Ahmet Kurucan
   
Kur'an ile olaylar arasında mesafe

Yazının başlığına Kur'an ve indirgemeci yaklaşım demeyi düşündüm. Çünkü bahsedeceğim şey, günümüzde cereyan eden ve bir Müslüman olarak cevap aradığımız olaylar, hadiseler ve meselelerle Kur'an arasındaki derin mesafe.

Biz çoğu zaman bu derin mesafeyi "Kur'an böyle diyor" diyerek kapatmaya çalışıyoruz. İndirgemeci yaklaşım derken kastım bu. Doğru mu bu yaklaşım tarzı? Soru bu. Cevap alabildiğine net: hayır yanlış hem de çok yanlış.

Her şeyden önce neden bu türlü bir tavır içine giriyor, niçin böyle düşünüyoruz, onun üzerinde iki cümle ile durmak lazım. Kur'an bir Müslüman için yegane güvenilir kaynaktır. O cümlesine, kelimesine, harfine bile halel gelmemiş; nazil olduğu orijinal haliyle İlahi hıfza mazhar tek kaynaktır yeryüzünde. Böyle bir kaynağa sahip olma bir mazhariyet; bu mazhariyete güvenle gündelik hayatımızda tatbik etmek ayrı bir mazhariyettir. Dolayısıyla İlahi iradenin konuştuğu bir yerde beşer susar; zira orası beşer için sözün bittiği yerdir. Bu açıdan "Kur'an böyle diyor" demek, alternatifi olmayan bir değerdir bizim için.

Ama gerçekten Kur'an öyle mi diyor? İşte bütün problem bu veya problem burada başlıyor. Tarihi bir zeminde inmiş olmasına rağmen tarih-üstü özelliğe sahip Kur'an'ın gerçekten 15 asır sonraki dünyanın bir coğrafyasında cereyan eden spesifik bir hadiseye bire bir hüküm vermesi yadırganacak bir şey değildir. Çünkü sözün sahibi mazi-hal-istikbal kayıtları ile sınırlı olmayıp aksine onları yani zamanı yaratan, ezeli ve ebedi vacibu'l vücud olan Allah'tır.

Bu hakikati böylece teslim edip yerli yerine koyduktan sonra dönelim soruya direkt cevap teşkil edecek hususa: Kur'an'ın tarih üstü ve evrensel özelliklere sahip olma özelliği her zaman mahfuz; o nazil olduğu toplumun ferdi, ailevi, düveli, içtimai, iktisadi, kültürel yapısından bağımsız olarak ele alınamaz. Burada literatürdeki ifadesiyle imkanı ile vücubu arasında bir ayırıma gidilmesi şarttır. Allah'ın yapma kudreti ile yapmış olması arasındaki farka işaret ediyoruz bu cümleyle. Nitekim İslami düşüncenin alabildiğine canlı olduğu, tefsir, fıkıh, hadis vb. ilimlerde sürekli yeni düşüncelerin üretildiği, yeni yorumların yapıldığı, yeni hükümlerin verildiği dönemlerde bu fark nazara alınmıştır ulema tarafından. Başka bir ifadeyle hiçbir ulema Kur'an'a karşı soruda bahsedilen şekliyle indirgemeci yaklaşım sergilememiş, Kur'an böyle diyor dememiş; aksine belirli bir usul ve üslup çerçevesinde yaptığı yorumları seslendirip "benim Kur'an'dan anladığım" diyerek meseleye yaklaşmıştır.

Bu nedenle usul dediğimiz, metodoloji dediğimiz müstakil bir ilim dalı ortaya çıkmıştır. Yine bu nedenle İslami ilimler tefsir, hadis, fıkıh vs. diye ayrı bölümler içinde ele alınmak zorunda kalmıştır. Ve bu nedenle İ.A'zam'dan, İ.Şafii'ye, Buhari'den Nesei'ye, İ.Cerir et-Taberi'den Fahreddin Razi'ye, Cüneydi Bağdadi'den İ Rabbani'ye, İ.Gazzali'ye kadar devasa insanlar zuhur etmiştir. Zuhur etmiş ve sadece yaşadıkları çağa değil, verdikleri eserleri ile çağlar ötesine seslenmişlerdir; hâlâ seslendikleri gibi.

Sözün özü; günümüzde yeni zuhur eden ve İslami zaviyeden izah veya hüküm aradığımız bir mesele için "Kur'an böyle diyor" deme dini tahribe kadar uzanan bir koridora sokar bizi. Zira hadiseler ile Kur'an arasındaki derin mesafeyi hem de sadece meal bilgisi ile kapatmaya kalkışmak din adına bir cinayettir. Böyle diyenler belki halk arasında bir itibar görebilir, zamanla otorite namını alacak bir konum da kazanabilir ama müşahedem olduğu için söyleyeyim, "sübutu kat'i, delaleti zanni" kaidesini bilmeyen, ona ait bir tek örnek veremeyen veya "âhâd haber"i hayatında ilk defa duymuş birilerinin verdiği hüküm ve yaptığı izahlarla bir yere varılamaz.

Esselamu aleykum.Kur ani kerime gelen ayetler olaylar isiginda gelmistir.Rabbim kur ani kerimin isiginda yasayan kullardan olalim inşallah...

Aleyna Ve Aleykümüsselăm. Mevlam bizlere Kur'an'ı kendine rehber edinen kullarından olabilmeyi nasip etsin inşaAllah.