๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Siret Ansiklopedisi => Konuyu başlatan: Vatan Var Olsun ! üzerinde 03 Ağustos 2012, 11:29:32



Konu Başlığı: Minalılar
Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 03 Ağustos 2012, 11:29:32
MİNALILAR

Mina ya da Main Krallığı, Yemen'de Hadramut'un doğusu ile Sebe (bugünkü San'a)nın güneybatısı arasında kalan bölgede hüküm sürmüştür. Bu bilgileri, Arap ve Yunan coğ­rafyacıların eserleri ile arkeolojik kazıların sonuçlarından çıkarmaktayız. "Mina krallığı, güney Arabistan'ın el-Cavf bölgesinde yaşa­mış ve önemli şehirleri Karnavu, Ma'in ve Yasil olmuştur. Kitabelerden, birbiri ardına yaşamış yirmi kadar kralları öğrenilmektedir. Buradan tarihlerinin birkaç asın kapsadığı an­laşılmaktadır. Kuzey Arabistan'da el-'Ulâ'da Mina diliyle yazılmış kitabeler bulunmuştur. Onların kolonileri (sömürüleri) olma ihtimali de vardır." (Encyctopaedia Britannica, c. II. 'Arabs' maddesi).

Kitab-ı Mukaddes, bu insanlardan şu cümle­lerle bahseder: "Ve bundan sonra vaki oldu ki, Moab oğulları, ve Ammon oğullan, ve onlarla beraber Ammonî (Meunî)lerden bazıları Yehoşafata karşı cenk için geldiler. Ve adam­lar geldiler, ve Yehoşafata bildirip dediler: Deniz (Ölü Deniz)in öte tarafından, Suriye'den sana karşı büyük bir kalabalık geliyor; ve işte, onlar Hatsatson-tamardadırlar (o Engededir)." (II. Tarih, 20: 1-2).

Yunan kaynakları, Mentei ve Minea şehirleri­nin Hadramut'a yakın bir yerde, Mâ'rib ve Kasab'ın arasında yer aldığını iddia etmekte­dirler. Ayrıca Araplar da Ma'an kasabasının (ya da kalesinin) Yemen'de olduğunu bildir­mektedirler (Yakut, Mu'cem).

Alman arkeologlar, Main krallığının ve haki­miyetinin M.Ö. 1400 ile 700 yılları arasında olduğunu kabul etmektedirler. Encyclopae-dia Britannica 'ya göre "Aynı zamanda şu da bir gerçek ki, son zamana kadar güncelliğini koruyan kitabelerden ne yazık ki birkaç tanesi bize tarihî itminan sağlamakta, pekçoğu sade­ce tanrı ve kral isimleri, ülke ve dine ait ay­rıntılardan ibarettir. Topladıklarımız henüz tamamlanmamıştır. Hıristiyanlık öncesi de­virlerdeki Arabistan tarihinin yeniden teşek­külü için, ilim adamları arasındaki mevcut pek çok ciddi ihtilaf giderilmiş değildir. Bu­nunla birlikte pekçok araştırmacı, kitabelerin, M.Ö. 19. yüzyıla (bazıları 16. yüzyıl demek­tedirler) kadar uzandığını ve en az dört mede­niyet görmüş Main, Sebe, Hadramut ve Kataban krallıklarının varlığını ispatladığı husu­sunda aynı fikirdedirler (a.g.e., c. II, 'Araps' maddesi).

Alman yazar F. Hommel bu hususta şunları söylemektedir: "M.Ö. 3000 yılı kadar eski olan Bâbil kitabeleri, Magan'ın veya doğu Arabistan'ın kralı Menyum'dan bahsetmekte­dir. Magan, Arapça Maan kelimesinin Sü­mer dilindeki tercümesidir. Bu merkezde (ta­rihi bizce bilinmemektedir) Güney Arabistan Maan krallığı kurulmuş (daha sonra 'Ma'in' olarak seslendirilmiş) ve Main devleti, Kata-banya'ya kadar uzanan, hatta belki de Hadramut'u da kapsayan bölgeler dahil olmak üze­re, başlangıçta bütün güney Arabistan tarafın­dan benimsenmiş ve ayrıca orta Arabistan'ı da içine almıştır. Kitabelerde daha ötede Meluhha diyarından da bahsedilmektedir ki, muhtemelen, hâkimiyetini oralara kadar yay­mıştır."  (Encyclopaedia of islam, c. I, 'Arabs' maddesi).

R. Dussaud'ya göre Main kitabelerinin yazılış tarihleri M.Ö. 800 yıllarını pek geçmemekle beraber Hommel, Otto Veber, Wincler gibi ilim adamları Mainlilerin Milâddan 1400 ya evvel Yemen'de medeniyet kurmuş bir devlet olarak kabul edilebileceği fikrindedirler. Bun­lar da Fenikeliler gibi çalışmalarını ticarete dayayan bir devlet idiler. Bu maksatla ta ku­zeye Akabe Körfezi dolaylarına kadar çık­mışlar ve Medyen'i koloni yapmışlardı. Yine bunların, Mehre adı verilen güneydeki günlük sahillerinden aldıkları ticaret mallarının Suri­ye, Filistin, Mısır ve Asur ülkelerine götürüp sattıklarını biliyoruz. İlk başşehirleri Main idi. Daha sonra bu başşehir Karna'ya çevril­miştir (Strabon). Yemen'de bu devletten son­ra Sebeliler devleti kurulmuştur. Onların de­vamını da Himyerliler teşkil etmişlerdir. Bu­ralarda yapılan son arkeolojik araştırmalarda ele geçen yazılı taşlardan anlaşıldığına göre, bu devletler aynı halk topluluğunun vücuda getirmiş olduğu devletler olup, devlet adının değişmesi sadece saltanat süren hükümdar so­yu değişiminden ibarettir. Main devletinden krallık babadan oğula geçiyordu. (N. Çağa­tay, İslâm Dönemine Dek Arap Tarihi, Anka­ra 1989, sh. 13).

Bu konudaki bilgiler 1869 yılında San'a'nm doğusunda (Cof'un güneyinde) Main şehri harabelerini bulan oryantalist J. Halevy'in araştırmalarıyla kesinlik kazanmıştır. Daha sonra Edward Glaser ve başkaları tarafından yapılan inceleme ve kazılarda yüzlerce kitabe bulunmuş ve bunlar sayesinde eski Yunan ya­zarlarının bahsetmedikleri Main hükümdarla­rının (ki onlara papaz-kral deniyordu) ve tan­rılarının adları, halkın âdetleri ve hayat tarzla­rı tesbit edilebilmiştir.

Mainlerin ve Sebelİlerin aynı çağda yaşadık­ları görüşü F. Hommel, E. Glaser ile Arap asıllı Martin Hartmann ve Edward Meyer gibi ilim adamları tarafından ileri sürülmüştür.

Yunan ve Arap tarihleri ve gelenekleri Mainilerin siyasî güçlerini M.Ö. 800'de kaybettik­lerini ve bölgenin kontrolünü tamamen Sebelilerin aldığını göstermektedir. Yunan ve Arap tarihi araştırmaları tüccar olarak sadece Mainlilerden bahsetmektedir. Öyle görünüyor ki, siyasî kontrolü kaybeden Mainlilerden sonra Sebeliler, diğer bölgelerle ticarete baş­ladılar ve bunu sürdürdüler. Sonuç olarak, de­nilebilir ki, Main krallığı muhtemelen M.Ö. 1700 yılında, İkinci Âd kavmi yani Semûd kavmi yıkıldıktan sonra kuruldu. Fakat yavaş yavaş siyasî gücünü M.Ö. 1000 yıllarında kaybetmeye başladı. Bu, Hz. Davud ve Sü­leyman peygamberlerin devirleri boyunca, bölgenin en büyük gücü hâline gelen Sebe krallığı tarafından ortadan kaldırılıncaya ka­dar sürdü (M.Ö. 800-700).

Çeşitli kaynaklardan aldığımız bütün bu bil­giler, Minalıların çoktanncı olduğunu göster­mektedir. İbrahim aleyhisselâmın Evi'ndeki İnsanlar müstesna olmak üzere, o devirde ya­şamış olan diğer kavimlerin daldığı her türlü kötülüğe onlar da dalmışlardı.