Çocuklar, yabancı kahramanların kucağında büyüyor!

Çocuklar, yabancı kahramanların kucağında büyüyor!

Oğluna Fatih Sultan Mehmet'in kahramanlıklarını anlatan baba, oyuncakçıya uğrayınca sadece He-Man, Star Wars ve Samuray kılıcı bulabiliyor. Çizgi film ya da sinema karakteri olamayan milli kahramanlara oyuncak sektörü de duyarsız. Bu kültürel açıklığa dikkat çeken uzmanlar ise "Yerel kahramanlarımızı neden küresel kahramanlara dönüştürmüyoruz?" diyor.

Türkiye'de 2011 TÜİK verilerine göre 0-4 yaş arası 6 milyon 199 bin 824 ve 5-9 yaş grubunda ise 6 milyon 84 bin 146 çocuk bulunuyor. Yeni eğitim sistemiyle birlikte aralarında 66 aylıkların da bulunduğu 2,3 milyon öğrenci okula başladı. Henüz oyun yaşında olan bu çocuklar için yapılacak oyuncak seçimi, hem eğitim hayatlarını hem gelişimlerini etkiliyor. Uzmanlar çocuklara alınacak oyuncağın gelişimlerini zihinsel, bedensel ve psiko-sosyal/duygusal olarak destekleyecek ve kendi kültürünü de öğretecek nitelikte olması gerektiğine dikkat çekiyor.

Oysa sektörde Osmanlı Devleti ve Anadolu'nun kültürünü, geleneğini anlatan, bu motiflerle hazırlanmış oyuncak bulmak neredeyse imkânsız. İstanbul İl Kültür Müdürü Ahmet Emre Bilgili, el yapımı ve içinde yaşanılan kültüre uyumlu oyuncakların neredeyse yok olduğunu söylüyor. Küresel bir sektöre dönüşen oyuncak sanayiinin de olağan şekilde yaygın kültürün etkisinde kaldığını belirten Bilgili, "Böyle olunca nerede üretilirse üretilsin Batı ve Amerika kültürü etkisi altındaki oyuncak sanayisiyle kültürümüz arasında bir bağ kurulamıyor.

Burada küresel bir çocuk algısı oluşturularak, hâkim Batı kültürü oyuncaklarla çocuk zihnine yerleştiriliyor ve kendi kahramanlarımız da unutturuluyor." diyor. Oyuncakların belirli yaş döneminde herkesin ilişki kurup etkilendiği ve çocuğun şekillenmesinde de önemli bir fonksiyona sahip olduğunu dile getiren Bilgili, sektörün tahribatını 'derinden ve kalıcı' olarak değerlendiriyor.

Türk İslam kültüründe oyuncağın felsefesi, türü ve kahramanlarının da mevcut olduğunu belirterek şu tavsiyede bulunuyor: "Bu mevcut alanı hem oyuncak sektörü hem de veliler çok ciddiye almalı. Diğer taraftan küreselleşmenin ve etkilerinin hızla arttığı günümüzde yerel kahramanlarımızı çocuk duyarlılığını dikkate alarak küresel kahramanlara dönüştürebiliriz. Onlara evrensel değerler yükleyerek, başka kültürlerin çocuklarını da rahatsız etmeden iyiliğe, güzelliğe yönlendirebiliriz. Mademki bizim kültürümüzün hâkim olduğu alan geniş bir coğrafya ve pazarı oluşturuyor, o halde kültürel taleplerimizi yüksek sesle belirtmeliyiz."

Sınıf öğretmeni Kevser Beriş ise büyük bir kitleye hitap eden oyuncak sektörünün gelecek nesiller için önemli bir fırsat ve aynı zamanda ciddi bir tehdit olabileceğini söylüyor. Beriş, çocukların renk, sayı ve kavramları yabancı kültürlere ait karakter ve oyuncaklarla öğrendiğini kaydediyor. Çocukların kültürel değerleri, gelişim çağında öğrenmelerinin önemine dikkat çeken Beriş, "Oyuncaklarda karşılaştığımız en büyük problem kültürel değerlerle uyuşmaması ve eğitici olmaması. Bu alanda Kültür tarihçilerimize de görevler düşüyor. Bu alanda değerlerimizle ilgili araştırmalar yapmalı, bu araştırmalar müfredatlara girmeli ve bu konuda özel veya kamu alanında oyuncaklar geliştirilmeli." ifadelerini kullanıyor.
"Çocuklar dünyayı oyuncakla keşfetmeye başlıyor"

Gelişim çağındaki çocukların oyuncağının çok önemli olduğunu belirten NT Mağazaları Çocuk Gelişimi Uzmanı Fatma Semerci de oyuncakların çocuğun seçme, değerlendirme duygusunu ve üretkenliğini geliştirdiğini kaydediyor. Semerci iyi seçilmiş bir oyuncağın aynı zamanda çocuğun kendi kendine karar verebilme ve belirli alanlarda beceri kazanmasına da olanak hazırladığını dile getiriyor.

Oyuncağın gelişim basamakları boyunca çocuğun hareketlerine düzen getiren zihinsel, bedensel ve psiko-sosyal/duygusal gelişimlerinde yardımcı olan, hayal gücünü ve yeteneklerini geliştiren özellikte olması gerektiğini belirten Semerci, boyut ve renklerin de önemli olduğunu söylüyor. Oyuncakları bozarak, kırarak, parçaları ayırıp birleştirerek çocukların hem meraklarını giderdiğini hem de cisimleri keşfetme imkânı bulduğuna dikkat çeken Fatma Semerci sözlerini şöyle sürdürüyor: "5-6 yaş çocukların oyuncaklara ve oyun materyallerine karşı olan bu ilgilerinin yanı sıra, artan bir keşfetme, yetişkine özenme ve taklit gayreti vardır.

Anne-baba bu dönemde, çocuğun gelişim özelliklerine uygun, ihtiyaç duyduğu ortamı ve materyalleri sağlamaktan sorumludur." PAL Eğitici Oyun&Oyuncak Grubu Ürün Müdürü Murat Üstünbaş, eğitici oyuncak alanında uzman yetkililerin katılımıyla çalıştaylar düzenleyerek, dünyadaki önemli eğitici oyuncak fuarlarına katıldıklarını anlatıyor. Üniversitelerin çocuk gelişimi bölümü ile fikir alış-verişi yaptıklarını kaydeden Üstünbaş, çocuk yuvaları ile aile katılımlı toplantılar gerçekleştirdiklerini ifade ediyor.

Dünyada oyuncak sektörü nasıl?

Türkiye'de oyuncak pazarının yüzde 6, markalı oyuncak pazarının ise yüzde 10'un üzerinde büyüdüğünü belirten NT Çocuk Kategori Müdürü Süleyman Akçakoca, bu rakamların oyuncakta seçiciliğin ön plana çıktığının bir göstergesi olduğunu söylüyor. Dünyadaki oyuncak sektörü ile ilgili ise şu bilgileri veriyor: "International Council of Toys Industries (ICTI) verilerine göre oyuncak sektörünün hacmi 2010 yılı için 80 milyar dolar.

Dünyada çocuk başına ortalama 175 dolarlık oyuncak harcaması yapılıyor. Oyuncak pazarının yüzde 68'ine sahip 10 ülke Amerika, Japonya, Çin, Birleşik Krallık (UK), Fransa, Almanya, Brezilya, Hindistan, Avustralya, Kanada'dan oluşuyor. Çin üretim lideri ancak bu pazardan payı 13-15 milyar dolar. Türkiye oyuncak sektörünün yıllık hacmine baktığımızda ise 700–800 milyon TL. Türkiye'de çocuk başına ortalama 30 dolarlık oyuncak harcaması yapılıyor.
Oyuncak seçerken bunlara dikkat!

Çocuğun yaşına, ilgisine, becerisine, gelişim düzeyine ve yeteneklerine uygun oyuncaklar seçilmeli.
Oyuncak, çocukta merak uyandırmalı, çevresini tanımasına yardımcı olmalı. Eski saatler, karton kutular gibi.
Oyuncaklar çocuğun tek başına kullanabileceği özellikte ve dayanıklı olmalı.
Oyuncak toplumsal kültürümüzü yansıtan özellikte olmalı.
Çocuğun cinsiyeti mutlaka göz önünde bulundurulmalı.
Oyuncaklar, beceriyi artıracak özellikte olmalı ve basitten karmaşığa doğru tercih edilmeli.
Alınan oyuncak eskisini tamamlayacak nitelikte seçilerek eski oyuncağa ilgi artırılabilir.
Kasları çalıştırma, girişimciliği ve hayal gücünü artırma gibi çok yönlü oyuncaklar tercih edilmeli.
Çocuğun hem kendi kendine hem de yaşıtlarıyla oynayabileceği oyuncaklar da alınmalı.
Oyuncak sektörü sanal kahramanların istilasında!

Oyuncak sektöründe satış oranı yüksek ürünleri, çizgi filmler ve sinema filmleri belirliyor.

İnsan figüründen arabalara, süper kahramanlardan hayvanlara ve aksesuarlara kadar her şey o dönemde gösterilen filme göre üretilip satılıyor.

Spiderman ve Batman süper kahramanlara, Caillou ve Pepee küçük insan figürlerine, Arabalar çizgi filmindeki oyuncaklar arabalara, Winnie the Pooh çizgi filmindeki kaplan, ayı ve kanguru karakterleri hayvanlara ve Samuray, Star Wars ve He-Man kılıçları da aksesuarlara birkaç örnek.

Son günlerde Pepee ile kültürümüze ait oyuncaklar yaygınlaşmaya başlasa da tüm sektör düşünüldüğünde bu oldukça küçük bir yüzde.

Dünyaya mal olmuş bir çizgi film ya da sinema karakteri olmaması ya da var olanların dünyaya yansıtılamaması sektörde büyük bir kültürel açık oluşturuyor. Ayrıca milli kahramanlarla ilgili yeterince hikaye ve masal kitapları olmaması da çocukların zihninde kültürel boşluğa neden oluyor.

zaman

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın