Siyasî Mezhepler

Siyasî Mezhepler

Siyasî Mezheplerin İhtilaf Ettikleri Konular.

Hilafet Meselesi Hakkındaki İhtilafın Aşamaları

İslâmdaki ´Siyasi Mezhepler Bieee Dînî Mezheptir.

SİYASÎ MEZHEPLER

Siyasî mezheplerin hepsi, en büyük imamlık olan «Hilafet» meselesi etrafında dönüp dolaşırlar.

Bu vazifeyi üzerine alan ve müslümanlann en büyük idarecisi olan kişi, müslümanlann işini idare hususunda Peygamber Efendimizin (S.A.V.) halifesi sayıldığı için bu müesseseye «Hilafet» denilmiştir. Bu müesseseye «İmamet» de denilmiştir. Çünkü Halifeye -İmam» deniiliyordu. Ayrıca müslümanlar,.kendilerine imamlık yapan kişinin peşinde namaz kıldıkları gibi, işlerini yürüten Halifenin de peşinden gitmek zorundadırlar. Nasıl ki cemaat namazda imamdan ayrılamazca, bunun gibi müslümanlar da Halifeye itaat etmek mecburiyetindedirler.

Peygamberlik Hilafeti müessesesi, müslümanîann işini yürütecek, kabul ettikleri dinlerini koruyacak, can, mal ve inanç hürriyetini muhafaza edecek bir halifenin müslümanîann başında bulunmasını gerektirir.

İbn-i Haldun iktidarı üç kısma ayırır.

1 Tabii iktidar

2 Siyasî iktidar

3 Peygamberi iktidar,

1 Tabii iktidarda insanlar, şehevî arzuların ve şahsî çıkarların isteklerine boyun eğidirilirler.

2 Siyasî iktidarda insanlar, dünyevî çıkarları elde edip zararları uzaklaştırmak için akli görüşlerin gereklerine boyun eğdirilirler.

3 Peygamberi bir iktidar olan Hilafette ise insanlar uhrevi menfaatleri ve netice itibariyle âhiret´e hizmet eden dünyevî menfaatleri hususunda şer-i şerifin görüşlerinin gerektirdiği yola sevkedilirler. ?Aslında dini bize gönderen Allah nazarında bu dünyanın bütün halleri âhiretin menfaatlerine yöneliktir.? Esasında Halifelik dini koruma ve dünyaya müteallik işleri yürütme hususunda şeriatın sahibine vekil olmaktır.

Bundan anlıyoruz ki bu üç iktidar şeklini birbirinden ayıran nokta, yönetimin dayandığı temel prensiptir. Eğer yönetim baskıya dayanıyorsa böyle bir yönetim, tabii bir yönetimdir. Zira insanda yaradılıştan saltanatı sevme duygusu vardır. Böyle bir yönetimde temel düşünce baskı olduğuna göre bu yönetime, iktidarı ele geçirme arzusu hakim olur. Münafıklar bu arzuyu «büyük lütuf» olarak ad-landırsalar bile ...

Eğer yönetim, akli hükümlere dayanıyorsa, böyle bir yönetim siyasî bir iktidardır.

Şayet yönetimin temelini îslâm dini teşkil ediyorsa böyle bir yönetimin adı «Halifelik» tir. Bu, güzel bir taksimdir. Ancak şunu ifade etmemiz gerekir ki îslâmın getirdiği peygamberi hilafette selim bir aklın hükmünün ye menfaatleri dikkate almanın da yeri vardır. Çünkü, devlet yönetimi siyaseti hakkındaki deliller sınırlıdır. Genel prensipler şeklindedir. Bunun içindir ki selim akim hükümlerinden istifada etmek, ve islâm devletini, şeriatın ışığı altında bu hükümlerin gereklerine göre idare etmek icabeder. Diğer yandan devlet idareciliğinde menfaatleri dikkate almanın da büyük bir yeri vardır. "Ancak menfaatlerin, şer´i esaslarla çelişmemesi, onlara uygun düşmesi gerekir.

İbn-i Haldun´un anlattığı şekildeki bir Hilafet ?ki onda menfaatlerle dinî emirler birbiriyle bağdaştırılır? Hulefa-i Raşidin döminde gerçekleşmiştir. Hulefa-i Raşidin, (R.A.) İslâmın koyduğu cezalan ve diğer hükümleri tatbik ediyor ve bunların tam olarak tatbikini denetliyorlardı. İnsanları dine davet ediyor, dinde anlaşılması güç olan meseleleri insanlara açıklıyorlardı. Bunun yanında, insanlann menfaatleri neyi gerektiriyorsa, o yönde durmadan çalışıyorlardı. Zira, gerçek menfaatler, dinen de menfaat kabul edilmiştir. Haram şeylerde bir takım faydalar bulunduğu iddiası bâtıldır, asılsızdır. Bunlar, görünüşte faydalı olduğu zanredilse bile aslında

zararlı şeylerdir.

Adaleti sağlayan, zulmü ortadan kaldıran, insanların gerçek menfaatleri için çalışan, dinî bir hilafet müessesesini ayakta tutmanın müslümanîar üzerine farz olduğu hakkında, bütün İslâm siyasî mezhepleri ittifak halindedirler. Bu hususta herhangi bir mezhep, diğerinden farklı düşünmemiştir.

Bu mevzuda îbn-i Hazm şöyle der: «Bütün ehl-i sünnet velce-ma,at mezhebinden olanlar, mürcie mezhebine mensup olanlar ve Hariciye mezhebinden olanlar, hilafetin müslümanîar için farz olduğu hakkında ittifak etmişlerdir. İslâm ümmetinin adaletli, müslümanîar arasında Allah´ın hükümlerini tatbik eden ve müslümanları Resulûlîah (S.A.V.)´ın getirdiği şeriata göre idare eden bir Halifeye boyun eğmelerinin farz olduğu hakkında da ittifak etmişlerdir. Bu mevzuda sadece, Haricilerden olan «Necedat» fırkası itirazda bulunmuşlardır. «Necedat» lar «İnsanları Halife seçmeye zorlamak gerekmez. İnsanlar kendi haklarını bizzat kendileri almalıdırlar» derler. Bu fırkadan olanlar, Yemameli «Necde bn. Uveymir El-Hanefî» adlı kişiye mensupturlar ve bugün onlardan herhangi bir kişinin kaldığını tahmin etmiyorum. Bu fırkanın iddiası yersizdir. Yukarıda zikrettiğimiz mezheplerin, bunların görüşlerinin hilafında ittifak etmeleri, bunlara cevap olarak kâfidir. Ayrıca Kur´an-ı Kerim ve sünnet-i seniyye, Hilafetin farz olduğunu beyan etmektedir. Allaf Tea-lâ´nm şu kelamı buna delildir: «Ey iman edenler Allah?a itaat edin, peygambere ve sizden olan idarecilere de itaat edin.»[1]

Bu âyet-i kerimenin yanında Halifeye itaati emreden ve Hilafetin farz olduğunu beyan eden birçok sahih hadisler mevcuttur.

Müslümanlar sadece Peygamber Efendimiz (S.A.V.)´in vekilliği sayılan Hilafetin farz olduğu hakkında ittifak etmemişler, bunun yanında, Resulûllah´a Halife olmaya layık bir kişinin Halife yapılması mümkün olmadığı takdirde hakem´e baş vurulmasının gerekliliği hakkında da ittifak etmişlerdir. Bu nedenle Hz. Ali (R.A.) «Hüküm ancak Allahmdir» diyerek kendisinden ayrılan Haricîlere cevaben şöyle demiştir: «Bu, kendisiyle bâtıl kastolunan hak bir sözdür. Evet hüküm ancak Allahmdir, fakat bunlar bu sözleriyle (Emirlik ancak Allahındır) demek istiyorlar. Halbuki insanlar için, muttaki olsun, günahkâr olsun, mutlaka bir Emir gerekir ki müminler onun emrinde çaüşsin, kâfirler hayatlarını devam ettirsin, Allah onunla vadeleri tamamlasın, onun vasıtasıyla vergiler toplansın, düşmanlarla savaşılsın, yollar emniyete kavuşturulsun, zayıfın hakkı güçlüden alnısın, böylece iyi insanlar huzura kavuşsun, kötü insanlardan da kurtuZunmuş olsun.»[2]

Hidayet rehberi Hz. ´Ali (R.´A.)´ın buyurduğu gibi emirlik müessesesi gerekli olduğu için âlimler, emirliği iki kısma ayırmışlardır.

1 __ Peygamberi hilafet şeklindeki emirlik: Bu tip emirlik, ileride izah edeceğimiz Peygamberi Hilafetin şartlarım haiz olan bir emirliktir.

2 __ Peygamberi olmayan emirlik, şayet Peygamberi hilafet şartları tahakkuk etmez de birisi ortaya çıkarsa, Peygamberi Hilafeti £jwceye kadar bu kişiye uyulur, inşallah ilerde bu meseleleri izah edeceğiz.[3]

Siyasî Mezheplerin İhtilaf Ettikleri Konular

Müslümanlar, bir kısım siyasî meseleler hakkında ihtilaf etmişlerdir. Genellikle ihtilaflar dört nokta etrafında toplanmıştır.

1 Ayni zamanda iki Halife caiz midir? Yoksa Halifenin tek olması mı gerekir? meselesi.

2 Halifenin, Kureyş kabilesinden olması meselesi.

3 Halifenin hiçbir zaman günah işlememiş olması veya günahkâr olabilmesi meselesi.

4 Halifenin, Kureyş kabilesinin sadece belirli bir kolundan olması veya Kureyşin diğer kollarından da olabilmesi meselesi.

İşte ihtilafların mihveri bu hususlardı. Siyasî guruplardan bahsederken bu ve diğer meseleler hakkında her gurubun görüşü ortaya çıkacaktır.

Anlatılan meselelere ilave edilmesi gereken bir husus daha vardır. O da Halifenin seçim şekilleridir. Bu meseleyi de guruplardan herbirinin Hâlifenin seçimi hakkında uyulmasını gerekli gördükleri metodlarmı açıklarken izah edeceğiz.

Şu bir gerçektir ki; Hilafet hakkındaki ihtilaflar, başlangıçta mezhepler şeklinde ortaya çıkmamıştır. Çünkü herhangi bir mezhebin ortaya çıkışı, bir gurup araştırmacı ilim adamlarının planladıkları ilmî metodlarm varlığını gerektirir. Öyle ki, ilim adamları düşüncelerini açık seçik olarak mezheplerine temel prensipler şeklinde yerleştirirler. Sonra her metodun kendine göre bir ekolü ortaya çıkar, bu temel prensiplere inanır, onları savunur, çeşitli araştırma ve incelemeler yoluyla onları takviye etmöye çalışır.

Evet, metodlar, mezhepler veya guruplar, ihtilafın başlangıcında teşekkül etmezler. Önce ihtilaf başlar, sonra zamanla düşünceler gelişir, kabul görür. Bu görüşlerden herbirine tâbi olanlar "birbirleriyle tanışırlar, neticede mezhepler oluşur. İşte bu sebeple iki hususu aydınlığa kavuşturmamız gerekir.

a) Hilafet müessesesi etrafında meydana gelen ihtilaf aşamaları.

b) Bu aşamalarda üzerinde ittifak veya ihtilaf edilen hususlar.

İhtilaflar, Hulefa-i Raşidin devrinde olmuş, daha sonra guruplar ortaya çıkmış, Emevîler ve daha sonraki dönemlerde ise siyasî mezhepler oluşmuştur.[4]

Hilafet Meselesi Hakkındaki İhtilafın Aşamaları

Peygamber Efendimiz (S.A.V.)´den, kendisinin, vefatından sonra yerine kimin Halife olacağına dair kesin bir delil veya açık bir işaret gelmemiştir. Bu hususta...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın