Hukukun üstünlüğü

Sami CEBECİ

Hukukun üstünlüğü

Allah’ın (cc) Adl, Âdil, Hakem ve Hak isimlerinin yeryüzünde bir tecellisi olan hukuk, sadece insanlar arasında değil, hayvanlar ve cansızlar âleminde bile varlığını gösterir.

Her hak sahibine hukuk-u hayatını veren Cenâb-ı Hak, meselâ âleme koyduğu fıtrat kanunlarına riâyet etmeyen vahşî hayvanlara gerekli cezasını vererek adaletle hükmettiğini gösterir. Bediüzzaman Hazretlerinin verdiği misâlde olduğu gibi; kendi öz yavrularına olan şefkat ve himaye duygusunu nazara almayarak, yavru ceylanı parçalayıp kendi yavrularına yem yapan bir kaplan, avcının kurşununa hedef olarak cezasını hayatıyla öder. Zirâ, şeriat-ı fıtriyeye göre vahşî hayvanların helâl rızıkları ölmüş hayvanların etleridir. Yahut haksız yere sineği öldüren bir çocuk düşüp başı kırılırsa, o da cezasını böyle görmüş olur. Fıtrî şeriatın hükümlerinden olan şefkat hissine aykırı hareket etmenin elbette bir bedeli vardır.
İnsanlık âleminde ise hukuk her şeyin üstündedir. Cenâb-ı Hak, kitap gönderdiği bütün peygamberlerle, İlâhî adaletin tecellisi olan şeriat kanunlarını va’z etmiş ve onlarla fertlerin ve cemiyetin hukukunu tesis etmiştir. Bir insanın yaşama hakkını ise, bütün insanlığın yaşama hakkıyla eşdeğer tutmuştur. “Haksız yere masum bir insanı öldüren, bütün insanları öldürmüş gibidir.” ferman ederek, insan hayatına verdiği değeri göstermiştir. Bugün “insan hakları” olarak tanımlanan ve İslâm dininde “kul hakları” şeklinde ifade edilen haklar manzumesine, modern dünya hâlâ erişebilmiş değildir. Anne baba haklarından çocuk haklarına, komşu haklarından devletler arası hukuka kadar her meselede İslâm’ın koyduğu ölçüler vardır. Bunları bizzat nefsinde ve cemiyette fiilen uygulayan Allah Resûlü (asm), Veda Hutbesi’nde bunların bir kısmından bahsettiği gibi, vefatından önce “Kimin bende alacağı varsa, işte malım, gelsin alsın. Kimin sırtına vurmuşsam, işte sırtım, gelsin vursun. Ben Rabbimin huzuruna kul hakkıyla varmak istemem.” buyurmuştur.
İslâm dininin hak noktasındaki hassasiyetini bilen âdil hâkimler, İslâm tarihi boyunca adalet dağıtmışlar ve onların karşısında devlet başkanları bile titremişlerdir. Hazret-i Ömer’in (r.a.) hilâfeti zamanında bir Hıristiyan ile muhakeme olması, Hazret-i Ali’nin (r.a.) bir Yahudi ile mürafaası ve her ikisinin karşısında olan fertlerin haklı bulunması ne kadar ilginçtir! Sultan Fatih’in, bir Rum mimarının elini haksız olarak kestirmesi sonucu, ilk İstanbul hâkimi olan Hızır Bey Çelebi tarafından kısas olarak elinin kesilmesine karar verilmesi, ancak mimarın arzusu üzerine tazminat ödemeye dönüştürülmesi, İslâm adaletinin göz kamaştıran örnekleridir.
Son zamanlarda öne çıkan “üstünlerin hukuku değil, hukukun üstünlüğünün sağlanacağı” kavramları önemlidir. Her devletin kanunları vardır. Ancak hayvan olsun, insan olsun, tek bir ferdin dahi hukukunu zayi etmeyen ve hukukun üstünlüğüne dayanan kanunlar tam anlamıyla yalnız İslâm’da bulunur. Bu noktada Türkiye’ye bakıldığı zaman, 12 Eylül 1980 ihtilâlinden sonra yapılan anayasaya uygun yığınla kanun var. Ama genelde hukukun üstünlüğüne göre hazırlanmayan o kanunlar, ne ceza alan mahkûmları ve ne de ceza veren hâkimleri vicdanen rahatlatamıyor. Keyfî olarak kaleme alınan o baskıcı kanunlar, adalet dağıtmak yerine toplumu geriyor ve çileden çıkarıyor. Bu yüzden, sırf Kur’ân-ı Kerime tefsir yazdı diye Bediüzzaman ve onun İslâm’a hizmet dâvâsına gönül veren talebeleri defalarca aynı konudan muhakeme oldular ve hepsinden de genelde beraat ettiler. Ancak onları mahkûm etmek için bin dereden su toplayan hâkimler, toplum vicdanında mahkûm oldular.
Kanun ve kuralları orasından burasından çekiştirerek zulme sebep olanlar, bu dünyada mutlaka karşılığını görürler. Ancak asıl Mahkeme-i Kübra olan mahşer yerinin adalet terazisinde cezalarını bulacaklardır. Zira orada boynuzsuz koyunun hakkı bile boynuzlu koyundan alınacaktır. Orada en zorda kalacak olanlar, hukukun üstünlüğüne dayanmayan kanunları çıkartanlar ve zulme âlet eden hâkimler olacaktır.
Bu itibarla, yeni bir anayasa yapmanın eşiğinde olduğumuz bu günlerde, İslâmın ruhuna uygun hürriyetçi ve demokrat bir anayasaya ve hukukun üstünlüğünü esas alan kanunları yapmaya Türkiye’nin şiddetle ihtiyacı vardır. İlke ve inkılâpları bir kenara koyan ve tek bir şahsın görüşlerini yok sayan sivil bir anayasa, Türkiye’nin bir numaralı hedefi olmalıdır. Bu hususta yapılacak ayak sürümeler ve gösterilen her türlü mazeretler, sahiplerini tarih önünde ve toplum vicdanında mahkûm edecektir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın