Aile, iki tehlikeyle karşı karşıya

 İlmî ve fikrî gayretlerini Müslümanların daha iyi şartlarda yaşaması için sürdüren Hayrettin Karaman'ın hem fıkıh anlayışını ve fıkhî araştırmalardaki metodunu görmek hem de gelenek ile modernite arasında gelgitlerin yaşandığı bir dönemde Roger Garaudy'nin deyimiyle "atalar ocağındaki külü değil közü" yani geleneğin ruhunu taşıyarak bugün içinde çözüm üretmeye vurgu yapan yönünü kavrayabileceğimiz eserlerden biri Aile İlmihali'dir.
Karaman'ın Timaş Yayınları'ndan çıkan Aile İlmihali, Müslüman bireye gerekli olan bilgiler bütünü yani hallerin bilgisi anlamına gelen ilmihalin aileye dönük yönünü, çağdaş dünyada meydana gelen gelişmeleri ve bunların doğurduğu kimi sorunları ihmal etmeden aktarıyor. Karaman, karşılaşılan bu sorunların çözümünü vahyin ruhuna/esaslarına göre ortaya koymasından dolayı hem muhafazakâr yaklaşımların içe kapanan savunmacılığını hem de modernist yaklaşımların şartlara tümüyle teslimiyetini yadsıyan alternatif kültürcü anlayışını açık biçimde dillendirmektedir.

Çağının tanığı bir fakih olarak hangi şartlar içinde bilgi/fıkıh/yorum ürettiğini hakkıyla kavrayan Hayrettin Karaman'a göre günümüzde aileyi iki tehlikenin tehdit ettiği görülüyor: İlki "Batı'dan esen yeni hayat felsefesi gereği özgürlüğün, birey haklarının, rahatlığın... başka değerlere tercih edilmesi, evlenmeye karşı telkinler, evli olmadan evli gibi yaşamanın ayıp ve günah sayılmaması, apaçık zinaya, hayâsızlığa "aşk, sevgi" gibi nitelikler eklenerek meşrulaştırma çabaları." İkincisi ise "Az ile yetinme (kanaat), ayağını yorganına göre uzatma, elinde olan ile mutlu olma, eksikle, az ile başlayıp birlikte tamamlama, büyütme zevkini unutturan bir eğitim gibi geleneğe bağlı erdemlerin ve değerlerin zayıflaması, karşılıklı beklenti ve şartların gittikçe ağırlaşması." İşte bunlar ve benzeri sebeplerden dolayı aileye ilişkin durum bilgisi sunan kitapların hem geçmişi yani usulü, erkânı hem de bugünü yani asrı ve bu şartlarda belirginleşen sorunları kavrayarak yol gösterici bir niteliğe sahip olması gerekmektedir. Aile İlmihali bu konularda tam anlamıyla yol gösterici bir eserdir.

Öte yandan eserde, örtünme emri, namahremlerle ilişki konusundaki sınırlamalar, gerektiğinde birden fazla kadınla evlenme izni, aile hukukuna riayet edilmediği takdirde mağdurun (karı ve kocadan her birinin) ayrılma (evliliği sona erdirme) hakkı gibi ailenin kurulması ve korunması amacına yönelik tedbirler konusunda bütün tartışmalar hem yansıtılmış hem de bunları karşılaştıran bir usul öne çıkarılmış. Karaman'ın bu çalışması temelde "Aile Hukuku" ve "İslâm Ailesi ve Kadını" başlıklı iki kısımdan ve bunların alt bölüm ve bahislerinden oluşmakta.

zaman