İtirazlar

İtirazlar

Bazı kimseler, zekatın manasını ve gerçek önemini anlamadan, zekata karşı itirazlarda bulunurlar. Bu itirazlar onların sadece zekatın özünü anlamadıklarını değil, ayrıca isletmenin esas ilkelerinden de habersiz olduklarını gösterir. Zekata karşı ilk reddiye onun ticareti, endüstriyi ve diğer İş teşebbüslerini engelleyeceği idi. Bu redd.iye gerçekte zekatın ruhunu ve yatırımların oran ve hacmi üzerine etkisini anlamayan kimselerce ileri sürülmüştür. Zekatı, gelir elde etmek için devlet tarafından yürürlüğe konan herhangi bir vergiymiş gibi telâkki edenler de olmuştur. Fakat, daha önceden açıklandığı gibi zekat normal anlamda bir vergi değil, namaz gibi bir ibadet fiilidir; arkasında işleyen ruh ise vergiden çok farklıdır. Müslümanlar zekatı gönüllü olarak öderler ve namazdan sonra olduğu gibi vazifelerini yapmanın huzur ve mutluluğunu duyarlar. Zekat, insanın vicdanını ilgilendiren bir şeydir. Bir kimse Allah'a ve Ahiret Gününe, namazın ve zekatın Allah'ın farz kıldığı İbadetler olduğuna inanırsa, o vakit vazifelerini isteyerek yerine getirecektir ve hesaplanan miktardan daha fazlasını ödeyecektir. Böyle insanlar Allah rızası için harcadıkları zaman servetin hesabını yapmazlar. Allah'ın rızasını yalnızca servetlerinin % 2.5'unu vererek değil, ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra arttırabildikleri kadarını da vererek gözetirler. Vazifelerini yaptıktan sonra gururlanmazlar; aksine kendilerine, toplumun fakir üyelerine karşı oldukları borçlarını eda fırsatı veren Allah'a şükrederek insanlıklarını gösterirler. Toplumun fakir üyelerine karşı olan vazifelerinin tamamen şuurundadırlar; bu, Kur'an-i Kerim'in şu ayetinde belirtilmiştir: "Onların mallarında muhtaç ve yoksullar için bir hak vardı, onu verirlerdi." (51: 19).

Modern vergi sistemlerinde, yükü diğer insanlara devretmek için vergi malların fiyatına eklenir, ancak zekatta böyle bir durum sözkonsu değildir. Çünkü zekat Müslümanlar taıafm-dan gider olarak kabul edilmez ve yıl sonunda net kârdan çıkarılıp beytü'l-mal'e ödenir, bazı insanların zannedebileceği gibi gayri-sâfı kazançtan değil.

Bir an için zekatın ticaret ve sanayii engellediğini düşünelim. Zekattan korktukları İçin insanlar sermayelerini ticarî ve endüstriyel yatırımlarda kullanmak istemeyecekler, fakat sermayelerini işletmezlerse nereye koyacaklardır? Bekletecekler mi, harcayacaklar mı? Eğer sermayelerini herhangi bir şekilde bekletirlerse, toplam servetlerinden yıl sonunda yine zekat ödemek zorundalar, çünkü zekat bütün servet çeşitlerine üreticilik potansiyelinden ötürü uygulanır. Servet İster verimli bir şekilde kullanılsın, isterse istiflenmiş olarak kalsın; zekat, yıl sonunda toplam servetten verilmek zorundadır. Bütün nakit, aîtın, gümüş veya diğer paraların tabiatı itibarıyla ticaret ve endüstride kullanımı düşünüldüğünden nema-lanıcı kabul edilir ve bu yüzden bunlarda zekat vardır. Böylece zekat, sermayeyi yalnız bırakmaz ve daima takip eder, ister istiflensin İsterse işletilsin. Bu sebeple sermaye sahibini, sermayeyi verimli bir şekilde kullanmaya zorlar.

Kişi birikmiş servetinden her yıl zekat ödemek zorunda kalınca, kârlanyla kendi harcamalarının bazısını karşılayabilmek ve zekatı ödeyebilmek için sermayesini işletmeyi tercih edecektir. Eğer servetini bir süre işletmezse, zekat, sermayesini tedricen de olsa neticede tüketecektir. Bu sebeple, kişi, kârlarından zekatın, ödemek ve servetini arttırmak için sermayesini verimli yatırımlarda kullanacak kadar gerçekçi olacaktır. Böylelikle, zekat, toplumdaki varlıklı insanların sermayelerini âtıl bırakmalarını ve yıllık zekatlar yoluyla bitmesine İzİn vermelerini engelleyen, bunun yerine bu insanları yatırımlara yönelten bir muharrik unsur olmaktadır.

Gerçekte, zekatın ardında, endüstriyel ve ticarî teşebbüslerde sermayeyi teşvik edecek iki güçlü faktör vardır. Birincisi psikolojik faktördür; zekatın Allah rızasını kazanmak İçin verildiği gerçeği, insanları, sermayelerini mümkün olduğunca verimli gayelerle kullanmaya ve böylece daha fazla servet elde ederek daha çok zekat ödemeye ve Allah'ın rızasını daha fazla kazanmaya teşvik eder. Bu faktör bütün Müslüman dokuya nüfuz eder ve ticaret ve sanayi çarklarının sürekli dönmesine yetecek kadar artı sermaye sağlar.

İkincisi, iktisadî motiftir; bir kişi sermayesi ile ne kadar ticaret ve endüstri yatırımlarında bulunursa o kadar kâr eİde eder. Böylece kişi, sermayesini saklamak yerine işletmeye teşvik edilir. Eğer zekat müessesesi hakiki şekliyle yeniden canlandınlırsa ve biriktirilmiş servet çeşitleri zekata tâbi olursa, bütün gizli (âtıl) servet üretime yönelik yatırımlarda kullanılacaktır. Bu şekildeki mala sahip olan herkes yüksek kârlar yapmak için servetini mümkün olan en iyi şekilde kullanmaya çalışacaktır. Zekat bütün şartlarda ödendiğinden, herkes zekatı beklemekte olan birikmiş servetten vermektense kârından vermeyi tercih edecektir. Birikmiş servet sahipleri tarafından bu durumun anlaşılması, aksi takdirde kendilerinde kullanılmadan kalacak olan geniş sermaye miktarlarının ticaret ve endüstriye âmâde olmasını sağlayacaktır.

Bazı müellifler zekatın tasarruflar üzerinden alındığı ve yıl bitmeden herkesin elindeki serveti harcayacağı tezine dayanarak zekata karşı çıkmışlardır. Fakat bu karşı çıkış da, zekatın bir vergi olduğu ve insanların bunu ödemeye devlet tarafından zorlandığı şeklinde yanlış bir düşünceye dayanmaktadır. Zekat daima yıl sonundaki tasarruflara uygulanmaz. Bu sadece nakit, altın ve gümüş için geçerlidir. Zirâi ürünlerden hemen alınır. Bu itiraz ticarî ve endüstriyel mallar için bile geçerli değildir, çünkü bu malların sahibi sadece zekat ödemekten kaçınmak için bütün kârını ve sermayesini boş yere harcayacak kadar düşüncesiz değildir. Böyle düşüncesiz olsa bile servetini nerede israf edecektir? İçkiye, kumara, lükse mi harcayacaktır? Müslüman toplumda bütün bunlar haramdır. Servetin israf edilebileceği bütün üretici olmayan ve lüks tüketime yönelik teşebbüsler haram kabul edilmiştir. Devletin, lüks ve diğer zevk için yapılan gereksiz ve müsrifâne harcamalan engelleyici, böyle maddelerin ithalini ve üretimini durduracak kanunlar çıkarmaya yetkisi vardır.

Eğer bir kişi zekattan kaçınmak için birikimlerini veya sermayesini ev yaptırmaya, mobilyaya vs. harcarsa sermayesi şu veya bu şekilde dolaşıma girmiş olmaktadır. Bu durum bazı endüstri kollarının Ürünlerine olan talebi kesinlikle arttıracaktır ve böylece memleketteki pek çok insanı, harcamaya ve servetlerini nemalandıncı teşebbüslere yatırmaya teşvik etmektir.

Zekat, yatırımın teşvik edilmesine ve servet istiflemenin engellenmesine yardım eder; hem servet sahiplerinin hem de zekatı olanların tüketim mallarına harcama yapmasını sağlar. Yatırım ve harcama kanallarındaki bu akış milyonlarca insana iş imkânı sağlarken, aynı zamanda devletin gelirinin hızla artmasına yol açar.

Zekatın çifte amacı, yani yatırımı teşvik ve harcamayı arttırmak büyük iktisadî öneme sahiptir. Yatırım için fonların bulunması endüstriyel gelişmeyi canlandırır ve ekonomik büyüme temposunu hızlandırır. Diğer yanda toplam tüketimdeki artış ülkede pek çok endüstri dallarında efektif talep artışı meydana getirir. Ve her iki faktör birlikte ve aynı anda işleyerek ülkede istihdamın artışına yardım ederler. Tam istihdam ve buna bağlı ekonomik gelişme için tüketim eğiliminin ve yatırım düzeylerinin artmasının lüzumu gerçeği Keynes tarafından şu sözlerle anlatılmaktadır. "Tüketim eğilimi ve yeni yatırımların oranı istihdamın hacmini belirler. Eğer tüketim eğilimi ve yeni yatırım oranları yetersiz efektif taleple sonuçlanırsa istihdamın gerçek düzeyi, câri gerçek ücretle mevcut potansiyel iş oranının altında kalır..." Bu analiz bize, bolluk içinde darlık bulunması tutarsızlığının bir açıklamasını verir. Sadece efektif talep yetersizliğinin varlığı yüzünden, ki bu sıklıkla vâki olur, istihdam artışı, daha tam istihdama erişilmeden duracaktır. Efektif talep yetersizliği emeğin marjinal verimliliği değer olarak emeğin marjinal zahmetini, aşıyor olmasına rağmen üretim işlemini engelleyecektir". (General Theory, sn. -31).

Bu sebeple efektif talebin ve yeni yatırımların devamı makul bir üretimin sürdürülmesi ve sonuç olarak ülkede istihdamın sağlanması için şarttır. Eğer yetersiz talep olur ve yeni yatırım oranlan düşerse, üretim işlemi ve istihdam bundan ters yönde etkilenecektir. Bu olaylar zincirinin yeni yatırım imkânlarının az olduğu zengin ve endüstrileşmiş Ülkelerde ortaya çıkması daha muhtemeldir. Keynes'in sözleriyle "Ayrıca, toplum zenginleştikçe fiili ve potansiyel üretimleri arasındaki fark artmaya meyledecektir ve bu nedenle ekonomik sistemin arızalan daha açık ve aşırı olacaktır. Fakir bir toplum, üretiminin çok büyük bir kısmını tüketmeye hazır olduğu için basit yatırım tedbirleri tam istihdamı temin etmeye yetecektir, halbuki toplumun zengin fertlerinin biriktirme temayülleri İle fakir fertlerinin istihdamını bağdaştırmak için zengin bir toplum geniş yatırım fırsatları keşfetmelidir. Eğer, potansiyel olarak zengin bir toplumda yatırıma teşvik zayıfsa, efektif talep ilkesi(tersine) işleyerek o toplumun potansiyel zenginliğine rağmen gerçek üretimi düşürmeye zorlayacaktır. Bu durum, yani ülkenin potansiyel zenginliğine rağmen ülke ekonomisinin zayıflaması, tüketimden arta kalan kısım (tasarruf) yatırıma teşvikin zayıflığına tekabül etmeye kâfi gelecek derecede azalana kadar devam eder." (General Theory, sh. 31).

Zekat, zengin ya da fakir bütün ülkelerin hastalıklar için etkili bir çaredir. Yatırımı başlatmakta olduğu gibi toplam talebi arttırmada da çok tesirli bir metoddur. Hem yatırım ve hem de tüketim için öyle güçlü bir uyarıcı unsur temin eder...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın