> Forum > ๑۩۞۩๑ İslami İlimler Dunyası ๑۩۞۩๑ > Kuran-ı Kerim > Sizden Gelenler( Kuran-ı Kerim) > Kuran anlatimindaki edebi icaz
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Kuran anlatimindaki edebi icaz  (Okunma Sayısı 846 defa)
09 Ekim 2010, 22:05:08
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 09 Ekim 2010, 22:05:08 »



KUR’ÂN ANLATIMINDAKİ EDEBİ İ’CAZ (YUSUF KISSASINDAKİ SİMETRİK YAPI)

1. Giriş

Kur’ân-ı Kerim’in ana konuları denildiğinde ilk akla gelenler uluhiyyet, nübüvvet, haşr ve ibadet meseleleridir. Bu dört unsur Kur’ân’ın tamamında bulunduğu gibi bir suresinde hattâ bir âyetinde, bir kelamında bile sarahaten veya işareten yer alır. Bu dört temel mevzunun beyan edildiği başlıca anlatım unsurlarından birisi kıssalardır. Enbiya-i izamın ve ümmetlerinin kıssaları takriben Kur’ân’ın üçte birini meydana getirir ki kıssalardaki anlatımın önemini göstermesi açısından sözü uzatmaya hacet bırakmaz.

Kur’ân-ı Kerim yirmi üç yılda peyderpey nazil olmuştur. Bazen bir sure bir defada nazil olduğu gibi, bir surenin âyet yahut âyet grupları farklı zamanlarda indirilmiştir. Bununla beraber Kur’ân’daki âyetlerin tertibi (dizilişi) ilahi tayin (tevkifî) iledir. Kur’ân’ın edebî icazı denildiğinde akla ilk gelen nazmıdır ki âyetlerin sıralanışı veya dizilişindeki hem lafzî hem de manevî ahenk, bütünlük ve mükemmelliği ifade eder. Buradan hareketle ayet ve sureler arasındaki ilgiye bütünlüğe dair Tenasübü’l-Kur’ân ilmi doğmuştur.1 Kur’ân anlatımı denildiğinde ise ilk akla gelen kıssalar ve mesellerdir.

Kıssa’nın Tanımı: “Kıssa” kelimesi, bir şeyi takip etmek, iz sürmek, peşinden gitmek manalarına gelen kasas kelimesinden türetilmiştir. Ve anlamı da ibret alınması için anlatılan olay ve hadiseler dizinidir.2 Nitekim olaylar, birbirini takip eden, tarihi bir süreç ve sıralama dahilinde anlatıldığından kıssa denilmiştir.

Mesel’in Tanımı: Mesel bir şeyin benzeri demektir ki misal vermek, örnek vermek bu kabildendir. Temsil ise, herhangi bir şeyle ilgili ona uygun, onun paralelinde, onu destekleyen bir dengini ve benzerini getirmek, bir hikaye veya atasözü söylemektir.4 Herhangi bir hakikati müşahhas bir olayla açıklamaya muhatabı iknaya yarar. Meseller kısa ve özlü olmakla beraber anlamca geniştir. Şu ayette olduğu gibi: “İşte şimdi Allah bir temsil daha getiriyor: İki adam var, bunlardan ilki, birbirine rakip birbiriyle hep çekişen ortakların elinde. Diğeri ise sadece bir kişinin emrinde çalışıyor. Bu ikisinin durumu hiç bir olur mu? Olmaz Elhamdülillah! Fakat çokları bu gerçeği bilmezler.” (Zümer 39/29)

2. Yusuf Kıssasının Genel Olarak Tanıtımı
a) Kıssanın Diğer Kıssalardan Farkı
Kur’ân’da Hz. Adem, Hz. Musa gibi nebilerin kıssaları parçalar halinde, değişik surelerde eşanlamlı yahut farklı lafızlarla, özellikle de anlatılan konunun hedefi ve maksadı ekseninde kıssanın bazı yönlerine vurgu yapılarak yani ibret alınması gereken hususlar öne çıkarılarak anlatılmıştır.

Yine kıssalar kıyamete kadar devam edecek olan külli bir kısım kanunların ucunu göstermektedir.

Yusuf kıssası ise, sadece ismiyle anılan bu surede, tarihi sürece riayet edilerek bütün yönleriyle anlatılmış, tabir caizse bir solukta bitirilmiştir. Bu yönüyle ilginçtir. Hz. Yusuf ’un nübüvveti ve insanları hakka çağrısı da diğer enbiyadan ayrılır. Sadece hapishanede insanları hakka çağırdığı anlatılır. Anlaşılan odur ki Yusuf ’un mesajı bizatihi kendi hayatıdır. Ve bu açıdan Yusuf kıssası da tabir edilmesi gereken bir hadisedir. Yine işarî (tasavvufî) tefsir geleneği tarafından bu sureye ayrı bir ihtimam gösterilmiş ve sıklıkla tevil edilegelmiştir.

b) Yusuf Kıssasının Resûlullah’a (s.a.s.) ve Sahabe-i Kirama Bakan Yönü
Anlatılan her kıssa, değişik açılardan Allah Resûlü’nün hal ve durumuyla doğrudan ilgili ve onun durum ve vaziyetine mutabıktır. Sözgelimi A’raf suresinde Hz. Musa’nın kıssası özellikle de Mısır’da çekilen işkenceler Mısır’dan çıkış Firavunun takibi ve kızıl denizi geçerek İsrailoğullarını kurtarması yani Hz. Musa’nın hicreti anlatılır. Bu sure Mekke’den Medine’ye hicret aylarında inmiştir. Hz. Peygamber’in hicretiyle, Mısırdan çıkış arasındaki uygunluk ne kadar dikkate şayandır.

Bu çerçevede Yusuf kıssasının asr-ı saadetle alakası nedir? Yusuf kıssası da Resûlullah’ın Amcası Ebû Talib’in ve Hz. Hatice validemizin vefat ettiği, hüzün senesi olarak anılan yılda inmiştir. Bi’setin onuncu yılı Hüzün senesi olarak isimlendirilmiştir ki boykot yıllarının devamıdır. Akabinde ayrıca Peygamber Efendimiz Mi’rac ile şereflenmiş ve teselli edilmiştir. Takip eden ikinci senede de Medine’ye hicret gerçekleşmiştir. İşte hadiselerin cenderesinde bunalan Ashab-ı kiram Efendilerimiz, Resûlullah’a gelerek kendilerini teselli edici öğüt vermesini istemişler, bunun üzerine de şu âyet-i kerime nazil olmuştur: “Allah sözlerin en güzelini, müteşabih ve mesânî özelliği olan bir kitap olarak indirmiştir. Rab’lerini tazim edenlerin derileri O’nu okuyup dinlerken ürperti duyar. Sonra derileri ve kalbleri Allah’ı anmakla ısınıp yumuşar, sükûnet bulur. İşte bu Allah’ın hidayetidir ki, onunla dilediğine yol gösterir. Ama Allah’ın şaşırttığı kimseyi ise, hiç kimse doğru yola koyamaz.” (Zümer, 39/23). Bu âyet nazil olduktan bir süre sonra sahabe efendilerimiz tekrar gelerek çektikleri sıkıntıları ve hüzünlerini hafifletecek onları manen teselli edecek bir kıssa anlatmasını Peygamber Efendimiz’den talep ederler. Bunun üzerine hem en yakınlarını kaybetmiş Resûlullah’ı, hem de boykot ve bin bir işkence ve sıkıntının içinde bunalan Ashabı teselli edici onların acılarını hafifletici mahiyette Yusuf suresi nazil olmuştur.6

İlginçtir ki, Yusuf ismi de hüzün anlamına gelmektedir. 7 Hatta kıssa hep hüzün ve gözyaşı yüklüdür. Kıssaya bir ıstırap ve çilenin sindiği, satır aralarından birilerinin inleme ve ah çekişlerini duyar gibi olursunuz. Yusuf kuyuda, zindanda ve hayatının büyük bir kısmında ailesinin hasretiyle, Yakup ise Yusuf ’un hasretiyle, kardeşleri babalarının kendilerini sevmediğini düşünerek, Zeliha Yusuf ’un aşkıyla hep ağlar ve ıstırap çekerler. Surede Hakk’ın kazasına rıza göstererek, sabırsızlık gösterip de yanlış yollara tevessül etmeksizin çekilen çilenin sonunda vuslat ve mutluluk olduğu anlatılır.

c) “Ahsene’l-hadis” ve “ahsane’l-kasas” İlişkisi:
Taberî, tefsirinde Yusuf suresinin nüzul sebebi olarak yukarıdaki rivayetleri zikrettikten sonra, Zümer suresi 23. ayetteki “ahsene’l-hadis” tabiri ile Yusuf suresinin başındaki “ahsene’l-kasas” tabirleri arasında ilgi olduğuna işaret eder. Gerçekten bu ilişki Yusuf kıssasındaki edebî üslup veya anlatımın keşfedilmesi ve mahiyeti adına şifre niteliğindedir. Diğer bir ifadeyle “en güzel anlatıma sahip en güzel kıssa olarak nitelenen Yusuf suresindeki edebi i’caz veya simetrik yapı, asıl itibarıyla, Kur’ân’ın “sözlerin en güzeli” olma hususiyetinin bir buudu veya tezahürüdür:

Dikkat edildiğinde anlaşılacağı üzere yukarıdaki (Zümer, 39/23.) âyette Kur’ân yedi vasfıyla nitelenmektedir. İlk vasıf olan “Ahsene’l-hadîs - sözlerin en güzeli” olması, diğer yedi vasıfla açıklanmakta ve şerh edilmektedir. Bunlardan üçüncüsü “müteşabihen” vasfı ve özellikle de dördüncüsü “mesâni” vasfıdır ki bizim kıssada müşahede ettiğimiz anlatımdaki simetri ile doğrudan alakalıdır. Bu vasıf aşağıda tefsir edileceği için burada işaret etmekle yetinilecektir. Kur’ân’ın özellikle söz oluş keyfiyetindeki güzelliği meydana getiren yedi unsurdan birisinin simetriyi kapsadığını belirtmekle söz konusu ilişki herhalde anlaşılacaktır.

3. Kıssanın Anlatımındaki Simetrik Yapı Üzerine
Kur’ân ayetleri ve surelerinde, mikro planda bir tek ayetin kendi içinde, makro planda ise, Kur’ân’ın tamamında gerek lafız gerekse mana olarak bir tenasüb ve bütünlük vardır. Münasebâtü’l-Kur’ân ilmi Fahruddin er-Razî’den, özellikle Bikâî, Suyutî ve çağdaş dönemde Bediüzzaman Said Nursî, M. Abdullah Draz ve Seyyid Kutub’a kadar pek çok âlim tarafından tefsirlerine yansıtılmış ve hakkında kitap telif edilmiştir. Sözgelimi Fahreddin Razî’ye göre “Kur’ân’ın bütünü adeta bir tek suredir, hatta sanki bir tek ayettir”8 Yine Bediüzzaman Said Nursî, “Üslub-i Kur’ân’ın o kadar acîb bir cem’iyeti var ki, bir tek sure kainatı içine alan bahr-ı muhît-i Kur’ânî’yi içine alır. Bir tek âyet, o surenin hazinesini içine alır. Âyetlerin çoğu, her birisi küçük bir sure, surelerin çoğu, her birisi birer küçük Kur’ân’dır… Kur’ân’ın küllü, cüzlerinde göründüğü gibi, cüzleri de küllüne âyinedir.”9 ifadeleriyle âyetler arasındaki insicam ve uyuma vurgu yapmıştır.

İşte Kur’ân’daki bu edebî i’cazın, dahilî bütünlük ve salabatin fesahat ve belagatındaki güzelliğin bir buudu, kısaca “müteşabihen mesânî” keyfiyetinin bir tezahürü kıssalarındaki veya genel olarak anlatımındaki simetri özelliğidir. Ancak bununla beraber Suat Yıldırım hocamızın, “Kanaatimizce şimdiye kadar yazılan tefsir ve Ulumu’l- Kur’ân kitaplarının az bir kısmında mücmel bir tarzda yer verilmekle beraber bol örnekleriyle değişik nevileriyle, ayrıntılı olarak bu i’caz vechinin inceleme konusu yapıldığını görebilmiş değilim.”10 ifadesinden de anlaşılacağı üzere bu edebî hususiyet hak ettiği ilgiyi henüz görmüş denilemez. Aslında bu hal “Zaman ilerledikçe Kur’ân gençleşiyor” vecizesinin bir isbatından başka bir şey değildir.

a) Simetrik Yapının Anlamı
Kur’ân i’cazının kendini gösterdiği alanların başında onun nazmı ve üslubu gelmektedir. Suat Yıldırım hocamız, Kur’ân anlatımındaki simetrik yapıyı bir i’caz vechi olarak değerlendirmekte ve Zümer suresi 23. âyette geçen “mesâni” kelimesini simetri olarak açıklamaktadır: “Kanaatimizce mesâni kelimesi kelimenin asli anlamlarından olan “ikişer, ikili, çifteli” anlamlarıyla “simetrik” manasını da kapsamaktadır. Osmanlı Türkçesi’nde mütenâzır denilen, fakat şimdi unutulmasıyla, karşılığı bulunmaksızın kullanmaya mahkum olduğumuz bu yabancı simetri terimi şu demektir: İki şey arasında konum biçim ve belirli bir eksene göre ölçü ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
« Son Düzenleme: 01 Temmuz 2017, 02:39:53 Gönderen: ღ۩ Bilgin ۩ღ »
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Kuran anlatimindaki edebi icaz
« Posted on: 29 Mart 2024, 12:10:57 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Kuran anlatimindaki edebi icaz rüya tabiri,Kuran anlatimindaki edebi icaz mekke canlı, Kuran anlatimindaki edebi icaz kabe canlı yayın, Kuran anlatimindaki edebi icaz Üç boyutlu kuran oku Kuran anlatimindaki edebi icaz kuran ı kerim, Kuran anlatimindaki edebi icaz peygamber kıssaları,Kuran anlatimindaki edebi icaz ilitam ders soruları, Kuran anlatimindaki edebi icazönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes