> Forum > ๑۩۞۩๑ İslami İlimler Dunyası ๑۩۞۩๑ > Kuran-ı Kerim > Sizden Gelenler( Kuran-ı Kerim) > Kuran da edebî sanatlar
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Kuran da edebî sanatlar  (Okunma Sayısı 1257 defa)
24 Eylül 2010, 16:16:16
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 24 Eylül 2010, 16:16:16 »



KURANDA EDEBÎ SANATLAR


Harflerin yerleştirilmesinde ve kelimelerin sıralanmasındaki harika duruma lûgavî güzellik diyoruz. İnsan, harfleri tabiî mahreçlerinden çıkararak Kur' ân okuyan bir zatı dinlediğinde, âyetlerde bulunan kelimelerin ve harflerin birbirine eklenme sindeki fonetik özellikten, devamlı sûrette tazelenen bir zevk alır. Kimisi tok sesli, kimisi ıslık sesli, bazısı hafi, bazısı zâhir, kimisi mehmûse, kimisi mechûre tarzında tecvîd ilminde gruplandırılan harf nevileri peş peşe gelir. Böylece Kur'ân, lîn ile şiddeti, sertlikle yumuşaklığı, muhkem ve dakik bir tarzda bağdaştırır. Harfleri ve harf sıfatlarının her birini, âdeta Ölçü ile öylesine tam yerine koyar ki, toplamından hayranlık veren bir ses armonisi meydana gelir. Bu lâfız düzeninde, bedevîliğin haşin olmayan ciddîliği ile medenîliğin gevşekliğe varmayan yumuşaklığı imtizaç eder. Bu ses kompozisyonu öyle bir dereceye ulaşmıştır ki, insan kelâmı girmiş olsaydı, hem okuyanın ağzında, hem de dinleyenin kulağındaki âhenk hemen kaybolurdu.

İnsanlık için hidâyet rehberi olan Kur'ân, aynı zamanda Hâtemü'l-Enbiyâ olan Resûlullah (sav)'ın nübüvvetinin ispatı olup, O'nun (sav) en büyük mu'cizesidir. Kur'ân birçok yönleriyle mu'cize olmakla beraber O'nun i'câzının en yüksek yönü fesahat ve belagatına dayanan edebî i'cazıdır. Zira Allah-ü Teâlâ, peygamberlerinin elinde göstereceği mu'cizeyi, gönderilmiş oldukları toplumların en ileri gitmiş oldukları hususlarda göstermiştir. Kur'ân'ın nâzil olduğu devirde Arap yarımadasında revaçta olan meta', edebiyattı. Bunun için Kur'ân'ın başta gelen i'caz yönü edebî yönü olmuştur.

Kur'ân'ın bir benzerini, hatta bir sûresinin bile benzerini ortaya koymak beşer tâkatinin üzerindedir. Kur'ân, münkir muhataplarının en zirvede olduğu fesâhat ve belâgat hususunda onlara "Eğer kulumuz (Hz. Muhammed)'e indirdiğimiz Kur'ân hakkında şüpheniz varsa onun bir sûresinin benzerini getiriniz. Eğer iddianızda (O'nun beşer sözü olduğu hakkında) doğru sözlü iseniz, Allah'tan başka bütün yardımcılarınızı da yardıma çağırınız" (Bakara, 2/23) fermânıyla meydan okumuş ve kesinlikle lâfzî yönüyle onun bir benzerini getiremeyeceklerini ilân etmiştir. Ondört asırdır Kur'ân karşısında kimse başını kaldıramamış, Kur'ân'ın benzerini getirmeye çalışan birkaç kişi de rezîl ve rüsvâ olup gülünç duruma düşmüşlerdir.

Kur'ân; lâfız, lâfızla tamamlanan mânâ ve her ikisini bir arada toplayan nazım olmak üzere üç unsuru ihtivâ eder. Kur'ân iyice tedkik edilince bu unsurların çok mükemmel bir şekilde birbirine kaynaştığı görülür. Öyle ki, Kur'ân'ın kelimelerinden daha fasîh daha kuvvetli ve akıcı bir kelime, nazım yönüyle de daha mükemmel bir te'lif, bir insicâm ve âhenk manzûmesi görülemez. Manâsında ise, benzerleri arasında ona tekaddüm edecek, onun fevkalâde yüksek derecesine ulaşacak bir kelâmın bulunmadığına her akıl sahibi şahid olur.

Zira Kur'ân, tamamen Arapça olmakla beraber, Arapların daha önceden beri konuştukları kelimelerle nescedilmiş olmasına rağmen o, İlâhî Kelâm olması hüviyetiyle sanki Arapça değil "RABÇA" olmuş bundan dolayı da benzerinin getirilmesi imkânsız hâle gelmiştir.

Kur'ân'ın harfleri bile öyle sıralanmıştır ki, her harfin sesi kalbe bir musikî nağmesi gibi gelir. Bu musikî tesiridir ki, katı kalpleri yumuşatır, ruhları Kur'ân'a çeker. Kur'ân'da fâsılalar, duraklar, en ahenkli harflerinin kelimelerde, kelimelerin âyetlerde, âyetlerin sûrelerde tertip tarzı, Arapların tanıdıkları üslûba asla benzemez. Kur'ân'ın kelimelerinde harflerin, âyetlerde kelimelerin tertibinin öyle bir âhengi vardır ki, okurken tatlı bir âhenk halinde akar. Kur'ân'ın kelime ve harfleri öyle sıralanmıştır ki, o harflerden birinin yerini değiştirmek, bir harekeyi yerinden oynatmak derhal âhengi bozar.1

Kur'ân'da bütün harflerin ve kelimelerin bir intizam içinde olduğu görülür. Meselâ, Ra'd sûresi “Eliflammimra” harfleriyle başlıyor. Sûrede bu dört harfin çoktan aza doğru sıralanarak tekrarlandığını görürüz. Elif; 625; Lâm=479; Mim=260; Râ=137 defa tekrarlanmaktadır. Yine Bakara sûresinin başındaki "Eliflammim" harflerinden Elif=4592; Lâm=3204; Mim=2195 defa sûrenin içinde tekrarlanmaktadır.2

Kur'ân insanları hidâyete ulaştırırken, beşere geçmiş ve geleceğini, kâinatın esrârını anlatırken, ilâhî maksadlar ifade edilirken, bir vasıta olan lâfızlar birçok pırlantayla süslenmiştir. Bu pırlantalardan olan edebî sanatlar Kur'ân'da bolca mevcuttur. Bu yazı çerçevesinde sanatların bir kısmı üzerinde durmak istiyoruz:

1- ONAMATOPE:

Onamatope, tabiattaki seslerin harfler halinde aksetmesi, âdetâ kelimeleşmesidir. Kur'ân-ı Kerîm'de bu sanata oldukça fazla yer verilmiştir. Zira mânâ ve maksad ifade edilirken hâfızların ses tonları, iç musikîye refakât etmektedir. Kur'ân, lâfza, ifade ve manâ ile beraber derin bir ses, yüce bir musikî vermiştir. Bu yönüyle Kur'ân kelimeleri, daha münâsibi bulunamayacak şekilde seçilmiştir.

İşte Kur'ân'daki bu ses ve mânâ âhengine birkaç misal:

a- "Anası onu zayıflık üstüne zayıflık çekerek (karnında) taşımıştır." (Lokman, 31/14). Âyetteki “vehn” kelimesinin tonu, hamile bir kadının iniltisini hatırlatmaktadır.

b- "Şeytanın adımlarına tâbi olmayınız" (Bakara, 2/168). Burada “tettebiu” ve “Hutuvat” kelimeleri özel bir hareket düşündürmektedir. Şeytan adım adım hareket ediyor, insanlar da onun peşinden gidiyorlar. Ayrıca “Hutuvat - adımlar" kelimesi, insan zihnine attığı, hayale hissettirdiği şekil ve gölge yanında, adımların sesini kulağa hissettirmektedir.3

c- İnançsızlığın verdiği sıkıntıyı zorla yukarıya çıkıp bunalmak mânâsını ifade eden “Yessaadü fissemai” (Enam, 6/125) kelimeleriyle anlatan Kur'ân "Yessaadü - yukarıya çıkıyor" kelimesindeki şeddeli ayn harfi ile havasız kalan insanın refleks bir hareketle ağız açısını da karakteristik özelliği ile beraber hissettirmiştir.4

d- Kur'ân'da, taşların çatlayıp içlerinden suların akışı "Yeşşakkaku - şak şak parçalanır" (Bakara, 2/74) ifadesiyle şakırtı nağmesi içinde duyulur. Fısıltı ve şakırtısı ile hâdise gözümüzün önüne getirilir.

Kur'ân'ın bu özelliği kelimelerde görüldüğü gibi sûrelerde de görülür. Meselâ, şeytanın fısıltı ve vesvesesinden Allah'a sığınmayı ifade eden Nâs Sûresi, içinde bolca tekrarlanan "S" sesiyle fısıltı ve vesvese atmosferini zihinlerde canlandırmaktadır.

Yine ölümden sonra dirilmeyi inkâr edenlere karşı cidal ve tehdit temasının hakim olduğu "Kâf' sûresinde, diğer yerlerde rastlandığından çok daha fazla kalkale harfleri bulunur. İki sahife gibi az bir yerde fazlasıyla bulunan bu tarrakalı harfler, mânâlarıyla olduğu gibi sesleriyle de münkirleri sustururlar.5

2- SYNESİS:

Synesis, mânâyı daha iyi ifade ettiği için, uygun görülen gramer kurallarındaki değişikliktir. Meselâ; "Zarif bir nükte-i Kur'âniyedir ki, ferman etmiş: "Ve kale nisvetün fil medineti - Şehirdeki kadınlar dediler..." (Yusuf, 12/ 30) müenneslerin (kadınların) cemaatine iki katlı müennes olduğu halde (hem manâ, hem de kelime yapısı yönünden) müzekker (erkek) fiili olan “kale” buyurması, hem "Kaletil a’rabü - Bedevi Araplar dediler" (Hucurât, 49/14) buyurmakla, müzekkerlerin (erkeklerin) cemaatine müennes (kadın) fiili olan tabiriyle lâtifâne işaret ediyor ki: Zaif ve halîm ve yumuşak kadınların cemiyeti kuvvetleşir, sertlik ve şiddet kesbedip bir nevi racûliyet (erkeklik) kazanır. Müzekker fiilini iktizâ ettiğinden “Nisvetün - kadınlar dediler) tabiriyle gayet güzel düşmüş. Kavî erkekler için cemiyetleri zaif olup hem ihtiyatkârlık, hem yumuşaklık vaziyetini aldığından bir nevi kadınlık hasiyeti takındıkları için, müennes fiilini iktizâ ettiğinden müennes fiiliyle tam yerindedir."(Kur'ân'm bu İfadeleri, toplum psikolojisi yönünden üzerinde önemle durulmalıdır).6

3- TEŞBİH:

Edebî sanatlardan biri olan teşbîh de Kur'ân-ı Kerîm'de mühim bir yer işgal eder. Teşbîh aralarında hakikî veya mecazî yönden ilgi kurulabilen iki varlıktan zayıf olanın kuvvetli olana benzetilmesi ile yapılan bir sanattır.7 "Onun nuru, içinde lâmba bulunan bir kandil yuvasına benzer" (Nûr, 24/35).

4- İSTİFHAM:

İstifham, soru yoluyla dikkat çekerek sözün tesirini artırıp mânâyı kuvvetlendirmek sanatıdır. Sanat soruyla yapılır, fakat karşılığında muhatabtan cevap beklenmez. Zaten sanatın yapılmasından maksad da bir cevap beklemek değildir.8

"Gökleri ve yeri yaratan Allah hakkında şüphe ha?"(ibrahim, 14/10).

"Ey insan, sana dîni yalan saydırtan nedir?" (Tin, 95/7).
5- TA'RİZ:

Ta'riz kelimenin, zikredilen mânâ dışında, zikredilmeyen bir mânâda kullanılmasıdır.
Misal: "Beni yaratana ne diye kulluk etmiyeyim?" (Yasin, 36...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Kuran da edebî sanatlar
« Posted on: 29 Mart 2024, 12:02:08 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Kuran da edebî sanatlar rüya tabiri,Kuran da edebî sanatlar mekke canlı, Kuran da edebî sanatlar kabe canlı yayın, Kuran da edebî sanatlar Üç boyutlu kuran oku Kuran da edebî sanatlar kuran ı kerim, Kuran da edebî sanatlar peygamber kıssaları,Kuran da edebî sanatlar ilitam ders soruları, Kuran da edebî sanatlarönlisans arapça,
Logged
25 Aralık 2016, 21:30:47
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #1 : 25 Aralık 2016, 21:30:47 »

Esselamu aleykum.Rabbim kur ani tum güzelliklerini anlayan ve okuyup allahin kelami icin deger veren kullardan olalim inşallah...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes