İbretli bir boşanma olayı

İBRETLİ BİR BOŞANMA OLAYI

Kur?ân-ı Kerîm tefsirlerini, hadîs-i şerîfin izahlarını okuyabilirsiniz, ama bu tefsir ve izahlardan hukukî hükümler çıkaramazsınız. Âyet ve hadîslerin ihtiva ettikleri ince hukukî hükümleri anlamanız için ayrıca fıkıh kitablarına müracaat etmeniz lâzımdır. Zira üstün kabiliyetli âlimler, âyet ve hadîsin ihtiva ettiği fevkalâde ince ve derin mânâları bir bir tesbit edip bizim anlayacağımız kadar basitleştirerek fıkıh kitablarında istifademize arzetmişlerdir.

Şimdi sizlere İmam-ı Mâlik?le İmam-ı Şâfiî?nin ders müzakereleri sırasında cereyan etmiş bir olayı arzedeceğim. Hadîsten hukukî hükümleri büyük âlimler nasıl meydana çıkarıyorlar, bir örneğini görmüş olacağız. Bakalım bizlerde böyle bir anlayış bahismevzuu mu, onu da anlayacağız.

Kureyş kadınlarının ileri gelenlerinden Fâtıma binti Kays:

? Yâ Resûlâllah, kocam beni üç talâkla boşadı, bekleme müddetim de bitti. Şimdi ise bana (Muâviye bin Ebî Süfyân) ile (Ebû Cehm) tâlib olmaktalar. Bunlardan hangisine evet dememi tavsiye buyurursunuz? diye sormuş, Resûl-i Ekrem Hazretleri de şu cevabı vermişlerdi:

? Muâviye cimridir, perişan olursun. Ebû Cehm ise çok serttir, (DEĞNEĞİNİ OMUZUNDAN İNDİRMEZ). Sen Üsâme?ye var. Onu tercih et!

Resûlüllah?ın cevabı bu.

Bu cevabı hadîs kitablarında okuduğunuzda siz ne anlarsınız. İmam-ı Şâfiî ne anlıyor, bir bakın?

Bir gün İmam-ı Mâlik Hazretleri ders verirken bir adam şöyle bir sual sordu:

? Kumru satan bir adamım. Birisine kumru satmıştım. Bir müddet sonra adam, kumru ötmüyor diyerek getirip geri vermek istedi. Ben de almak istemedim. Aramızda kavga çıktı ve ben de öfkeyle: ?Benim kumrum hiç durmaz öter, eğer yalan söylüyorsam karım benden üç talâk ile boş olsun? dedim. Şimdi ne yapacağım, karım benden boş mu?

İmam-ı Mâlik Hazretleri:

? Sen karını boşamışsın, diye cevab verdiğinden adam karamsar şekilde çıkıp gitti. Fakat henüz (14) yaşında olan İmam-ı Şâfiî, adamın arkasından erişip:

? Senin (hiç durmaz öter) diyerek yemin ettiğin bu kumrunun ötmesi mi fazla, yoksa susması mı? diye sordu.

Adam, ötmesi fazla, ekseri zamanda öter, diye izahta bulununca Hazret-i İmam:

? Senin karın boş değil, çünkü yeminin doğrudur, üzülme, dedi.

Adam dönüp İmam-ı Mâlik?in ders halkasına gelerek:

? Lûtfen sualimi iyice düşünün, ders halkanızdan bir talebe karımın boş olmadığını söyledi, deyince, İmam-ı Mâlik Hazretleri, talebenin kim olduğunu sorması üzerine İmam-ı Şâfiî?yi gösterdiler.

İmam-ı Şâfiî şu izahı yaptı:

? Bundan önceki derslerden birinde rivâyet ettiğiniz bir hadîsten öğrenmiştik ki, Fâtıma binti Kays?ı kocası boşamış, o da iddet müddetini bekleyip daha sonra evlenmek için Resûlüllah?a müracaat etmiş. Bu sırada:

? Beni Muâviye ve Ebû Cehm istiyor, hangisini tavsiye buyurursunuz? diye sormuş, Resûlüllah ikisini de tavsiye etmemiş de demiş ki:

? Muâviye cimridir, perişan olursun, Ebû Cehm ise serttir, DEĞNEĞİNİ OMUZUNDAN İNDİRMEZ!

Şimdi size soruyorum yâ İmam:

? Ebû Cehm?in değneğini omuzundan indirmemesi mümkün mü? Bu adam yatmaz mı, uyumaz mı, tuvalete gitmez mi, namaz kılmaz mı?

Bu hareketleri sırasında değneğini mecburen omuzundan indirecek, mutlaka yere bırakacaktır. Buna rağmen Resûlüllah?ın değneğini omuzundan indirmez buyurması (ekseriyetle böyle gezer, ekseriyetle değneği omuzunda olur) demek değil midir? İşte sual sahibinin (benim kumrum durmadan öter) sözünden kastı da böyledir. Yâni (ekseriyetle öter, çoğu zaman öter) demektir. Tıpkı ?Değneği omuzundan indirmez? hadîsinde (ekseriyetle indirmez) mânâsı kastedildiği gibi. Bu bakımdan yemin sahibinin sözü yerindedir. Karısı boş değildir.

Bakınız, bizim hadîs kitablarında bir nükte gibi okuduğumuz hadîs cümlesinin ihtiva ettiği ince hukukî delili, âlimler nasıl bulup çıkartmakta ve bizlere hazır hale getirmekteler. Elbette bizler böyle ince mânâları okurken sezip çıkaramayız. Bu gibi ahkâma âit mes?eleler âlimlerin işidir. Biz sadece kesin ve açık hükümlerden istifade ederiz.

Tefsir ve hadîs okuyanlar dikkatli olmalılar; kendi kafalarından hüküm çıkarmamalı, ancak âlimlerin çıkardığı hükme bakıp onu benimsemeliler. Bakın ?Değneğini omuzundan indirmez? hadîsinden biz ne anlamaktayız, âlimler ne mânâlar çıkarmakta? ...

ahmet şahin
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın