Resûlullaha tâbi olmak

Resûlullah'a Tâbi Olmak

Resûlullah (s.a)'a tabî olmak ve Onu örnek almak isteyen ferdin, gerçek fıtrî dine yönelmesi, isyan ve taşkınlıklardan, fuhşiyattan temizlenmesi, dengeli bir şahsiyete ulaşması gerekir. Aksı halde Resûlullah'ı taklit seviyesinde kalınacaktır. Yani sadece Resûlullah'ın yaptığı şeyleri taklit etmek, onu örnek almak ve Ona tabî olmak demek değildir. Ona tabî olmak bir uyum ve seviye meselesidir. İnsan, içinde bulunduğu duruma uyan şeyleri sever. Şahsiyetinde hakim olan vasıflar ilim, merhamet, itidal, ihsan, yardım etmek ve iyilikler ise, o zaman bu vasıfları taşıyan kamil şahsiyetleri sever. Hakim olan vasıflar isyan, taşkınlık ve fuhşiyat cinsinden ise bu vasıflara uyan kişileri sever.

Din, insanın bağlanacağı, değişmeyen, insan tabiatının ve fıtratının kaynağıdır ALLAH Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruyor.
"Sen yüzünü (kendini hanif olarak dine, yani ALLAH insanları hangi fıtrat üzere yaratmış ise o fıtrata çevir. ALLAH'ın yaratışında değişme yoktur, işte dosdoğru din budur; fakat insanların çoğu bilmezler. Yalnız O'na yönelin ve ondan ittika edin, namazı kılın ve ALLAH'a ortak koşanlardan olmayın" (er-Rum, 30/30,31)
İnsanlar, fıtrata uygun davrandıklarında dine yönelip yaklaşıyorlar, o zaman aralarında huzur ve saadet ile yaşıyorlar. Fıtrî dinden uzaklaşıp kendi isteklerinin aşırılıkları olan havaya tabi olduklarında aralarında fesat çıkıyor. Bu fesat, bütün yeryüzünü, karalar ve denizleri kapsayacak şekilde yayılıyor. Bu fesadın sebebi, insanların işledikleri ve yaptıkları şeyler, şirk, haksızlık, ahlaksızlık, hava ve ihtirasları sebebiyle fıtrî nizamın bozulmasıdır. Bu bozukluk içindeki insanların tabı oldukları şey hava ve ihtiraslarıdır.

Fıtrî dini yaşayan insanlar, bütün insanlık için uyulacak örnek durumundadırlar. Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor:
"Böylece sizi vasat (orta ve dengeli) bir ümmet kıldık ki insanlara karşı adalet numunesi hak şahitleri olasınız, peygamber de size şahit ve örnektir..." (el-Bakara, 2/143) Resûlullah'ı örnek almak için adalet numunesi, hak şahidi olmak, dengeli bir şahsiyet geliştirmek gerekir. Bu vasıfları taşıyan insan, diğer insanlar için de bir numune-i imtisaldir. Kehf sûresinin 28. ayetinde Resûlullah (s a )'e şöyle buyuruluyor. "Sabah akşam Rablerinin rızasını dileyerek o'na yalvaranlarla beraber sen de sabret. Dünya hayatinin zinetini isteyerek gözlerini o kimselerden ayırma. Bizi anmasını kendisine unutturduğumuz ve işinde aşırı giderek havasına uyan kimseye uyma."
İnsanların, içine düştükleri fesattan kurtulmaları için, her şeyde itidale riayet etmeleri ve taşkınlıklardan isyandan, şirkten temizlenmeleri gerekir. Bu da ilim ve fazilet sahibi iyi insanlarla beraber olarak, Resûlullah'ın ahlakını yaşayan insanlarla, salih şahsiyetlerle beraber olarak, onlarda gördüğü üstün vasıfların sırlarını araştırıp nefsinde yaşayacağı değerleri, takdir ve değer verme seviyesine çıkararak olur. Bir şeyi bildikten sonra ona tabi olma ve bağlanmak için ona değer verme geliştirildikten sonra içinden itiraz ve karşı koymaların, zıt temayüllerin giderilmesi gerekir.
Seçkin Osmanlı alimlerinden Taşköprüzade, "Resûlullah'ı taklit eden, taklit ettiği şeyin sırlarını anlamaya haris olmalıdır; aksi halde alim olamaz" diyerek Resûlullah'ı örnek almanın sadece taklitle olmayacağını belirtir.

Resûlullah'ın sünnetinde hakim olan itidal, ihsan, müsamaha, kolaylaştırma, müjdeleme, nefret ve bıkkınlık vermeme gibi birçok vasfın derinliğini araştırdığımızda görülür ki Resûlullah'ın sünneti birbiriyle ilgili biri diğerini tamamlayan derin sırlar ihtiva eder.
Resûlullah'ın hayatında göze çarpan en önemli hususlardan biri olan yakınlara sevgi, Kur'an'ın emri ve sevginin ölçüsüdür. Bu vasıf geliştirilmeden, bütün davranışlarında itidale ve ihsana dikkat etmeden Resûlullah'a tabi olmak taklitten öteye geçmez. Bütün bu vasıfların gerçekleşmesi de bilgi -örnek- amel-i salih boyutlarıyla ilgilidir. Birinci boyut olan bilgide derinleşme, örnekle kontrol edilerek hayatiyete geçirilir, tecrübe edilirse daha derin idrak seviyesine ulaşmak mümkün olabilir. Bu derin idrak, bilgi, duygu-irade boyutları ile alakalıdır. Resûlullah'ın hayatını derinliğine inceleyen, O'ndakı ölçü, güzellik ve cesarete hayran kalır, bu hayranlık, duygu boyutunu harekete geçirerek üçüncü boyut olan iradenin gücü artar. O'nun bir biriyle son derece ahenkli, birbirini tamamlayan ve yerine göre olan davranışlarını derinliğine tatbik etmeden bir davranışını yalın olarak alıp uygulamak durumundaki fertler, bazı müfrit hareketler ile sevgi yerine katılık, sabır yerine acelecilik, müsamaha yerine cidal ve acelecilik geliştirebilirler. Derin tatbiklerle, sabır ve itidalle, tefekkür ve ameli salihle sünnetlere devam eden fertler, sünnetlerdeki sırrı sezme aydınlığına ulaşabilirler.
Bir şeyi bilmeden, tanımadan ona tabi olmak mümkün değildir, iyice tetkik etmeden görünüşe göre hüküm vermek ise bazı yanlışları müdafaa veya haksızlıklara sebep olabilir. Resûlüllah'a tabi olmada önce O'nun hakkındaki sağlam bilgilere ihtiyaç vardır. Sonra ona tabi olacak insanın kendi nefsindeki durumları tanıması gerekir. Çünkü nefs içinde bulunduğu duruma uyan kişileri sever ve onlara uyar. Kendi nefsindeki durumları bilmek ise çok güçtür. Mesela: Nefsinde öfke ve şiddet hakim olan bir insan, Rasûlullah'a tabi olacağım diye ısrarla bir sünneti ihyaya gayret etse, fakat mesela etrafındakilere ve yakınlarına karşı sevgisiz yaşasa, sünneti ihya değil, sünneti taklit olur. Diğer prensiplere dikkat etmeden prensiplerin birinde ısrar, inatçılığı doğurur. Ahlakî prensipleri bir bütün olarak yerine göre uygun prensibi uygulamak ise, ahlaki karakteri sağlamlaştırır. Ferdin içinde bulunduğu duruma en uygun olan prensibi seçmesi bir sezgi meselesidir. Bu sezginin gelişmesi de nefisteki hakim olan müfrit sıfatların öncelikle temizlenmesine bağlıdır. Bu müfrit sıfatlar temizlenmezse nefsin içinde bulunduğu durumu anlamasını engelleyici müdafaa mekanizmaları geliştirerek ferdi iyice yanıltır, sünnete tabi oluyorum diyen fertlerin bu hususa dikkat etmesi gerekir. Nefsindeki müfrit durumu düzenleyecek bir sünnete devam etmesi onu dengeler. Bir davranışın müdafaa mekanizması olup olmadığının anlaşılması için, o davranışın saiklerinin araştırılması yanında bizzat davranışın özellikleri incelenebilir. Müdafaa mekanizmaları genellikle abartılı ve egoist özellikte olur. Mesela, aile ve çocuklarına karşı çok cimri olduğu halde arkadaşlarına aşırı ikramlarda bulunmak gibi. Yüksek saikler ise itidalli ve diğergamdır. Yakınlarına karşı sevgi göstermek dengeli ve diğergam bir özelliktir. Yakınlarının ve başkalarının kendi hakkında söylediklerini değerlendirmek, nefsin vasıflarının tanınmasının bir başka yoludur. Bu hususta müstakil eserler telif edilmiştir. Bu eserlerin tetkiki de nefsi tanıma yolunda imkanlar verir.
Nefsin durumunu bilmekle ilgili olarak Gazalî diyor ki:

"Ma'rifet dörttür: Nefsini, Rabbini, dünyasını ve ahiretini tanımak." (Gazalî, ihya, 111/371)
Nefsinin durumunu bilen, onunla mücadeleye başlayabilir. Yoksa nefsin içinde bulunduğu durumlara, alışkanlıklarına, riya ve gurura tabî olur. Bunlardan temizlenen, marifeti gelişmiş kişiler, Resûlulah (s.a)'in güzel ahlakına tabî olma yoluna girebilirler. Bu kişiler, Resûlullah (s.a.)'e tabî olmakta diğer insanlar için bir nümune-i imtisal, bir hak şahidi olarak da önemlidirler.
Resûlullah (s.a.)'e tabî olmak için Resûlulah'ın genel hayat prensiplerindeki ruha uygun bir hayat yaşamak gerekir: Resûlullah (s.a.) buyuruyorlar: "Öğretiniz, kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız, müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz.""Muhakkak ki ALLAH Teâlâ her şeyde "ihsan"ı emreder."
Resûlullah'ın hayatında anlayışlı, müsamahalı, sabırlı, cesur, güler yüzlü ve affedici, yüksek evrensel ahlakın prensipleri tam bir uyum içinde bütünlük arz eder. Bu bütünlüğü parçalar halinde idrak ederek tatbik etmeye kalkmak bir taklit olur. Bu bütünlüğün sırrını derinden idrak ederek sezmek ve iyi amellerle desteklemek şahsiyet bütünlüğü ile ilgili olarak gelişir. Şahsiyette ahenkli bir bütünlüğe ulaşmadan gerçek manevî hayatı yaşamak ve Resûlullah (s.a.)'e tabî olmak mümkün görülmemektedir. Çünkü şahsiyetteki istikrar ve bütünlüğü bozan bu saiklerin etkisi ve hakimiyeti, şahsiyeti bu saiklere tabi kılmakladır. Bunun için nefse hakim olan saiklerin tanınıp onlarla mücadele edilmesi gerekir.

Altınoluk Dergisi
Dr. Mahmud Çamdibi
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın