Tarih

6- Tarih

Kur'an-ı Kerim, tarih çalışmalarına tamamen yeni bir yaklaşım getirir. O, insanlık tarihinin sıfırdan başlayan sürekli bir terakki ve inkişaf görüşüne binaen veya maddî ve mimarî ilerlemeye dayalı basit bir terakki olarak araştırılmasına karşı çıkar.

İnsanlık tarihi çalışmalarına ait bu iki yaklaşım, îslâmî telakkiye sadece zıt değil, aynı zamanda karşıdır. Bu yaklaşım, eski Mısır, Babil, Asur, Yunan ve Roma medeniyetlerine hayran ve onu methetmeye matuftur. Yukarıdaki ölçülere göre, bugünkü Batı medeniyetinin en iyi ve en ileri, hatta Peygamber ve ashab zamanından da ileri olduğu kabul edilir.

İslâm, insanoğlu hakkındaki hükmünü onun maddî ilerlemelerine bakmaksızın, kendi koyduğu kriterlere göre verir. Bir milletin büyük veya küçük, ileri veya geri, medenî veya bedevî, kültürlü veya kültürsüz olup olmadığı, Kur'an tarafından konan ölçülere olan mesafelerine göredir. "Biz insanı en güzel şekilde yarattık. Sonra onu, aşağıların en aşağısı kıldık. Yalnız, inanıp yararlı iş işleyenler bunun dışındadır. Onlara kesintisiz ecir vardır." (95: 4-6). Böylece, îslâmî görüş açısına göre, insanın, maddî gelişmesi veya bilimsel, teknolojik ilerlemesine bakılmaksızın, yeryüzünde bulunduğu iki mertebe vardır: Hem 'yaratıkların en iyisi, hem de aşağıların aşağısı. Eğer Allah'a inanır ve O'nun yolunu izlerse, 'yaratıkların en iyisi,' mertebesindedir; fakat Allah'a inanmadığı ve O'nun yolunu reddettiği zaman da 'aşağıların aşa-ğısıdır.' Bu açıkça gösterir ki; büyük ve müessir bile olsa, herhangi bir medeniyetin, maddî hatta ilmî bakımdan gelişmesi, insanın ilerlemesinin ölçüsü veya kriteri olamaz. Doğru kriter veya ölçü, İlâhî Kanuna dayanıp, dayanmamasıdır. İslâm, insan tarihini bu doğrultuda inceler. Zamanlarında yeryüzüne sadece zor ve şiddetle hâkim olan, fakat Allah'a inanmayan bütün insanlar, bilgisiz ve cahildir. Bu standarda göre Mısır, Yunan ve Roma gibi eski kültürler, cahiliye kültürleri olarak düşünülürken, Peygamber @'ın nesli, nesillerin en iyisidir.

İslâm, insan tarihini dünya sınırları içine hapsetmez; sadece bu konuda, farklı milletlerin başarılarına hüküm vermez, onların temiz, ilerlemiş veya geri kalmış olup olmadığına bakmaz. Bunun tam tersine insanlar hakkında hüküm verirken, dinî ve dünyevî başarılarını hesaba katar, çünkü hayatlarının bu iki cephesi birbirinden ayrılmaz. Tarihin, bütünlüğü içinde incelenmesi gerekir; ancak ondan sonra, insanlar üzerinde hüküm verilebilir, islâm, tarihi baştan sona kadar İnceler ve sonra her iki uçta onu muhakeme eder. Kur'an-ı Kerim, bundan şu şekilde bahseder: "Sizi yaratan O'dur; kiminiz inkarcı,-kiminiz mümindir. Allah, yaptıklarınızı görendir." (64: 2). Hûd Suresi'nde şunları okuruz: "Sizi yeryüzünde yaratıp, orayı imar etmenizi dileyen O'dur. Öyleyse O'ndan mağ-firçt dileyin, sonra da O'na tövbe edin." (11: 61). İnananlar da, inanmayanlar da büyük medeniyetler inşa edebilir ve ileri gidebilirler; fakat inananlar bütün zenginlik ve gelişmişliklerini, kendilerini Allah'a yaklaştırması için kullanırlarken, inanmayanlar da bunları kendilerini Allah'tan uzaklaştırmak, hayatın kötü yanlarına yaklaştırmak için kullanırlar.

Fakat Allah, sadece onun mesajına inananları derecelerine göre yükseltir ve yüceltir: "Allah, içinizden inanmış olanları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltsin. Allah işlediklerinizden haberdardır!' (58: 11). Al-i îmrân Suresi'nde şunlar yazılıdır: "Gevşemeyin, üzülmeyin. İnanmışsanız mutlaka en üstünsünüz." (3: 139). Kur'an-ı Kerim'in 'bu ayetleri açıkça ifade eder ki, insanın yalnız maddî baraşüan, son ve gerçek başarısı için yeterli değildir. O, kriterlerden sadece biridir ve dünyadaki güçlerin ve madde kaynaklarının doğru kullanımı, gerçek yükselmenin inşasında yardımcı olabilir. Allah, insanı belli bir amaç için yarattı, onun başarılarına karar vermek için kendi kriterini koydu. Kur'an-ı Kerim, bu görüş açısından, eski milletler ve insanlardan bahseder. Kimi milletlerin yükseldiği, kiminin de yok olduğu, ancak Allah'ın peygamberlerine inananların başarılı olduğunu söyler, Allah'a inanmayan ve O'nun emrettiği yoldan gitmeyenler de vardır. Onlar, ilimlerini geliştirmişler, askerî ve politik başarılar kazanmışlar ve büyük maddî ilerleme kaydetmişlerse de, bunların inanmayanlara bir yararı olmamıştır; çünkü, insanın bu dünyada olduğu kadar ahiret için de iyi olması hedefini gösteren İlâhî emre uymamışlardır. Bunun için, bu standarda göre hüküm verilirse, Mısır, Babil, Asur, Yunan ve Roma gibi eski medeniyetlerin çoğu bilgisizliğin ve agnotisizmin temsilcileri olarak düşünülür. Bu milletlerden, İlâhî ilme inanmamanın hiçbir işe yakamadığından başka öğrenilebilecek bir ders yoktur.

Kur'an-ı Kerim, böyle milletlerin hazin sonunu şöyle tasvir eder: "Onlar Allah'ın düzeninden güvende miydiler? Allah'ın düzeninden ancak mahvolacak millet güvende olur. Sahiplerinden sonra yeryüzüne mirasçı-olan kimselere halâ şu açıkça anlaşılmadı mı ki, Biz dileseydik onları da suçlarının cezasma uğratırdık. Kalplerini kapatıp mühürleriz de, bir şey duymazlar. Ey Muhammedi İşte kasabalıların haberlerini sana anlatıyoruz. And olsun ki onlara peygamberleri belgeler getirdi; önceleri yalanladıklarından ötürü inanamadılar. Allah kâfirlerin kalplerini böylece kapatıp mühürler. Onların çoğunda ahde bağlılık'görmedik, çoğunu fa-sık kimseler olarak bulduk.'' (7: 99-102).

"Böylece Hz. Muhammed, insan tarihinin incelenmesi için yeni bir model ortaya koydu. Peygamber, tarihin, ne geçmişteki milletlerin can sıkıcı hikayesine de başarılarının muhteşem kaydı olduğunu, ancak insanın başarısızlıklarının ciddî ve hazin hikayesi olduğunu gösterdi. Ne yazıktır ki başarılı olan hiçbir millet, yerine geçtiği milletlerin daha önce düştükleri hatalardan ders almamıştır. Eğer insanlar, kendilerinden önce hüküm süren, mamur ve müreffeh ülkelerin sahiplerinin, niçin sonunda yıkıldıkları ve tamamıyla yok oldukları sorusunu ciddî bir şekilde düşünmüş olsalardı, bu hal onlara yol gösterecekti. Cevap, onların hatalı inanç ve amellerinden dolayı yok olduklarını gösterecektir. İlâhî kanuna göre, bir milletin düşüşü, daha önceki milletlerin tarihinden ve anıtlarının yok oluşundan ders almayı ihmal ederek kendi kendilerini aldattıkları zaman vuku bulur." (The Meaning of the Qur'an, Cilt IV, s. 57). Böylece, İslâmî tarih bilimi, diğer tarih bilimlerinden bahsetmesine ve yer vermesine rağmen, yaklaşım ve metot bakımından, onlardan bütünüyle farklıdır. İslâmî tarih biliminin öz ve cevheri, Allah'a itaat ve ibadettir. Kur'an-ı Kerim bu prensibi şöylece özetler: "Cinleri ve insanları ancak Bana kulluk etmeleri için yaratınışımdır." (51: 56). beyyine Suresi'nde şunları buyurul-maktadır: "Oysa onlar, doğruya yönelerek, dini yalnız Allah'a has kılarak O'na kulluk etmek, namazı kılmak ve zekâtı vermekle emrolunmuşlardir. Dosdoğru olan din de budur." (98: 5). Bu İlâhî ibadet kavramı, modern Batı toplumları da dahil olmak üzere, materyalist toplumlar tarafından, çok dar, sınırlı ve katı olarak telakki edilir; fakat gerçekte, o son derece şümullüdür ve insan faaliyetinin bütün sahalarını kapsar. Bu kavram, muhakkak ki geçmiş birkaç nesil zamanında, ibadet sadece şeklî olarak düşünüldüğü için, zayıflamış ve daralmıştır; fakat İslâm'daki gerçek ibadet kavramı bu değildir: O, insan hayatının her cephesini kapsar, inanışları, hareketleri, düşünceleri, hisleri ve davranışları gibi Kur'an, bu ibadet kavramından şu sözlerle bahseder: "Namazım, ibadetlerim, hayatım ve ölümüm, âlemlerin Rabbi Allah içindir." (6: 162).

Bu ayet açıkça gösterir ki, ölüm dahil insanın bütün hayatı, Alemlerin Rabbi olan Allah içindir. Bunun için, İslâmî ibadet kavramı, insanın hissettiklerini, düşüncelerini ve yaptıklarını tamamen içine alır. O, her inanandan kendisini, ruh ve bedeniyle; aklı ve kalbiyle tamamen Allah'a ve O'nun emirlerine teslim etmesini ister. Bunun daha fazla izahı Bakara Suresi'ndedir: "Ey İnananlar! Hep birden barışa girin, şeytana ayak uydurmayın, o sizin apaçık düşrnanmızdır." (2: 208). Bu, İslâm tarih metodolojisinin, çok kapsamlı olduğunu ve diğer metodoloji tiplerine hiç benzemediğini ortaya koyar. İslâmî metodoloji hiçbir şeyi atlamadan, ihmal etmeden kaydeder ve İlâhî ölçüyle takdir edip, hüküm verir; çünkü her şey ve her ruh Allah'tan gelir ve ona dönecektir. Bütün sadakatimiz, bunun için, Allah'a olmalıdır; çünkü, Allah'ın Zatı hariç bütün hayat bu dünyada sona erecektir: "Sizden önce neler gelip geçmiştir. Yeryüzünde gezin de, yalancıların sözünün ne olduğuna bir bakın. Bu Kur'an, insanlara bir açıklama, sakınanlara yol gösterme ve bir öğüttür." (3: 137-138).

Milletler yaşayışları, medeniyetleri ve başarıları hakkındaki gerçek, îslâmî tarih bilimi metodolojisinde değişmemiş olarak kalacaktır. Sanat, mimari, felsefe, bilim ve askerî seferleri gibi bütün işleri, değerleri artırıp eksiltmeden tasvir edilecektir. Kur'an, geçmişteki milletlerin tarihîni ve medeniyetini, onların maddî, kültürel veya politik başarılarından herhangi bir şeyi ihmal etmeden ve atlamadan anlatmıştır. "Siz her yüksek yere koca bir bina kurup, boş şeyle mi uğraşırsınız? Temelli kalacağınızı umarak sağlam yapılar mı edinirsiniz? Yakaladığınızı zorbaca mı yakalarsınız? Artık Allah'tan sakının ve bana itaat edin." (26: 128-131). Bunun gibi, Semûd kavmi, peygamberlerini reddettiler, o zaman peygamberleri onlara şöyle dedi: "Burada bahçelerde, pınar başlarında, ekinler, salkımları sarkmış hurmalıklar arasında güven içinde bırakılır mısınız? Dağlarda ustalıkla evler oyar mısınız? Allah'tan sakının, bana itaat edin." (26: 146-150). Fira-vun'un kavmi Hz. Musa'ı reddettiği zaman, o şöyle dua etti: " 'Ey Rabbimiz! Doğrusu sen ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın