ileride kendisinin de kısasa tabi tutulacağını bildi ğinden dolayı cinayet işlemeyecektir. Noksanlıklardan münez zeh olan yüce Allah, kurbanı kabul edilen takvalı Habil´i, kar deşi Kabil´in öldürmesine sebebiyet veren hasedin ve çekeme-mezliğin etkisini anlatarak şöyle buyurmuştur: "Bundan dola yı Israiloğullarına şöyle yazdık: Kim, bir cana kıymamış, ya da yeryüzünde bozgunculuk yapmamış olan bir canı öldürürse, sanki bütün insanları öldürmüş; kim de onu (n hayatını kur tarmak suretiyle) yaşatırsa, bütün insanları yaşatmış gibidir."

(Maide: 32)

Çeşitleriyle diyet hükümleri, daha önce de söylediğimiz gibi, bu ayeti kerimedeki kısas hükmünün aslına tabidir. Tevrat´taki kısas ayetinin açıklandığına göre, Önceki peygamberler de, kendi şeriatlerinin gereği olarak kısas hükmünü uygulamışlar dır. Bu hüküm, İslam´a kadar devam etmiştir. Allahü Teala Maide Suresi´nde konuyla ilgili olarak şöyle buyurmaktadır: "Onda (Tevrat´ta) onlara: cana can göze göz, buruna burun, ku lağa kulak, dişe diş ve yaralara karşılıklı kısas (ödeşme) yaz dık. Kim bunu bağışlarsa o kendisi için keffaret olur. Ve kim Allah´ın indirdiğiyle hükmetmezse, işte zalimler onlardır." (Maide: 45)

Bu anlattıklarımızla, Bedir ve Uhud gazaları arasındaki dö nemde, insanlar arasında adaleti gerçekleştirmek, kısas hük münü koymak, diyetleri açıklamak gibi sosyal ıslahat ahkamı konulmuştur. Diyetler kısas şartlarının tahakkuk etmediği, ya da kısasın tatbikine imkan bulunmadığı zamanlarda söz konu su olurlar. Elbette ki, doğruyu en iyi bilen yüce Rabbimizdir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın