๑۩۞۩๑ İslami İlimler Dunyası ๑۩۞۩๑ => Sizden Gelenler (Tasavvuf) => Konuyu başlatan: Sümeyye üzerinde 24 Temmuz 2010, 16:02:27



Konu Başlığı: Vahdeti sühud görüsü
Gönderen: Sümeyye üzerinde 24 Temmuz 2010, 16:02:27
"VAHDET-İ ŞÜHUD" GÖRÜŞÜ


Vahdet-i şühud, Bir’i görmek demektir Bu alemde gerçek varlık olarak Allah’ı
görmektir İmam-ı Rabbani, kendisinden önceki Nakşi meşayıhının aksine vahdet-i vücud görüşüne karşı çıkmış, vahdet-i şühudu savunmuştur[1]

İmam-ı Rabbani’nin vahdet-i vücud görüşüne alternatif olarak geliştirdiği vahdet-i şühud görüşünü daha iyi anlayabilmek için, vahdet-i vücud hakkında kısaca bilgi vermemiz yerinde olur

a) Vahdet-i Vücud: Sadece Allah vardır, onun dışında bir varlık yoktur,
esasına dayanan bir tevhid çeşididir “La mevcûde illa hû” cümlesiyle özetlenir [2]

Allah’u Teala’dan başka var olan her şey nat ve taayyunat alemidir Şuunat ve taayyunatın hepsi de Allah’ın görüntüleridirO, onlar içinde tecelli etmekte ve onlar içine sirayet etmiş, girmiş bulunmaktadır Bu sirayert sayıların içine birin sirayeti gibidir Sayıların bütün rakamları birler basamağının tekrarından başka bir şey değildir Kainatta bir tek kaynak, yani bir tek zatın tecellisi vardır Çokluk içinde ancak o tecelli etmektedir O’nun zatından çokluk meydana gelmez Allah’ın mukaddes zatının varlığından o çokluk alemi gözler önüne çıkmıştır Ancak Allah’ın zatı o çokluk içinde görülendir Allah görmeyenlerdirAllah ortak kılınmaktan pak ve münezzehtir[3]

Gerçek varlık birdir O da Hakk’ın varlığıdır Ondan başka hakiki vücud sahibi bir varlık mevcut değildir Diğer varlıkların vücudu O’nun vücuduna nisbetle yok hükmündedir Çünkü onların varlıkları O’nun varlığına bağlıdır Bu kevn alemindeki eşya O’nun mazharı, yani zuhur mahallidir Dolayısıyla eşyanın varlığı, gölgenin varlığı gibidir Nasıl eşya olmadan gölge olmazsa, O’nun varlığı olmadan eşyanın varlığı düşünülemez O’nun vücudu yanında eşyanın varlığı yok hükmündedir[4]

Vahdet-i vücud meselesi giriftilik ve çözülmemek hususunda zirveye ulaştığı için, vücudiyye meşrebine mensup sufiler, vahdet-i vücudun hakikatınde ihtilaf etmişlerdir Abdulgafur Lari’nin dediği gibi, bir türlü vahdet-i vücudun bilinmesine ve marifetine götüren bii yol bulamamışlardır[5]

b) Vahdet-i Şühud: (Müşahede edilenin vahdeti) Tasavvufi hayatın içinde olan kişi, Allah aşkı ve muhabbeti tarafından istila edilince vecd ve istiğrak halini yaşar Bu anda hiçbir şey görmez olur Sadece Allah’ın tecellilerini müşahede eder Güneş doğduğu zaman yıldızların kaybolması gibi ilahî tecellilerin görülmesiyle de bütün masiva yok olur

Tevhid-i Şühudi, fena fi’ş-şühud gibi isimlerde alan bu tevhid şu cümle ile özetlenmiştir: “Lâ meşhûde illallah” (Allah’dan başka müşahede edilen, görülen bir şey yoktur, görülen her şey O’dur)

İmam-ı Rabbani’nin, vahdet-i vücudi tenkid edip vahdet-i şühudu savunmasından sonra bu anlayış daha çok tutundu[6]

(İmam-ı Rabbani’ye kadar) vahdet-i vücud konusunda ona inananlarla reddedenlerin üç ayrı görüşü vardı:

1-Vahdet-i vücudu tam ve olduğu gibi kabul eden ve onun açık bir gerçek olduğunu, tahkik ve marifetin son durağı olduğunu iler süren görüş

2-Vahdet-i vücudu tamamen ve olduğu gibi reddeden, onun, evham ve hayal gücünün uydurması ve iç sezgilerden başka bir şey olmadığını söyleyen görüş

3-Vahdet-i vücud paralelinde vahdet-i şühud görüşü ve gerçekte tarikat erbabının gördüğü şeylerin gerçeğin ta kendisi olduğunu söyleyen görüş

İmam-ı Rabbani, bu üç görüşe karşı bir dördüncü görüş benimsedi; o da, vahdet-i vücudun, müridin manevi ilerleyişi sırasında önüne çıkan bir makam olduğudur Gerçek ve mükemmel varlıktan başka hiçbir şeyin varlığının olmadığı, o salikin gözüne açıkça gözükür

Fakat Allah’ın yardımı yetişip şeriat ışığı yol gösterirse ve salikin cesareti de üstün olursa, o zaman maneviyat aleminde mesafe kateden salikin önüne başka bir makam gelir Bu ise vahdet-i şühud makamıdır[7]

 


Konu Başlığı: Ynt: Vahdeti sühud görüsü
Gönderen: Sümeyye üzerinde 24 Temmuz 2010, 16:02:54
c) Vahdet-i vücut mu yoksa vahdet-i şühud mu: İmam-ı Rabbani vahdet-i vücudun salikin seyri esnasında bir makam olduğunu belirterek bu halin kendisine de malum olduğunu şöyle anlatır: “Bu satırların yazarı (olan ben) önceleri vahdet-i vücud inancı taşırdı Küçüklüğünden beri o, vahdet-i vücud inancı taşırdı Her na kadar o sıralarda manevi hal sahibi değildiysede bu konuda gönlünde ona karşı kesin bir inanç taşıyordu O, maneviyat alemine adım attığında ilk önce vahdet-i vücud yolu önüne açıldı ve uzun süre bu makamın derece ve kademelerinde dolaştı O makama uygun olan pekçok bilgiyi elde etti

Bir süre sonra bu fakire başka bir nisbet hakim oldu O nisbetin hakimiyeti sırasında vahdet-i vücud hakkında tavakkuf etti (durakladı) Fakat bu duraklama vahdet-i vücuda hüsn-ü zan şeklinde olup, onu inkar şeklinde değildi Duraklama bir müddet devam etti Sonunda mesele, vahdet-i vücudu reddetme noktasına ulaştı Vahdet-i vücud derecesinin daha aşağı derece olduğu ona gösterildi de ondan daha üstün olan zılliyet makamına ulaştı”

“O zaman kendisinin bu makamdan ayrılmamasını arzu etti Çünkü bu yüceliği ancak vahdet-i vücudda zannediliyorduGenel yapısıyla bu makam da onunla ilgiliydi, ama takdir-i ilahi sonsuz bir lütuf ve yoksulu koruma keremiyle onu bu makamdan da alarak yukarı götürdü ve kulluk makamına ulaştırdı O zaman bu makamın yüceliği gözler önüne serildi ve açıkca belirginleşti de, o geçmiş makamlardan tevbe ve istiğfar etmeye başladı

Eğer bu acizi o yola kadar götürmeyip de bir makamın, diğer makam üzerine üstünlüğü göstermeseydi o zaman o bu makamı kendisine bir düşüş sayardı Çünkü o, vahdei vücuddan daha üstün bir makam olmadığını zannediyordu[8]

Hakk’a ulaşmanın Nakşibendi tarikiyle olabileceğini benimseyen sonra, yukarıdaki ifadelerinden de anlaşıldığı gibi, bizzat kendisine de vahdet-i vücud malum olmuş ve büyük bir merakla İbni Arabi’nin tasavvufunu incelemeye başlamıştır Allah’ın nuru ve sıfatları onda görünmeye başlamıştır ki, bu İbn-i Arabi’ye göre tasavvufun nihai safhasıdır Bu son safha denilen duruma ulaşmış olması, fakat her şeyine hemen bir anda yok olması yıllar yılı şeyhi bu konuda düşünmeye sevketmiş ve sonunda şunu anlamıştır: Allah ile bir olmak sadece tecrübeye dayalıdır, mevcudiyeti sürekli olan bir durum değildir; Allah bir şeyle ittihad etmez Allah Allah’tır, alemde alemdir Sünnî ulemanın bu konuda söyledikleri doğrudur İmam-ı Rabbani hayatının daha erken devrinde vahdet-i vücudu çodk sevdiğinden, bu değişikliğin oluşması kolay değildi; yeni keşifle gözlerinden perde kalktı ve hakikat en doğru şekilde kendisine malum oldu Bu dünya, yaratıcısının varlığının sadece bir alâmetiydi ve O’nun sıfatlarını yansıtmaktaydı O, bu sıfatlardan mürekkep değildi

İbn-i Arabi’nin okuluna mensup olanlara göre vahdet-i vücud, tasavvufî kemâlâtın nihaî basamağıdır, oysa, aslında her müridin yaşadığı hallerden biridir sadece Müridler bu başlangıç safhasını geçtikten sonra Hak yolda ilerlerler Hâce Nakşibendi, işitebilen, görülen ve bilinenlerin hepsinin bir perde olduğunu söylemiştir Bunun “lâ” sözüyle reddedilmesi gerekir demiştir Bir’in varlığı, müridin Bir’in dışında hiçbir şeyi görmemesi demektir Vahdet-i vücudu, Bir’in varlığının her şey olduğunu bilir ve onun dışında her şeyin hiçlikten ibaret olduğunu düşünür; lakin aynı yokluk, onun tarafından, Bir’in o varlığa hululü olarak kabul edilir

Vahdet-i vücud hiç de vazgeçilmez bir doktrin değildir Çünkü onsuz kesin bilgi (yakîn) mümkündür ve kesin bilgi diğerlerinin varlığını inkâr etmeyi gerektirmez, Bir’i müşahede etmek, her şeyin varlığını inkar etmek değildir Peygamberler hiç bir zaman vahdet-i vücudu va’z etmediler Hiçbir peygamber, herhangi bir yaratığı, yaratıcının şekli değiştirmiş sureti diye nitelemedi Onların gayesi, eşi ve benzeri olmayan bir tek Allah’a inanmayı insanlara öğretmek oldu[9]


----------------
[1]Yılmaz, Hasan Kamil, İslam Tasavvufu, sh 541, İst 1996
[2]Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatler Tarihi, sh 319, İstanbul 1990
[3]Nedevi, Ebu’l-Hasan, İslam Önderleri Tarihi, trc Yusuf Karaca, c4, sh 323, İstanbul 1992 (Abdulali’nin Vahdet-i Vücud risalesinden nakil)
[4]Yılmaz, Hasan Kamil, ag esr sh 537-538
[5]Akfırat Hacı Osman, Basîretü’s-Salikin, trc Ali Arslan, sh 333, trs
[6]Kara, Mustafa, ag esr sh 318
[7]Nedevi, Ebu’l-Hasan, ag esr c4, sh 339-340
[8]Mektubat, İmam-ı Rabbani, c1, sh 141, Mektup No: 160 (Yar Muhammed Cedid Bedahşi’ye yazılan mektup)
-Mektubat’ta vahdet-i vücud ile vahdet-i şühud mukayesesi için ayrıca bkz 31,42,43 ve 266 mektuplar
[9]Ferman, Muhammed, ag esr, c3, sh 98