Konu Başlığı: İslamî Eğitimin Ana Özellikleri Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 23 Haziran 2012, 12:44:30 İslamî Eğitim Sisteminin Ana Özellikleri İslami eğitim sistemini çeşitli toplumlarda cari laik eğitim sistemlerinden ayıran bazı özellikleri vardır. İslami eğitimin ana özellikleri aşağıda Özetlenmiştir: 1- İlmin Elde Edilmesi: İslamın esaslarına ilişkin ana bilgiler her Müslümana farzdır. Allahu Teâlâ her rasulüne öncelikle bu bilgileri ver-nıiştir. Hz.Muhammed'ın aldığı ilk vahiy ona ilmi emrediyordu: "Yaratan Rabbinin adıyla oku! O insanı alâktan (kan pıhtısı biçimini alan embriyodan) yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir."(96:1-3). Böylece Rasulullah Muhammed'e ilk vahiyde Islâmm ana mesajı bu sâde kelimelerle verilmişti. Bu sözler, Allah'ın verdiği ilmi kazanmanın ve onu diğer insanlar arasında yaymanın Rasule ve onun takipçilerine vazife olduğunu beyan etmektedir. Hz.Muhammed bizzat şöyle buyurmuştur: "İlim tahsil etmek, kadın erkek her Müslümana farzdır." 2- Bilgiyi Öğretmek: Birinci husus, ikinciye götürmektedir. İslami eğitim sisteminin dikkate değer bir özelliği de, tahsil edilen ilmi öğretmenin Müslümanlara farz kılınmasıdır: "Okusunlar da diğerleri (muharebeden) döndüklerinde onları inzar etsinler. Umulur ki, çekinirler."^: 122). "Şu günü hatırla ki; Allah, Kitab verilenlerden şöyle bir söz almıştı. Elbette onu insanlara anlatacak ve gizlemeyeceksi-niz,"(3:187). "Bildiğini gözleyenin kalbi muhakkak ki günahkârdır."(2:283). Bir hadislerinde Peygamber @ da şöyle buyurmuşlardır: "Al-lahu Teâlâ ilim verdiği alimlerden de peygamberlerden aldığı misak (söz) gibi, ilimlerini sak-lamayıp insanlara açıklamaları için söz almıştır." 3- Ahlâki Değerler: Ruhi ve ahlâki değerler üzerinde hassasiyetle durulmuştur ve bunlara büyük Önem verilmiştir. Her halükârda bu değerleri ayakta tutmak ve korumak için hiç bir gayretten kaçınılmamalıdır. Bu bizzat Rasulullah tarafından belirtilmiştir:"Ben güzel ahlâkı tamamlamak üzere gönderildim."(Muvatta). pır başka defasında da şöyle buyurmuştur: insanlar size her taraftan ilim tahsil etmeye geleceklerdir. Onlara iyi ahlâk öğretiniz."(Tirmi-zi) 4- Allah Rızası ve Kamu Yaran: İlim hiç bir maddi karşılık beklemeksizin, fakat cemiyetin iyiliği ve Allah'ın nzası için tahsil edilir ve öğretilir. Bu görüş Hz.Muhammed'ın Ebu Davud, İbni Mace, Ahmed, Tirmizi, Darimi vb. tarafından nakledilmiş pek çok hadislerine dayanmaktadır. 5- İlim Arzusu Yaygınlaştırılmalıdır: Bütün insanlar; çocuklar, yetişkinler; okur-yazar olanlar ve olmayanlar ilmi aramaya teşvik edilmişlerdir. Kütüphaneler, okuma salonları, eğitim kurumlan tesis etmek ve eğitici münazaralar düzenlemekle insanlar, hayatlarının sonuna kadar çalışmalarına devam edebilirler. Peygamber'ın şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: Mü'min ilme doymaz, ömrünün sonuna kadar ilim tahsil eder." 6- Öğrencinin Durumuna Göre Eğitim: İslâmın ilk devirlerinde, eğitim çocuğun yaşma, kabiliyetine ve temayüllerine göre verilirdi. Eğitimin seyrini kolaylaştırmak için her çaba sarfedilirdi. Peygamber bu temel prensibi şöyle buyurarak tesis etmiştir: "Kolaylaştınnız, zorlaştırmayımz; müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz." Dördünce reşid Halife Hz.Ali bu prensibi şu sözlerle ayrıntılı olarak belirtmiştir: "İnsanların gönlünün arzu ve meyilleri vardır; bazen dinlemeye hazırdırlar, bazen değildirler. Onların gönlüne, meyillerine göre girin. Dinlemeye hazır olduklarında konuşun. Çünkü insan gönlü öyledir ki, sen onu bir şey yapmaya zorladıkça o körleşir ve senin istediğini redde-der."(Kitab-ül Haraç, Ebu Yusuf). 7- Kişiliğin Geliştirilmesi: Her öğrencinin yetenek ve hünerinin gelişmesi ve topluma faydalı hale gelmesi için geniş fırsatlar verilir.ve her çocuk Allah'ın bir emaneti olarak görülür. Onun bütün fiziki, akli kabiliyet ve güçleri Allah'ın bir nimeti olarak kabul edilir. Her çocuğun kişiliğinin tam olarak gelişmesi ve büyümesi için kolaylıklar sağlamak üzere yerinden oynatılmadık taş bırakılmaz. İslami sistem ve onun bir çok organları çocuğu sırat-ı müsta-kim'e, yani İslam'a yöneltmekle vazifelidirler. 8- Fiil ve Sorumluluklara Önem Vermek: Her öğrenci, bilgisini pratiğe dökme konusunda uyarılır ve ikna edilir. Çünkü Peygamber'ın buyurduğu gibi sadece teorik ilim gerçek faydayı sağlamaz: "İlim iki çeşittir; Biri dilden gönüle gider, bu faydalı İlimdir. Diğeri dilde kalır ve Hesap Gününde sahibinin aleyhine şahitlik eder."(Darimi). İslami Eğitim sistemi aynı zamanda her öğrenciye ferdi, ailevi ve toplumsal sorumluluklarının hakiki bilgisini verir ve onu, bu sorumlulukları Allah'ın ve Rasulünün doğrultusunda yerine getirecek şekilde terbiye eder. Dersler ve Müfredat İle İlgili Meseleler Dersler ve müfredat programı eğitimin tabiatını ve gayesini belirler. Eğer eğitimin gayesi sekü-larist ise, o eğitimin bütün özü gayr-i dini ve seküler olur; Allah ve O'nun rehberliği eğitimin hiç bir bölümünü teşkil etmez. Veya, eğitimin gayesi komünizm ise, o vakit bütün müfredata rengini veren ateist (dinsiz) felsefe olacaktır ve Allah'tan hiç bahsedilmeyecektir. İslami eğitim ideolojik muhtevalı olduğundan müfredatının ve derslerinin de fikriyat ile dolu olduğu görülecektir. Dolayısıyla İslami eğitimin tabiat ve muhteviyatını İslam inançları ve idealleri belirleyecektir: 1- Tevhid (Allah'ın Birliği): Allahu Teâlâ, yeryüzünün ve bütün kainatın Yaratıcısı, Rabbi ve Hâkimidir. O Azizdir. Bütün insanlar O'nun kuludur, bu yüzden de O'nun hükümlerine tabidirler. İnsanlar herhangi bir Yaratıcı olmaksızın varolmuş bağımsız varlıklar değildirler. Ona itaate mecburdurlar. 2- Risalet (Peygamberlik): İnsanlara yol göstermeleri için Allah, elçilerini göndermiştir. Hz.Muhammed Allah'ın son elçisidir. İnsanlık hakiki ve ebedi rehberliği sadece O'nun peygamberinden alabilir ve sadece bu yolla yeryüzünde bir Hakikat, Adalet, Fazilet sistemi tesis edebilir. 3- Ahiret: Bütün insanların ölmeleri mukadderdir ve yine bütün insanlar Rableri huzurunda yaptıklarından veya ihmal ettiklerinden dolayı muhakeme edileceklerdir. Muti ve muttaki olanlar cennette ebedi hayatla mükâfatlandırılacaklar; asi ve kötü olanlar ise cehennemde ebedi azabla cezalandırılacaklardır. 4- Hilafet Kavramı: Yeryüzü, kâinat ve onların içindeki herşey Allah'a aittir. İnsan ise yeryüzünde O'nun halifesİdir. Bu sebeple insanoğlunun takınması gereken doğru tavır ve izlemesi gereken doğru yol yeryüzünde Allah'a muti bir kul olarak yaşamak, O'nun emirlerine uymak, iyiliği emr, kötülükten nehyetmek; yeryüzünde adaleti, iyiliği ve fazileti tesis etmektir. Müfredat ve onun esasları bu çizgilerle belirlenmelidir. İslamın esasları, manaları, gayeleri, ferd ve sosyal hayat üzerindeki etkileri öğrenciler tarafından tam anlamıyla anlaşılacak şekilde öğretilmelidir. Öğrencilere İslamın ahlâki değerleri, İslam kültürünün tabiatı ve muhteviyatı; Müslüman olarak deruhte ettikleri vazife ve misyonlar da öğretilmelidir. Uygun ve dengeli sınırlar içerisinde öğrencinin kişiliğini geliştirmesine hususi bir önem verilmelidir. İslâm, itidal ile kaimdir ve ideali dengeli bir şahsiyet oluşturmaktır; sosyal sorumluluk duygusu ile beraber ferdi kişiliğin dengeli geliştirilmesi gerekmektedir. Bu müfredatın bir diğer özelliği, öğrencinin karakterini inşa etmeyi önemsemek olmalıdır. Çünkü bir toplumda karakter terbiyesi okul kavramıyla yakın alakalıdır. (Prof. Smith, W.O.Lester; Education, sh.25). İslam iyi davranışlara büyük önem verir; eğitim, iyi bir karakter inşa etme yoluna gitmezse, asıl gayesine hiç bir zaman ulaşamaz. Peygamber'ın ana görevlerinden biri, insan hayatını tezkiye etmek ve iyi bir karakteri kaim kılmaktır. Karakter alışkanlıkları hayatın erken devrelerinde şekillendiklerinden, okul eğitimi çocuğun karakterini inşa etmede önemli rol oynayabilir. Bu sebeple, okul müfredatının çocuğun karakterini İslami modele uygun yoğuracak bir şekilde hazırlanması muhakkak lüzumludur. İmam Gazali şunu işaret ederken son derece haklıdır: "Eğitim, genç aklı sadece bilgiyle doldurmayı esas edinmemeli, aynı zamanda çocuğun ahlâki karakterini uyarmalı ve onu sosyal hayatın adabına uymaya teşvik etmelidir. gir Müslüman için ideal karakter örneği Hz.Muhammed'dır. "Andolsun Allah'ın Elçisinde sizin için Allah'ı ve ahireti arzu eden ve Allah'ı çok anan kimseler için, (uyulacak) en güzel bir örnek vardır."(33:21). Bu sebeple Hz.Muhammed'ın hayat tarzından önemli örneklerin okul eğitiminin her safhasında Öğrencilere aktarılması istenen bir husustur. Bu, sahabenin hayatlarından örneklerle de desteklenebilir. İslam, hayatın icablarını yerine getirmekle kaimdir ve müminlere her iki dünyanın en iyisini aramalarını söyler. Dolayısıyla İslami eğitim genç nesli hayat mücadelesine hazırlar; onlara, hayatlarını helal ve temiz yoldan kazanacakları bir eğitim verir, onlan çeşitli sanatlar ve zenaatlerde eğitir, toplumun çok çeşitli iktisadi, sosyal ve ilmi ihtiyaçlarını temin eder. |