Mâlî krizin reçetesi de Kuranda 2

Mâlî Krizin Reçetesi de Kur'an'da - 2

Yusuf aleyhisselam kıssasından çıkarabileceğimiz bir hisse de insanlarda var olan hased duygusunu önemsememiz, bu duyguyu her zaman için göz önünde tutmamız gerçeğidir. Tabiri caiz ise hased her zaman için son derece dikkat ve başarıyla yönetilmesi gereken bir kişilik krizidir. Dilerseniz önce konuyla ilgili ayetlere bakalım.

"Yusuf bir gün babasına: "Babacığım! Rüyamda onbir yıldızla güneşi ve ay'ı gördüm. Baktım onlar benim karşımda secde eder gibi duruyorlar. Bunun üzerine babası: Yavrucuğum! Sakın bu rüyayı kardeşlerine anlatma. Sonra sana hased ederek tuzak kurmaya kalkarlar. Çünkü şeytan insanı yanıltan ve aldatan gerçek bir düşmandır." (Yusuf/4-5)

Ne var ki, kardeşleri bir şekilde bu rüyadan haberdar olmuşlar ve öteden beri üvey kardeşleri Yusuf'a karşı içlerinde var olan hasedleri daha bir derinleşmiş ve ondan kurtulmanın yollarını aramaya başlamışlardı. Bunun için ya onu öldürecek ya da bir kervan onu alıp uzaklara götürsün diye kuyuya atacaklardı. Planlarını uygulamak için babalarından kardeşlerini kendileriyle birlikte kırlara oyun oynamak üzere göndermesini istediler. Hz. Yakub, çok sevdiği oğlu Yusuf'u, gezdirip eğlendirmek bahanesiyle alıp götürmek ve ona kötülük etmelerinden korktuğu oğullarına, "Onu götürmeniz beni elbette üzer. Siz ondan habersizken onu kurt yer diye korkuyorum." demişti. Ertesi gün, çekememezlik (hased) duygularının tesiriyle diş biledikleri üvey kardeşleri Yusuf'tan kurtulmak için onu bir kuyuya atmışlar, ancak gece geç vakitte eve dönüp geldiklerinde babalarına "biz oynarken, bir kurt gelip onu yemiş" diyerek yalan bilgi vermişlerdi. Peygamber Efendimiz (sav) bu hususta şöyle buyurmaktadır: "İnsanların hatırlarında olmayanı hatırlatarak onlara (kötüye kullanacakları) ipucu vermeyin, sonra yalan söylerler. Yakub'un oğulları kurdun insanı yiyeceğini düşünmezken o, kendilerine "onu kurt yemesinden korkarım" dediği için onlar da "Yusuf'u kurt yedi" dediler."

Buradan çıkarmamız gereken ders şu olabilir: İnsanoğlunun fıtratında var olan zaaflarından "para kazanma" duygusu, bir hırs halini alarak, kendisiyle aynı alanda faaliyet gösteren rakiplerine karşı hased duygularıyla birlikte iki tarafı keskin bir bıçağa dönüşebilir. Dolayısıyla, bazen rakipler arasındaki bu çekememezlik duygularının, bir kardeşin diğerine duyduğu hasetten daha büyük olacağını söyleyebiliriz. Bu gerçek her zaman göz önünde tutulmalı ve daima hesaba katılmalıdır. Gerçekte hased, Hz. Peygamberin (as) diliyle "ateşin odunu yiyip tükettiği gibi, kişinin de salih amellerini yiyip bitiren" bir şeydir. Bunun yanında, hased, yıkıcı ve sınır tanımaz tahribatıyla, kişinin ALLAH'a sığınması gerektiği emredilen (bk. Felak,suresi/5)[kötü duygulardan da biridir. Bu sebeple, kişi ticari hayatında, rakiplerinin koz olarak kullanacağı söz ve davranışlardan sakınmalıdır. Bunun yanı sıra, yukarıdaki ayetlerden şunu da anlıyoruz ki, insan sözlerine de dikkat etmelidir. çünkü, "Bela insanın ağzından çıkan söze bağlıdır." Bu sebeple günümüzde sık sık adından söz edilen "kriz" vb. olumsuz şeyler, bir "bela" olarak, bir "sınanma aracı" olarak düşünülmeli ve kişi ya da herhangi bir şirket, gerçekte kendini idare edebilecek durumda ise ikide-bir kriz kelimesini gündemine almakla bu belaya davetiye çıkarmamalıdır.

Kıymetli okuyucum,
Yusuf suresinde anlatılan kıssadan çıkarabileceğimiz başka hisseler de var elbette... Onlardan biri de şudur ki, kişinin hayatında, zaman zaman farklı zaaflarıyla denendiği zamanlar vardır. Hz. Yusuf, iki kez gayri meşru bir teklife muhatap olmuş, her ikisinde de ALLAH'a sığınarak günah işlemekten korumuştu nefisini... Hz. Yusuf'un sınandığı duyguların bir başka versiyonu da kişinin daha fazla "mal-mülk ve servete sahip olma" arzusu şeklinde tezahür edebilir. Günümüzde ticaret erbabı, kendisine cazip görünen tekliflerle "işini büyütmek/ sermayesini arttırmak/ daha fazla kişiye istihdam alanı oluşturmak vs." gibi tekliflere muhatap olmakta ve cazip oranlarda sunulan kredilerle adeta imtihan olmaktadır. Bir tarafta işini büyütmek ve yeni istihdam alanı oluşturmak gibi olumlu gelişmeler bir tarafta ise ALLAH'ın ayetlerde açık ve net bir şekilde "yaklaşmayın" diyerek uyardığı faiz günahı... Müslüman bir ticaret erbabı ne yapacaktır bu durumda? İşte bu vb. soruların cevabını da kıssada bulabilmekteyiz. Hz. Yusuf'un, gayri meşru teklife ikinci kez verdiği cevap şöyleydi:
"Rabbim! Bana teklif ettikleri günahı işlemektense, beni atmakla tehdit ettikleri zindana girmeyi tercih ederim. Eğer onların tuzaklarını benden uzaklaştırmazsan onlara meyledip kendime kötülük edenlerden olurum". Rabbi Yusuf'un duasını kabul etti ve onların tuzaklarına düşmekten onu korudu. Çünkü her şeyi işiten ve bilen O'dur... (Yusuf/33-34)
Hz. Yusuf (as) ALLAH'a karşı günah işlemektense zindana girmeyi göze aldı ve neticede hapsedildi. Ancak Mısır'ın Sultanı, önce kuyuda sonra da zindanda olgunlaşacak ve ardından "kemal" mertebesine ulaşmış biri olarak makamına oturacaktı... Nitekim öyle de oldu. Yapmış olduğu mükemmel ve muhteşem rüya yorumuyla o zamanki hükümdarın ilgisini çekmiş, zindandan çıkarılarak önemli bir mevkie tayin edilmişti. İlgili ayetler şöyledir:
"Böylece Yusuf'a orada (Mısır'da) imkan ve kudret verdik. İstediği yerde oturacak bir mevkideydi. İşte biz dilediğimiz kimseye rahmetimizi böylece nasib ederiz ve biz iyilik sahiplerinin mükafatını kesinlikle zayi etmeyiz. Bununla birlikte ahirette karşılaşacakları mükafat ise iman eden ve kulluk şuuru taşıyarak günahlardan sakınanlar için elbette daha hayırlıdır." (Yusuf/56-57)

Bu ayetlerde dikkat çeken iki husus vardır. Birincisi, her halü kârda, dürüstlük ve sabır sonuçta sahibini daha bu dünyada iken mükafata nail kılmaktadır. Çünkü Hz. Yusuf (as) evinde yaşadığı insanın, ev sahibinin (efendisinin) gıyabında onun kişilik hakkına riayet ederek kendisine yapılan gayri meşru teklife rıza göstermemekle dürüstlüğünü ortaya koymuş ve ikinci kez muhatap olduğu gayri meşru teklife ve günaha karşı ALLAH'a sığınmış ve atıldığı zindanda yaşadıklarına katlanarak sabır göstermiştir. ALLAH Teala da Hz. Yusuf'u ve diğer bütün iyi insanları daha dünya hayatında işte böylece güzel mevkilere ulaştırmak suretiyle mükafatlandıracağını ifade buyurmuştur.

İkincisi ise, böylesine güzel davranışların sahiplerinin, her ne kadar bu dünyada karşılığını almaları söz konusu ise de mükafatın en güzelinin ahiret hayatında olacağı da vurgulanmakta, iman ve takva sahiplerinin asıl buna talip olmaları istenmektedir. Öte yandan, bir ayet mümin için yeter derecede netlikte, ALLAH'ın yardımının, takva sahipleri için ne kadar yakın olduğunu şöyle ortaya koyuyor:
"Kim, ALLAH'a kulluk şuuruyla takva üzere yaşarsa, ona ALLAH ummadığı kapılar açar ve onu ummadığı yerlerden rızıklandırır" (Talak/2-3)

Bu ayetleri bir bütün halinde göz önüne alarak diyebiliriz ki, herhangi bir ticaret erbabı, ticari hayatı süresince zaman zaman muhatap olacağı haram teklifleri sadece ALLAH için reddedecek olursa, çekeceği birtakım sıkıntılar olsa da sonunda, daha bu dünyada birtakım maddi mükafatlara kavuşması ALLAH'ın kendisine va'didir. ALLAH Teala ise verdiği sözden dönmez. Nitekim bunun pek çok örneğini çevrenizde de bulabilirsiniz.

Aziz okuyucum,
Herkesin, farklı bir takım maddi-manevi sıkıntılar yaşayabileceği bu dünya hayatı, mümin için bazen bir kuyu bazen de zindan gibidir. Biz de sözlerimizi kuyudayken nasıl dua etmesi gerektiğini Hz.Yusuf'a öğreten Hz.Cebrail'in duasıyla bağlamak istiyoruz. Ruhu'l-Beyan tefsirinde geçen bir kayda göre, Yusuf'un tekrarlayıp durduğu dua şöyleydi:
"ALLAH'ım!... Ey her türlü sıkıntıyı kaldıran. Ey her duaya cevap veren. Ey her türlü kırıkları sarıp sarmalayan. Ey her zorluğu kolaylaştıran. Ey her kimsesizin sahibi ve her yalnızın yoldaşı Rabbim! Senden başka ilah yok. Seni teşbih ve tenzih ederim. ALLAH'ım! İçinde bulunduğum sıkıntıdan bir ferahlık, tutulduğum beladan kurtuluş için bir kapı açmanı Senden niyaz ederim. ALLAH'ım! Senin sevgini kalbime öylesine yerleştir ki, başka hiçbir tasam ve kederim kalmasın. Sevgini kalbimi öylesine doldur ki, başka kimselerin yâdı kalmasın. ALLAH'ım! Beni sen koru! Sen merhametlilerin en merhametlisisin."

Gönülden yapacağımız bu duaya, tüm maddi-manevi sıkıntılarımızı gidermesi için bir de sabah namazının sünnetiyle farzı arasında okuyacağımız şu anlamlı duayı ekleyebiliriz:
ALLAH'ım! Ey mülkün yegane sahibi olan Rabbim! Mülkü dilediğine veren Sen'sin. Dilediğinden de çekip alan yine Sen... Dilediğini aziz eden Sensin, dilediğini de zelil kılan Sen... Bütün hayırlar Senin elindedir ve Sen her şeye kadirsin. ALLAH'ım! Gündüzü geceye çeviren Sen'sin. Geceyi de gündüze çeviren Sen... Ölüden diriyi çıkaran Sen'sin... Diriden de ölüyü çıkaran Sen!... Rabbim! Eğer Sen dilersen, dilediğin kimseyi hadsiz-hesapsız rızıklandıran da yine Sen'sin Sen!.." (Al-i lmran/26-27)

Gelecek sayıda buluşmak üzere sağlıcakla kalın efendim

Mehmet Emin Ay
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın