๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Siret Ansiklopedisi => Konuyu başlatan: Vatan Var Olsun ! üzerinde 23 Haziran 2012, 12:44:30



Konu Başlığı: İslamî Eğitimin Ana Özellikleri
Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 23 Haziran 2012, 12:44:30
İslamî Eğitim Sisteminin Ana Özellikleri

İslami eğitim sistemini çeşitli toplumlarda cari laik eğitim sistemlerinden ayıran bazı özellikle­ri vardır. İslami eğitimin ana özellikleri aşağıda Özetlenmiştir:

1- İlmin Elde Edilmesi: İslamın esaslarına ilişkin ana bilgiler her Müslümana farzdır. Allahu Teâlâ her rasulüne öncelikle bu bilgileri ver-nıiştir. Hz.Muhammed'ın aldığı ilk vahiy ona ilmi emrediyordu: "Yaratan Rabbinin adıyla oku! O insanı alâktan (kan pıhtısı biçimini alan embriyodan) yarattı. Oku! Rabbin en büyük ke­rem sahibidir."(96:1-3).

Böylece Rasulullah Muhammed'e ilk vahiy­de Islâmm ana mesajı bu sâde kelimelerle veril­mişti. Bu sözler, Allah'ın verdiği ilmi kazan­manın ve onu diğer insanlar arasında yaymanın Rasule ve onun takipçilerine vazife olduğunu beyan etmektedir. Hz.Muhammed bizzat şöyle buyurmuştur: "İlim tahsil etmek, kadın erkek her Müslümana farzdır."

2- Bilgiyi Öğretmek: Birinci husus, ikinciye götürmektedir. İslami eğitim sisteminin dikkate değer bir özelliği de, tahsil edilen ilmi öğretme­nin Müslümanlara farz kılınmasıdır: "Okusun­lar da diğerleri (muharebeden) döndüklerinde onları inzar etsinler. Umulur ki, çekinir­ler."^: 122). "Şu günü hatırla ki; Allah, Kitab verilenlerden şöyle bir söz almıştı. Elbette onu insanlara   anlatacak   ve   gizlemeyeceksi-niz,"(3:187). "Bildiğini gözleyenin kalbi mu­hakkak ki günahkârdır."(2:283). Bir hadislerin­de Peygamber @ da şöyle buyurmuşlardır: "Al-lahu Teâlâ ilim verdiği alimlerden de peygam­berlerden aldığı misak (söz) gibi, ilimlerini sak-lamayıp  insanlara  açıklamaları   için   söz almıştır."

3- Ahlâki Değerler: Ruhi ve ahlâki değerler üzerinde hassasiyetle durulmuştur ve bunlara büyük Önem verilmiştir. Her halükârda bu değerleri ayakta tutmak ve korumak için hiç bir gayretten kaçınılmamalıdır. Bu bizzat Rasulul­lah tarafından belirtilmiştir:"Ben güzel ahlâ­kı tamamlamak üzere gönderildim."(Muvatta). pır başka defasında da şöyle buyurmuştur: insanlar size her taraftan ilim tahsil etmeye ge­leceklerdir. Onlara iyi ahlâk öğretiniz."(Tirmi-zi)                                         

4- Allah Rızası ve Kamu Yaran: İlim hiç bir maddi karşılık beklemeksizin, fakat cemiyetin

iyiliği ve Allah'ın nzası için tahsil edilir ve öğre­tilir. Bu görüş Hz.Muhammed'ın Ebu Davud, İbni Mace, Ahmed, Tirmizi, Darimi vb. tarafın­dan nakledilmiş pek çok hadislerine dayanmak­tadır.

5- İlim Arzusu Yaygınlaştırılmalıdır: Bütün insanlar; çocuklar, yetişkinler; okur-yazar olan­lar ve olmayanlar ilmi aramaya teşvik edil­mişlerdir. Kütüphaneler, okuma salonları, eğitim kurumlan tesis etmek ve eğitici münaza­ralar düzenlemekle insanlar, hayatlarının sonu­na kadar çalışmalarına devam edebilirler. Pey­gamber'ın şöyle buyurduğu rivayet edil­miştir: Mü'min ilme doymaz, ömrünün sonuna kadar ilim tahsil eder."

6- Öğrencinin Durumuna Göre Eğitim:

İslâmın ilk devirlerinde, eğitim çocuğun yaşma, kabiliyetine ve temayüllerine göre verilirdi. Eğitimin seyrini kolaylaştırmak için her çaba sarfedilirdi. Peygamber bu temel prensibi şöyle buyurarak tesis etmiştir: "Kolaylaştınnız, zorlaştırmayımz; müjdeleyiniz, nefret ettirme­yiniz." Dördünce reşid Halife Hz.Ali bu prensi­bi şu sözlerle ayrıntılı olarak belirtmiştir: "İnsanların gönlünün arzu ve meyilleri vardır; bazen dinlemeye hazırdırlar, bazen değildirler. Onların gönlüne, meyillerine göre girin. Dinle­meye hazır olduklarında konuşun. Çünkü insan gönlü öyledir ki, sen onu bir şey yapmaya zor­ladıkça o körleşir ve senin istediğini redde-der."(Kitab-ül Haraç, Ebu Yusuf).

7- Kişiliğin Geliştirilmesi: Her öğrencinin ye­tenek ve hünerinin gelişmesi ve topluma faydalı hale gelmesi için geniş fırsatlar verilir.ve her ço­cuk Allah'ın bir emaneti olarak görülür. Onun bütün fiziki, akli kabiliyet ve güçleri Allah'ın bir nimeti olarak kabul edilir.  Her çocuğun kişiliğinin tam olarak gelişmesi ve büyümesi için kolaylıklar sağlamak üzere yerinden oy­natılmadık taş bırakılmaz. İslami sistem ve onun bir çok organları çocuğu sırat-ı müsta-kim'e, yani İslam'a yöneltmekle vazifelidirler.

8- Fiil ve Sorumluluklara Önem Vermek:

Her öğrenci, bilgisini pratiğe dökme konusunda uyarılır ve ikna edilir. Çünkü Peygamber'ın buyurduğu gibi sadece teorik ilim gerçek fay­dayı sağlamaz: "İlim iki çeşittir; Biri dilden gönüle gider, bu faydalı İlimdir. Diğeri dilde kalır ve Hesap Gününde sahibinin aleyhine şahitlik eder."(Darimi).

İslami Eğitim sistemi aynı zamanda her öğren­ciye ferdi, ailevi ve toplumsal sorumluluk­larının hakiki bilgisini verir ve onu, bu sorumlu­lukları Allah'ın ve Rasulünün doğrultusunda yerine getirecek şekilde terbiye eder.

Dersler ve Müfredat İle İlgili Meseleler

Dersler ve müfredat programı eğitimin tabiatını ve gayesini belirler. Eğer eğitimin gayesi sekü-larist ise, o eğitimin bütün özü gayr-i dini ve seküler olur; Allah ve O'nun rehberliği eğitimin hiç bir bölümünü teşkil etmez. Veya, eğitimin gayesi komünizm ise, o vakit bütün müfredata rengini veren ateist (dinsiz) felsefe olacaktır ve Allah'tan hiç bahsedilmeyecektir.

İslami eğitim ideolojik muhtevalı olduğundan müfredatının ve derslerinin de fikriyat ile dolu olduğu görülecektir. Dolayısıyla İslami eğiti­min tabiat ve muhteviyatını İslam inançları ve idealleri belirleyecektir:

1- Tevhid (Allah'ın Birliği): Allahu Teâlâ, yeryüzünün ve bütün kainatın Yaratıcısı, Rabbi ve Hâkimidir. O Azizdir. Bütün insanlar O'nun kuludur, bu yüzden de O'nun hükümlerine tabi­dirler. İnsanlar herhangi bir Yaratıcı olmaksızın varolmuş bağımsız varlıklar değildirler. Ona itaate mecburdurlar.

2- Risalet (Peygamberlik): İnsanlara yol göstermeleri için Allah, elçilerini göndermiştir. Hz.Muhammed Allah'ın  son elçisidir.

İnsanlık hakiki ve ebedi rehberliği sadece O'nun peygamberinden alabilir ve sadece bu yolla yeryüzünde bir Hakikat, Adalet, Fazilet sistemi tesis edebilir.

3- Ahiret: Bütün insanların ölmeleri mukad­derdir ve yine bütün insanlar Rableri huzurunda yaptıklarından veya ihmal ettiklerinden dolayı muhakeme edileceklerdir. Muti ve muttaki olanlar cennette ebedi hayatla mükâfatlandı­rılacaklar; asi ve kötü olanlar ise cehennemde ebedi azabla cezalandırılacaklardır.

4- Hilafet Kavramı: Yeryüzü, kâinat ve on­ların içindeki herşey Allah'a aittir. İnsan ise yeryüzünde O'nun halifesİdir. Bu sebeple in­sanoğlunun takınması gereken doğru tavır ve izlemesi gereken doğru yol yeryüzünde Allah'a muti bir kul olarak yaşamak, O'nun emirlerine uymak, iyiliği emr, kötülükten nehyetmek; yeryüzünde adaleti, iyiliği ve fazileti tesis et­mektir.

Müfredat ve onun esasları bu çizgilerle belirlen­melidir. İslamın esasları, manaları, gayeleri, ferd ve sosyal hayat üzerindeki etkileri öğren­ciler tarafından tam anlamıyla anlaşılacak şekil­de öğretilmelidir. Öğrencilere İslamın ahlâki değerleri, İslam kültürünün tabiatı ve muhtevi­yatı; Müslüman olarak deruhte ettikleri vazife ve misyonlar da öğretilmelidir. Uygun ve den­geli sınırlar içerisinde öğrencinin kişiliğini ge­liştirmesine hususi bir önem verilmelidir. İslâm, itidal ile kaimdir ve ideali dengeli bir şah­siyet oluşturmaktır; sosyal sorumluluk duygusu ile beraber ferdi kişiliğin dengeli geliştirilmesi gerekmektedir.

Bu müfredatın bir diğer özelliği, öğrencinin ka­rakterini inşa etmeyi önemsemek olmalıdır. Çünkü bir toplumda karakter terbiyesi okul kavramıyla yakın alakalıdır. (Prof. Smith, W.O.Lester; Education, sh.25). İslam iyi dav­ranışlara büyük önem verir; eğitim, iyi bir ka­rakter inşa etme yoluna gitmezse, asıl gayesine hiç bir zaman ulaşamaz. Peygamber'ın ana görevlerinden biri, insan hayatını tezkiye etmek ve iyi bir karakteri kaim kılmaktır.

Karakter alışkanlıkları hayatın erken devrele­rinde şekillendiklerinden, okul eğitimi çocuğun karakterini inşa etmede önemli rol oynayabilir. Bu sebeple, okul müfredatının çocuğun karak­terini İslami modele uygun yoğuracak bir şekil­de hazırlanması muhakkak lüzumludur. İmam Gazali şunu işaret ederken son derece haklıdır: "Eğitim, genç aklı sadece bilgiyle doldurmayı esas edinmemeli, aynı zamanda çocuğun ahlâki karakterini uyarmalı ve onu sosyal hayatın adabına uymaya teşvik etmelidir.

gir Müslüman için ideal karakter örneği Hz.Muhammed'dır. "Andolsun Allah'ın El­çisinde sizin için Allah'ı ve ahireti arzu eden ve Allah'ı çok anan kimseler için, (uyulacak) en güzel bir örnek vardır."(33:21). Bu sebeple Hz.Muhammed'ın hayat tarzından önemli örneklerin okul eğitiminin her safhasında Öğrencilere aktarılması istenen bir husustur. Bu, sahabenin hayatlarından örneklerle de des­teklenebilir.

İslam, hayatın icablarını yerine getirmekle ka­imdir ve müminlere her iki dünyanın en iyisini aramalarını söyler. Dolayısıyla İslami eğitim genç nesli hayat mücadelesine hazırlar; onlara, hayatlarını helal ve temiz yoldan kazanacakları bir eğitim verir, onlan çeşitli sanatlar ve zenaatlerde eğitir, toplumun çok çeşitli iktisadi, sosyal ve ilmi ihtiyaçlarını temin eder.