İslâm Ve Ceza Kavramı

İslâm Ve Ceza Kavramı

Bazılarının sıksık şöyle dediklerini işitirsiniz: "Uzun yıllar önce çölde uygulanan cezaları bugün aynı şekliyle uygulayabilir miyiz? Çeyrek dinar çalanın elini kesmeye müsade edebilir miyiz? Suçluya toplumun kurbanı olarak bakan ve cezadan çok tedaviye ihtiyacı olduğu savunulan yüzyılımızda böyle şeyler kabul edilebilir mi?" Bunlara cevap olarak, yirminci yüzyıl medeniyetinin Kuzey Afrika'da 40 bin suçsuz insanın öldürülmesine göz yumarken, nasıl olur da günahkâr ve suçlu olduğu hâlde bir tek ferdin cezalandırılmasını kabul etmediği hatırlatılır.

Hakikati gizleyen kimselere yazıklar olsun! Bu kadarı yirminci yüzyıl ve onun kötülükleri için yeter. Şimdi İslâm'da suç ve ceza kavramını tartışalım.

Suç genellikle topluma karşı yapılmış ferdî bir tecavüz olarak kabul edilmiştir. Bu yüzden suç ve ceza kavramı bir ülkenin fert-toplum ilişkisi anlayışı ile yakından alakalıdır.

Kapitalist batı ülkeleri gibi ferdiyetçi ülkeler fertleri kutsallaştırmada çok ileri gitmektedirler. Ferdi, sosyal hayatın merkezi olarak kabul eden bu ülkeler, devletin, ferdî hürriyeti sınırlandırma hakkını daraltırlar. Bu durum onların suç ve ceza görüşlerine de yansımıştır. Onlar suçlulara alâka gösterirler ve onlara nâzik bir şekilde muamele ederler. Çünkü o suçlular, bozuk bir çevrenin, psikolojik karmaşıklıkların ve üstesinden gelemedikleri asabi rahatsızlıkların kurbanıdırlar. Bundan dolayı böyle ülkeler cezalara, suçlular daha fazla cezaya çarptırılmadan -özellikle ahlâkî suçlarda- karşı çıkmak eğilimindedirler.

Bu safhada, suçu açıklamak veya haklı çıkarmak için psikoanaliz devreye girer. Freud'un toplum, din, ahlâk ve gelenekler tarafından cinsî içgüdülerin baskısı sonucunda, cinsî karmaşalıkların kurbanı olarak sayılan, tarihî değişikliğin şampiyonu olduğuna dikkat edilmelidir. Sonraları, bütün psikoanalist okullar Freud örneğini takip ettiler. Fakat onlardan pekçoğu cinsî gücün hayatın merkezi olduğu hususunda Freud ile aynı fikirde değildirler. Bu okulların tümü, suçluyu, genel ve ferdî olayların durumları arasında yetiştirilmiş bir kurban olarak sayar. Onlar psikolojik determinizme inanırlar. Psikolojik determinizm, önceden tayin edilmiş tavırlara göre psikolojik enerji konusunda davranış veya irade serbestliğine sahip olmayan bir kişide olur.

Diğer tarafta, toplumu ön plâna çıkaran ülkelerde, toplum, hiçbir ferdin karşı durması ve isyan etmesi doğru olmayan kutsal bîr varlıktır. Bu yüzden toplumcu görüş, devlete karşı gelen bir ferdin cezalandırılmasında, öldürme ve işkence derecesine varacak kadar şiddet kullanır.

Psikoanali silerden Freud ve diğerlerinin inandığı gibi, özel olarak komünizm, bütün suçların aslının psikolojik sebeplerden değil, ekonomik sebeplerden meydana geldiği iddiasındadır. Buna göre ekonomik sistemi bozuk bir toplumda faziletlerin meydana gelip gelişmesi mümkün olmaz. Bu yüzden suçlular cezalandırılmamalıdır. Fakat, tam bir eşitlik teorisiyle ekonomisi yönetilen Rusya'da nedense yine suç işlenmiştir, mahkemeler ve hapishaneler kurulmuştur; izaha muhtaç bir durumdur.

Şüphesiz, hem ferdiyetçi hem de toplumcu görüş bazı hakikatleri barındırdığı için doğruluk paylarına sahiptirler.Ferdi kuşatan şartlar, onun yapısında büyük tesire sahiptir ve şuuraltmdaki ukdeler onu bazen suç işlemeye sevkeder. Fakat bununla beraber insan, şartların karşısında tamamen pasif değildir. Psikoanali stl erin hatası şudur: Onlar insandaki muharrik güce bakıyorlar, fakat canlı sistemin tabiatında eşit olarak bulunan kontrol enerjisini önemsemiyorlar. Bir çocuğa bezini kontrol etmesini ve belli bir yaşa gelince yatağını ıslatmaktan kaçınmasını sağlayan güç ve takat; onu hislerini ve davranışlarını, devamlı olarak asi tutkularına ve ani kaprislerine teslim olmasın diye kontrol eden enerjiyle aynıdır.

Diğer tarafta, ekonomik şartlar, fertlerin, hisleri ve davranışları üzerinde bazı etkilere sahiptir. Ruhun yapısından bozduğu ve kinlerden orada depo edip geliştirdiği faktörler sebebiyle açlık, ahlâkî düşüklüğe sevk ettiği gibi, suç işlemeye de sevkeder. Fakat, insan davranışlarını sadece ekonomik faktörün etkilediğini söylemek mübalağa olur. Hayatın gerçekleri onu yalanlar, ayrıca solcuların, fakirlik ve açlığı öldürdüğünü iddia ettikleri Sovyet Rusya'da işlenmiş olan suçlar da onu tekzip etmiştir.

Başlıca soru şudur: Suçlunun cezalandırılıp cezalandırılmaması konusunda karar vermeden önce, kişinin işlemiş olduğu suçtaki sorumluluğunun derecesini belirlemeliyiz. İslâm'ın suç ve ceza meselesini gözönünde bulundururken bunu da hesaba kattığına dikkat edilmelidir.

İslâm, gelişigüzel ceza vermediği gibi, verdiği cezanın karşılığım hesap etmeksizin de bu cezaları yürürlüğe koymaz. Bu münasebetle, İslâm hem toplumcu hem de ferdiyetçi görüşleri birbirine en iyi şekilde bağlayan yegane bir sisteme sahiptir. İslâm adalet dengesini hakkaniyet esasında tutmuş ve sapkınlıkla bağlantılı olan bütün şartları ve durumları inceleme hususunda ısrar etmiştir. Bir suçu araştırmada, İslâm iki durumu aynı anda hesab eder: Suçlunun bakışı ve içinde suç işlenen toplumun bakışı. Bundan sonra İslâm, akl-ı selim mantığı ile mutabakat hâlinde olan âdil bir cezayı tesbit eder. Hiçbir vakit ne sapık görüşlere, ne fertlerin ne de milletlerin şehevî arzularına yönelir.

İslâm, bir takım yerleşmiş ve mütekâmil cezalar tesbit ve tayin eder ki, bazı durumlarda, meselenin derinliğine inmeyen, doğru düşünceden mahrum, meseleyi sathî bir tarzda ele alan kimselere kaba ve kasvetli görünür. Ancak İslâm o cezaları, suçu işleyen ferdin, bir zaruret ve mecburiyet karşısında kalmadan suçu İşlediğine tam olarak kanaat getirilmeden kesinlikle bu cezalar yürürlüğe girmez.

İslâm, hırsızın elinin kesilmesini emreder. Fakat hırsızlığın açlıktan dolayı olduğunu bilir veya meselede böyle bir şüphe olursa o zaman kesinlikle el kesmez.

İslâm zina eden erkek ve kadını recmetmeyi emreder. Fakat her ikisi de iffetli ve evli olmadıkça ve suç sayılan fiili işlediklerini tam bir müşahade ile gördüklerine dört şahit tarafından şehadet edilmedikçe onları recmet-mez. Yâni zâniler, her ikisi de evli oldukları hâlde suçu, şahitlerin göreceği bir tarzda ahlâksızlık derecesine vardıkları zaman ancak recm ile emredilir.

İslâm'ın, emrettiği cezalara göre benzer tedbirler aldığı hususu burada belirtilmelidir. Biz bunu, İslâm müctehitlerinin en bariz şahsiyetlerinden biri olan üçüncü Halife Ömer İbn Hattab'ın tatbik ettiği açık bir prensipten alıyoruz. Hz. Ömer, şeriat kanunlarını uygulamada ve onun hükümlerini infaz hususunda oldukça sert bir halife idi. Uygulamada onu, baskıcı zihniyetiyle itham etmek mümkün olmaz. Şunu unutmamak lâzımdır. Hz. Ömer kıtlık yılı süresince, hırsızlık yapanların açlık sebebiyle mecbur kalarak yapmış olacakları şüphesi mevcut olduğu gerekçesiyle, hırsızlık suçuna el kesme cezası vermemiştir.

Sözkonusu kural aşağıda zikredilecek olay ile en iyi şekilde örneklenmektedir: Rivayet edilir ki: Hâtıb b. Ebî Belte'a'nm çalıştırdığı çocuklar, Müzeyne kabilesinden bir adamın devesini çalmışlardı. Çocuklar Hz. Ömer'e getirildi, suçlarını itiraf ettiler. Hz. Ömer onların ellerinin kesilmesini emretti. Fakat sonradan aklına gelen düşüncelerle şöyle dedi; "Allah aşkına, eğer siz iş verip onları böylece açlıktan ölmekten kurtarsaydınız ben de onların ellerini kestirmemiş olacaktım." Ve çocukların patronu olan Ebî Belta'a'yı, çalınan devenin fiyatının iki katını deve sahibine ödemekle cezalandırdı.

Burada çok açık bir prensip vardır: Rasûlullah'in "Şüpheli olan durumlarda hadleri tatbikten çekininiz." hadisiyle amel ederek, mesele ele alındığında görülür ki, suç işlemeye sevkeden şartların ortaya çıkması, şayet zaruret veya elde olmayan sebep ile suç işlenmişse, hadlerin tatbikini meneder.

İslâm'ın öngördüğü bütün cezaları tatbik etme şekil ve siyasetini gözden geçirdiğimizde, İslâm'ın ilk alanda, suça sevkeden sebeplerden toplumu koruma çarelerine başvurduğunu görürüz. Bu tür tedbirler aldıktan sonra ferdin işlediği suçu makûl ve zarurî bir sebep zorlamadığı halde işlediğine ve cezanın da adaletle verildiğine mutmain olarak değişmez cezasını takrir eyler. Toplumun, suça yönelten durumlara engel olunamadığı zaman veya suçta bazı şüpheler olduğunda ceza yürürlüğe girmez ve kanun suçluyu serbest bırakır veya ona işlemiş olduğu suçtaki sorumluluğu oranında dayak veya hapis gibi tazir cezası verir.

İslâm, ihsanları suça teşvik eden durumları değişik yollarla engellemeye gayret eder. Meselâ, âdil bir dağıtım ile serveti taksim etmeye çalışır. Ömer b. Abdülaziz devrinde meydana bu durum, toplumdan yoksulluğu kaldırma derecesine kadar ulaşmıştır. İslâm; dinine, diline, ırkına, rengine ve sosyal statüsüne bakmaksızın her vatandaşına her türlü emniyet ve kefaletten devleti sorumlu sayar. Devlet aynı zamanda, her vatandaşı için normal bir iş sağlamakla yükümlüdür. Eğer, herkese yetecek kadar iş sahaları temin edilemezse veya iş sahaları mevcut olmasına rağmen fertlerden bir kısmı çalışmaktan âciz ise, o zaman devlet, onların yaşama masrafını Beytü'l-Mal'den temin eder. İşte İslâm, bu nizamı ile toplumda hırsızlığa yol açan sebepleri yok eder. Fakat bunlara rağmen cezayı uygulamadan önce suç işleyenin, işlediği suçu elde olmayan seberin tesiri altında kalarak işlemediğini tam olarak tesbit etmek gayesiyle her suçta tahkikat yapar.

İslâm, cinsî faktörün gücünü ve insan üzerindeki şiddetli baskı ve ısrarını kabul eder. Fakat bu ihtiyacın meşru yoldan giderilmesini öngörür. O meşru yol ise, evliliktir. Bundan dolayı, erken evliliği destekler ve erken evlilik yapmak isteyen fakat bunun üst...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın