Efendimiz in Zahir ve batını şemailün Nebi 2

EFENDİMİZ’İN ZAHİR VE BATINI ŞEMAİLÜ'N-NEBİ 2

3-Adâleti
Adâlet, doğruluk ve musavât demektir. Zıddı, zulümdür27. Hz. Peygamber, hiçbir zaman adaletten ayrılmamış, suçlara ceza verirken "... kızım Fatıma da olsa hırsızlık yapanın elini keserim"28 buyurmuş; suçlu olanlara ceza tatbikinde hiç bir ayırım gözetmediğini göstermişti.

4- Âdeti
Âdet: Nefislerde yerleşmiş ve sağlam tabiatlı kimselerin yanında kabul görmüş mükerrer fiillerdir29. Fukahâyâ göre örf ile hemen hemen aynı mânâda kullanılmış olan âdet; fıkhın, şer'î delillerinden biri sayılmıştır.
Ahlâk ve âdetler, sünnetin içinde yer alır. Ahlâk, fiil ve keyfiyettir. Âdet ise sadece fiildir. Hz. Peygamber, yeni bir dini tebliğ etmekle beraber, Hz. İsmail'in miras bıraktığı, "Hanif'liğin tahrif olmuş taraflarını da düzeltmiş, arab toplumunun hakka uygun olan âdetlerini de kaldırmamıştır. Hz. Peygamber (s.a.v.)'in bir âdeti de, bazıları müstesna işlerine hep sağdan başlamasıdır. Tuvâlete giderken, câmiden çıkarken, bazı temizlik işlerini yaparken, elbiselerini çıkarırken, sol ayağını, sol elini kullanmıştır30.
Aksıran kişinin, "el-Hamdu lillâh", bunu duyan kişinin de, "Yerhamukellâh" diyerek, birinci şahsa cevab vermesi, birinci şahsın da, tekrar, "Yehdînâ ve Yehdîkümüllâh" kelimeleriyle, cevaplaması, O'nun ve Ümmetinin güzel âdetlerinden birisidir31.
Yürürken, hafifce öne eğilerek, dağdan aşağı iner gibi yürümesi, dizlerinin üzerine veya, bağdaş kurarak oturma şekli, tane tane konuşma tarzı, tebessüm ve gülmelerinin bir ölçü dahilinde olup çevresinin dikkatini çekecek kadar, aşırı olmaması, hediye kabul edip, hediye vermesi gibi davranışlar ve hareketler, yine O'nun güzel âdetlerinden bazılarıdır.

D- GÜNLÜK İŞLERİ
Rasulullâh (s.a.v.) Efendimizin, Şemâil kitablarında yer alan ve fiillerinden olarak sünnetinden sayılan bazı âdetlerinin bulunduğu davranışları. Bunlar
O'nun yeme içmesi ve ibadetleri, elbise seçimi, giyim ve kuşamı, ev eşyası, çeşitli eşyaları kullanması vs. ilgilidir. Şimdi bunları özet olarak kaydetmeye çalışalım.

1- Yeme İçmesi:
Bilindiği gibi Hz. Peygamber (s.a.v.) yemekten önce ve sonra ellerini yıkamıştır32. Diğer işlerinde olduğu üzere, yemeğe, "Bismillâh", diyerek başlamış ve daima kendi önünden yemiş, sonunda da Allah'a hamdetmiştir33.
Hz. Peygamber (s.a.v.), Mekke devrinde, müşriklerin ablukaları sebebiyle çok darlık çekmişti. O'nun sıkıntı çekmesi, maddi gıdaların azlığı veya yokluğundan dolayı değildir. O, isteseydi, O'nu canlarından daha çok seven ashâbı O'na gıda temin eder, Rabbi de O'nu en güzel şekilde beslerdi. Ancak O, ashâbıyla aynı sıkıntıları yaşamış ve çekmiştir. Hatta, bazen ashâbını, kendine tercih etmiştir34. Bolluk döneminde ise, Allah’ın helâl ve temiz nimetlerinden istifade etmekten kaçınmamıştır35.
O, günde, çok kere iki defâ yemiş, vakit olarak da bir tercih yapmamıştır. İsteğinin olduğu zaman da yemek yemiştir36.

2- İbâdetleri
Hz. Peygamber (s.a.v.) hemen her gece 11 veya 13 rekat nafile namaz kılmıştı37. O, gündüzleri, 17 rekat farz, üç rekat vitr, 20 rekat sünnet namaz kılmıştır. Böylece O, günde 40 rekattan noksan namaz kılmamıştır. O'nun gece namazlarının güzelliği, uzunluğu görülebilseydi38.
O'nun ibadetleri arasında Kur'an okumayı, bazı tesbih ve tehlilleri çekmeyi görmekteyiz. Ayrıca,oruç ve hacc gibi ibadetleri yaptığını da kaynaklarda müşahede ettik39.

3- Elbiseleri ve Kullandığı Eşyaları:
Hz. Peygamber (s.a.v.), orta bir evsafa sahib olan elbiseleri tercih etmişti. Elbiselerinin, benzerini başkaları da giyebilir şeklinde bir hususiyete sahibti40. O'nun çeşitli elbiseler, meselâ, gömlekler, izar ve ridalar, hırkalar, takke ve sarıklar giydiğini görmekteyiz41.
Bu arada O, güzel koku, ayna tarak, makas gibi şeyleri de kullanmıştır42. Ayrıca, sade yatak ve asgari seviyede mutfak eşyası kullanmıştır43. Kullandığı eşyaları arasında çeşitli silahlar da vardır44.
Emevî Halifesi, Ömer b. Abdi'l-Aziz, Hz. Peygamberden geriye kalan eşyaları bir evde toplamış, müze yaparak sergilemiştir. Geriye bıraktığı şeyler şunlardır. İple Örülmüş bir sedir, içi hurma lifi dolmuş deri bir yastık, bir çanak, su bardağı, elbise, el değirmeni, başına sardığı bir kadife ve giyim eşyası mevcuttu45. Halen, "Hırka-i Şerif ve diğer mukaddes eşya" Topkapı müzesinde bulunmaktadır.

II- ŞEMÂİL VE DİĞER AHVÂLU'N-NEBÎ'NİN BAZI KAYNAKLARI:
Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Şemâil'i O'nun hallerinin bulunduğu her yerde vardır. Bunun için kaynakları da Şemâil'inin yani bedenî, ahlâki âdetleri, günlük hayatı, yani yeme içme, ibadetleri, giyim ve kuşamını tavsif eden her yerde az da olsa bulunmaktadır. Müstakil Şemâil kitabları O'nun tavsifini yaptığı gibi diğer ahvâlini konu edinen kitablar da yapmıştır. Şemâil'in ilk ve müstakil kaynağı et-Tirmizî (Ö.279/982)'nin "eş-Şemâilü'l-Muhammediyye" adlı eseridir46. et-Tirmizî'den sonra gerek O'nun eseri üzerinde yapılan şerhler ve gerekse, O'nun eserinin bir benzeri olan müstakil şemâil kitablarının sayısı 90'dan çoktur47.
Şemâil kitablarındaki, hadislerin çoğu sahihdir. et-Tirmizi'nin eş-Şemâil'inde 400 hadis bulunmaktadır. Bunlardan sadece 15 hadisin senedinde zayıf râviler vardır. Ancak, helâl ve haramı gerektirmeyen konularda zayıf hadislerin kendileriyle amel edilir48.
Şemâil'in diğer halleri arasında da tavsifini yapan hadisler vardır. Mesela Delâil ile alakalı, hasen ve zayıf bir çok hadisi şerif vardır. Bunların arasında Şemâil'e de yer verilmiştir.
Hadis mecmualarından başta sahihayn olmak üzere, diğer Sünenü'l-Erbaa'da mucizelere yer veren bir çok hadis mecmuası ayrıca müstakil delâil kitabları şemâil bilgilerine yer vermiştir.

İçinde Şemâil Bilgisi Bulunan Bazı Delâil Kitabları:
İbn İshak (Ö.150/767)'ın Sireti, İbn Kuleybe'nin (Ö.276/ 899) ed-Delâilü'n-Nübüvve'si v.s. Delâil kitablarının en zengini. Ebu Nuaym el-İsbehânî'nin (Ö.430/1038) ve el-Beyhâkî (Ö. 484/1065)'nin ed-Delâilü'n-Nübüvve'leridir. Ebu Nuaym ile el-Beyhakî'nin kendileri sıka olmakla beraber eserlerine tahkikat yapmadan zayıf hatta mevzu hadisleri almışlardır49. (İlerde Delâil isimli eserimizde bu hususta bilgi verilecektir.)
Yazılışı daha muahhar olan Hasâis kitablarının en Önemlisi es-Suyûtî'nin (Ö.911/1505) iki ciltlik "Hasâisü'l-Kübra" adlı eseridir50.
Hz. Peygamber (sav)'in halleri ve onları ortaya koyan hadislerin biraz daha ayrıntılı olarak izahı için "Hz. Peygamber (sav)'in Şemâil" i adlı eserimize bakılabilir.

DİPNOTLAR

27) Ali Haydar. Düreru'l-Hükkâm. s.92.
28) Heyet, Mucemu'l-Vasit; Ahmet Rifat, Tasvir-i Ahlâk s.21 (Tercüman 1001 eser yay.) İst. ts.
29) el-Buhârî, el-Hudud, VII-I,16.
30) el-Aynî, Umdctu'l-Kârî. m, 32.
31) el-Buhârî, el-Edep, VII. 1224.
32) et-Tirmizî. eş-Şemâil. s.96.
33) el-Buhârî. el-Et'ime. VI.196.
34) el-Hûfî. min Ahlâkı-Nebî. s.96: et-Tirmizî, es-Sünen. IV. 585 h.no: 2371.
35) Müslim. ez-Zühd. IV, 2283 h.no. 2974
36) el-Buhârî, el-Et'ime, VI 215.
37) cl-Buhârî. el-Kusûf. II, 43.
38) İbn Kayyım, Zâdu'l-Meâd. I.109.
39) Bak. İbn Kayyım, a.g.e.
40) ell-Kâdî Iyâz. a.g.e, I, 204.
41) et-Tirmizî. eş-Şemâil, s.
42) İbn Kayyım ,a.g.e. I,
43) Ebu Davud, el-Efime.IV.143h.nr: 3773.
44) İbn Kayyım a.g.e., I, 48-49.
45) İbnu'l-Cevzî. el-Vefâ bi Ahvâli'l-Mustafa, II, 555.
46) et-Tirmizi, eş-Şemailu'l-Muhammediyye Suriye 1978.
47) Bak. Bayraktar, İbrahim, Hz. Peygamber'in Şemâil'i, İstanbul 1991.
48) İbnuVSalâh, Ulûmu'l-Hadis, s.92-93 Haleb 1966.
49) Mevlânâ Şibli, Asr-ı Saadet (O.Z. Mollamehmedoğlu) III. 156-157 İst. 1975.
50) es-Suyûtî, el-Hasâisu'l-Kübrâ, I-II, Haydarabâd 1320 H. ofset baskı Beyrut ts.

Prof. Dr.İbrahim Bayraktar
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın