İlim Ve Kültür

2- İlim Ve Kültür

Maddî dünyanın, Yaratıcısı ile olan ilgisi hakkında açık bir anlayışa sahip olmadan, ilim ve insan kültürü arasındaki ilişkiyi tamamıyla kavramak imkânsız olmasa bile, zordur. Maddî dünyanın dış görünüşü ve muazzam yapısı içinde insan hiçbir önemi olmayan aciz bir mahluk olarak görünmektedir. Etrafımıza baktığımızda akıllara durgunluk veren büyüklüğüyle güneş, ay, yıldızlar ve bütün kâinatın, Yaratan'ın Azamet, Haşmet ve Kudretini haykırdığım görürüz. "Gaybın anahtırları O'nun katındadır, onları ancakO bilirJCarada ve denizde olanı bilir. Düşen yaprağı, yerin karanlıklarında olan taneyi, yaşı-kuruyu —ki apaçık kitaptadır— ancak O bilir." (6: 59). Başka bir deyişle, küçük veya büyük, kâinatta olup biten her şey O'nun bilgisi dahilindedir. O'nun bilgisi ve azmi dışında hiçbir şey meydana gelemez.

Cenab-ı Hak dış görünüşlere bakmaz. Küçük önemsiz denilip ihmal edilmemiş, her şeye gereğince değer verilip, zikredilmiştir. "Allah sivrisineği ve onun üstününü misal olarak vermekten çekinmez." (2: 26). Allah katında, onlar O'nun yarattığı nizâm içinde yer alan, kâinatın muazzam yapısının birer parçasıdır.

O'nun Bilgisi ve İradesi olmadan bir zerre dahi meydana gelemez. Allah'ın yarattığı bu nizam ve disiplin, İslâmî ilimlerin metodunu oluşturmuştur. En önemsiz görünen şeyler dahi, tüm gelişme ve büyüme evreleriyle dikkate alınır. Bu da, insan zihninin daima uyanık olmasına ve mübağalaya, yalan ve safsataya kapılmamasına da yardım eder.

Bu maddî dünya başka bir maksada daha hizmet eder. Bir yandan Allah'ın Kudretine, Hikmetine, her şeye Hâkim olduğuna işaret ederken, öte yandan yaratılış büyüme ve gelişme hadiselerini açıklamaktadır. Bunda maksat, insanın müşahade etme, anlama hislerine hitap ederek, insan yararına ilmî araştırmalarda bulunmasını sağlamaktır. Kur'an-ı Kerim'de Allah'ın yaratış nizamı belirtilerek şöyle buyurulmaktadır, "Yerde olanların hepsini sizin için yaratan O'dur. Sonra, göğe doğru yönelerek yedi gök olarak onları düzenlemiştir. O her şeyi bilir." (2: 29). Yunus Suresi'nde ise şöyle denilmektedir: "Güneşi ışıklı ve ayı nurlu yapan, yılların sayısını ye hesabı bilmeniz için aya konak yerleri düzenleyen O'dur. Allah bunları ancak gerçeğe göre yaratmıştır; bilen millete ayetleri uzun uzadıya açıklıyor." (10: 5). Teğabün Suresi'nde ise şunları okumaktayız: "Gökleri ve yeri gerektiği gibi yaratmıştır. Size şekil vermiş ve şeklinizi güzel yapmıştır. Dönüş O'nadır." (64: 3).

Bu ayette fikirlerin, hadiselerin ve bütün maddî şeylerin Allah'a döneceği açıklanmaktadır. Her şey O'ndan gelmiştir ve O'na dönecektir. Böylece Kur'an-ı Kerim, Cenab-ı Hakk'in ihtişamını maddî dünyayı mükemmel bir şekilde anlatarak ortaya koymaktadır. Böylece insana kâinatın maddî yapısı ardındaki gerçeği görerek İlerleme, büyüme ve gelişme kaydetmesinin gerekçesini öğretmektedir." İnsanın tabiattaki sırları keşfetme ve bunlardan faydalanmada Kur'an-ı Kerim'in yol göstericiliğine ihtiyacı vardır. Yaratan, insan aklına doğru yolu gösterirken, maalesef modern bilim halâ hayatın sırlarıyla şaşkın, maddî dünyanın sınırları arasında sıkışıp kalmış, ardındaki gerçekten uzak bir hâldedir. Kur'an-ı Kerim insana şunu hatırlatmaktadır: "Göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından daha büyük bir şeydir. Fakat insanların çoğu bilmezler." (40: 57) Sâffât Suresi'nde ise şöyle buyurulmaktadır:

"(Ey Muhammed)Allah'a eş koşanlara sor: Kendilerini yaratmak mı daha zordur, yoksa Bizim yarattığımız gökleri yaratmak mı? Aslında Biz kendilerini özlü ve yapışkan çamurdan yaratmışızdır. (Ey Muhammed)Evet; sen onlara şaşıyorsun, onlar da seni alaya alıyorlar." (37: 11-12).

Bu ayet-i kerimede insanın bayağı bir maddeden yaratıldığı, fakat Allah'ın rahmeti ve lütfü ile yükseldiği hatırlatılmaktadır.

Bu gerçeğin ışığında insan nasıl olur da Hakikat'i alaya alabilir, inanacağı yerde inkâr eder? Bilmezler mi ki, "Gökleri ve yeri yoktan var eden Allah'tır. O, bir işin olmasını dilerse, ona ancak 'Ol' der ve olur." (2: 117) İnanan bir kişi Hak yolu takip eder ve Kur'an-ı Kerim'in gösterdiklerinden ayrılmaz. Bütün hayatın Allah'ın dilemesi ile mümkün olduğuna ve O'nun dilemesi ile sonlanacağına inanır.

Alelade bir maddeye hayat vermesi de yine Allah'ın kudretinin bir eseridir. Bu, insanı Allah'ın büyüklüğünü düşünmeye ve O'nun her şeye kadir olduğunu itiraf etmeye götürmelidir. İnsanı şekilden sekile sokup, sonra onu soylu ve yüksek bir hâle getiren O'dur.

Burada bir başka anlamsız düşünceye de işaret edilerek hiçbir şeyin boş ve değersiz olmadığı, yerli yerince yaratıldığı belirtilmektedir. "Göğü, yeri ve ikisinin arasında bulunanları boşuna yaratmadık. Bunun boşuna olduğu, inkâr edenlerin sanısıdır. Vay ateşe uğrayacak inkarcıların haline!" (38: 27).

İnanan bir insan asla Allah'ı anmadan bir şeyi aklından geçirmez, Allah'ın yarattıklarının hepsinin faydalı olduğuna inanır. "Onlar ayakta iken, otururken, yan yatarken Allah'ı anarlar; göklerin ve yerin yaratılışını düşünürler; 'Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Sen münezzehsin. Bizi ateşin azabından koru.' derler." (3: 19i).

Hiç şüphesiz, cansız bir maddenin hayat kazanarak insan haline gelmesi tabiat fenomeni içerisinde hayret verici harika bîr hadisedir. Hem ilime inanan insan, hem de dine inanan insan için bu da Yaratıcı'nın bir eseridir, çünkü küçük veya büyük her şeyi yaratan O'dur.

Kur'an-ı Kerim her şeyin görünen ve görünmeyen gerçeklerini açıklar ve inananların kafalarında hiçbir şüphe bırakmaz. Bilime inanan insan ise her şeyi Allah'ı düşünmeden çözmeye çalıştığı ve yorumladığı için, işin İçinden çıkamaz.

Bütün hayret verici ve dikkate değer yanıyla insanın yaratılışı da Allah'ın tüm yarattıklarının bir parçasıdır ve aralarında fark olmaksızın küçük, büyük, maddî manevî her şey kainatın muazzam birliği içinde yer alır. Hayvanlar, bitkiler ve İnsan dahil kâinattaki yaratılış bütün çeşitliliğiyle devam etmektedir. Çeşitlilik içinde, yaratılışlar arasında benzerlik görmekte mümkündür. Kur'an-ı Kerim'de bu hususta şöyle buyurulur: "Yerde yürüyen hayvanlar ve kanatlarıyla uçan kuşlar da ancak sizin gibi birer toplulukturlar. Kitap'ta Biz hiçbir şeyi eksik bırakmadık. Onlar sonra Rablerine toplanacaklardır." (6: 38). Bu ayet-i kerime, her ne şekilde olursa olsun, bütün hayatın kâinatın birliğinin bir parçası olduğunu ve Hâkim-i Mutlak olan Yaratanın koyduğu kanuna göre devam ettiğini apaçık ortaya koymaktadır. {67: 1-3). Yaratılış ahirette de devam edecektir. "Kupkuru gördüğün yeryüzünün, Biz, ona su indirdiğimiz zaman harekete geçmesi, kabarması, Allah'ın varlığının belgelerindendir. Ona can veren Allah şüphesiz ölüleri de diriltir. Doğrusu O her şeye kadirdir." (41: 39).

İnsanı diğer varlıklardan üstün kılan ve yükselten, bilgidir. Öğrenmek, araştırmak, çalışmak ona şeref ve kıymet tacını giydirir; bunları bırakır cehalete saparsa kıymetini kaybeder. (96: 15). Bilgi insanı faziletli ve güçlü kılar, cehalet ise alçaltır. Kur'an-ı Kerim'e göre üstünlük, bilgisiyle (öğrenmeyle)dİr. İnsan bilgiyle kendini İspatlar ve bilgiyle Allah'ın varlığına deliller bulur. Yine, insanın bütün hakikati ve kâinatın gerçeğini bulması, ahlâkın ve düşünmenin değerini anlaması, tabiatın sırlarım ve onlardan nasıl faydalanabileceğini öğrenmesi ancak bilgi ve araştırma ile mümkündür.

İnsanların önceden hiç bilmediği tabiatın sırlarını ve harikalarını öğretmek Rasulullah 'ın insanlık kültür ve medeniyetine en büyük hediyesidir. Bu bilgi ile insan hem güç, hem de fazilet sahibi olmuştur.

Maddî dünyadan faydalanarak güç kazanan insan, manevî yönünü de tanıyarak fazilet sahibi olur. Diğer bir deyişle, mâna ve maddenin bir bütün olduğu inancı ile hem nefsine, hem de maddeye hâkim olur. Nefsine hâkim olması ruhunun arınmasına sebep olurken, madde üzerindeki hâkimiyeti onun tabiat güçlerini kontrolü altında tutmasını sağlar. Malesef, Batı kültürü tabiat güçlerine nasıl hâkim olacağını öğrenirken madde ötesindekini tanımamıştır. Ne yazık onlara ki, Allah1 in mülkünden faydalanmak için gerekli güçlere sahip olmuşlardır; fakat mülkün sahibinin hâkimiyetini tanımamaktadırlar.

Allah'ın yarattıklarından faydalanmakta ama, üzerlerine düşen vazifeyi yapmamaktadırlar! Fakat Yaratan'a karşı bu küstahlıklarını ne kadar sürdürebileceklerdir! "İnsanı nutfeden yaratmıştır. Öyleyken o nasıl da açıkça karşı koymaktadır." (16: 4). Allah'ın bu önemsiz yaratığı şimdi Rabbine karşı gelmekte, kendi yanlış iddialarını öne sürmektedir. Oysa aciz olarak yaratılan sonra büyütülen bu insan, Yaratıcısına isyandan vazgeçmeli ve Rabbini tanımalıdır. "Onlar, Yaratan olmaksızın mı yaratıldılar yoksa yaratanlar kendileri midir? Yoksa gökleri ve yeri kendileri mi yarattılar? Hayır, Allah'a kesin olarak" inanmıyorlar." (52: 35-36) Kur'an-ı Kerim, reddedilmesi imkânsız, güçlü deliller ortaya koyarak inanmayanların, eğer söyledikleri doğru ise, tüm yaratılış hadisesini ve hayatın gayesini açıklamalarını teklif etmektedir. Bunu öğrenmenin en iyi yolu, madde perdesini aralayarak, kâinatın Yaratıcısını ve O'nun vahyettiklerini anlamaya çalışmaktır; çünkü O'nsuz hiçbir şey mümkün değildir. İlim sahibi insanın vazifesi artık düşünmek, çalışmak ve hayatın gerçeklerini araştırarak Allah'ın yarattığı harikaların tabiatını ve şekillerini anlamaktır. "Musa: 'Rabbimiz, her seve avrı bir özellik veren, sonra doeru yola eriştirendir.' dedi." (20: 5jO).

Yetiştirdiği insan tipi ve mesajının ruhunun meydana getirdiği kültürel yapıya bakarak, Rasulullah'in bir peygamber ve bir insan olarak ne büyük bir şahsiyet olduğunu anlamak mümkündür. İnsanı safsatalardan...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın