Diyet

Diyet

İnsanın canına veya kol, bacak gibi uzuvlarına yapılan cinayet sebebiyle verilmesi lâzım gelen mala diyet denir. Rasûlullah bütün kasdî öldürmelerin diyetini çok yüksek tutmuştur. Böylelikle insanların bu suçu işlemelerinin önüne geçilmek istenmiştir. Rasûlullah'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Hata ile olup kasdî cinayete benzeyen öldürmenin diyeti, kasdî Öldürme kadar ağır olmalıdır, fakat suçlu öldüriilmemelidir." (Ebu Davud). Abdullah b. Amr, Rasûlullah'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Kırbaç veya değnekle ve kasden öldürmenin diyeti, kırkı gebe, yüz devedir." (Neseî). Rasûlullah bu konuda Yemen halkına şunları yazmıştır: "Hiç şüphe yok ki eğer bir kimse bir mü'mini haksız yere ve şahitlerin gözü önünde öldürürse muhakkak bu katil (mucibi) kısastır. Ancak öldürülenlerin velileri razı olursa o başka. Yine şüphesiz ki can hakkında diyet, yüz devedir. Burunda bütünü kesildiği zaman diyet vardır. Dilde diyet, dudaklarda diyet, zekerde diyet, hayalarda diyet, bel kemiğinde diyet, gözlerde diyet vardır. Bir ayakta yarım diyet, imik yarmakta diyetin üçte biri, derin yarada diyetin üçte biri, kemiği kınlan yarada onbeş deve vardır. El ve ayak parmaklarının her birinde on deve, dişde beş deve, kemiği görünen yarada beş deve vardır. Hem muhakkak kadma mukabil erkek öldürülür. Altını olanlara bin altın vermek lâzımdır.'(Nesei ve Darirrii)

Rasûlullah yine şöyle buyurmuştur: "Bir mü'min, bir kâfire karşılık olarak öldürülmesin. Kâfirin diyeti Müslümanın diyetinin yansı kadardır." (Ebu Davud). İbni Abbas'a göre Rasûlullah diyeti 12.000 dirhem olarak belirlemiştir (Tirmizî, Ebu Davud, Nesei ve Da-rimi). II. halife Ömer b. Hattab, kasdî öldürmenin diyetinin 4 yaşında 30 dişi deve, 5 yaşında 30 dişi deve ve 6-9 yaşlan arasında 40 dişi deve olmasına karar vermiştir. Altını olanlar İçin diyeti 1.000 dinar, gümüşü olanlar için 12.000 dirhem, sığın olanlar için 200 sığır ve koyunu olanlar için 2.000 koyun ve elbisesi olanlar için 200 elbise olarak belirlemiştir (Ebu Davud).

Rasûlullah, öldürülen bir adamın diyetinin öldüren kadının asebesi (baba tarafından akrabaları) tarafından ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir (Müslim). Hataen öldürmelerde belirlediği diyet ise şöyleydi: 2 yaşında 20 erkek ve 20 dişi deve, 3 aşında 20 erkek ve 20 dişi deve, 4 yaşında 20 dişi deve olmak üzere toplam 100 deve. (Tirmizi, Ebu Davud ve Nesei). Ebu Davud ve Nesei'nin kaydettiği bir hadiste Amr b. Şuayb babasından, o da dedesinden işittiğine göre: "Rasûlullah hata suretiyle katlin diyetini 400 altın yahut onun karşılığı gümüş olarak belirlemiştir. Peygamber bunlan deve fiyatları üzerine vururdu. Develer pahalandı mı diyetin de kıymetini yükseltir, deve fıyatlan kıpırdar ve ucuzlarsa kıymetini azaltırdı. Rasûlullah zamanında kıymetler 400 ile 800 altın arasına varmış. Bunlann gümüşten karşılığı 8000 dirheme yükselmişti." Râvi diyor ki: "Sığır sahiplerine 200 sığır hükmetmiş, diyeti koyundan olanlara 2000 koyun verdirmiştir."

Hz. Ali, kasdî öldürmenin diyetini üç kısma ayırmıştır: Dört yaşında 33 dişi deve, beş yaşında 33 dişi deve, altı ile dokuz yaş arası hepsi de gebe 34 dişi deve, beş yaşında 33 dişi deve, altı ile dokuz yaş arası hepsi de gebe 34 dişi deve. Hataen öldürmenin diyeti dört kısımdır: Dört yaşında 24 dişi deve, beş yaşında 25 dişi deve, üç yaşında 25 dişi deve ve iki yaşında 25 dişi deve (Ebu Davud). Mu-hammed b. Ubeyd, Rasûlullah'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Kim birbirine silah veya taş atarken, kamçı veya değnekle vururken ölürse bu hataen öldürme sayılır. Diyeti ise hataen öldürme diyetidir. Ama kim kasden öldürürse, öldürene kısas gerekir. Ve kim katilin öldürülmesine mâni olursa Allah'ın gazabı ve laneti onun üzerine olsun; o kimsenin ne farzı ne de nafilesi kabul edilir." (Ebu Davud ve Nesei).

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın