Fakir Ve Muhtaçlar

Fakir Ve Muhtaçlar

Hz. Peygamber fakirlerin ve muhtaçların gerçek dostu idi. Sözleri ve fiilleri ile ashabının dikkatini bu konuya çekmiştir. Fakirlere karşı çok düşünceli ve yardımcı idi; ashabının da öyle olmasını istemiştir. Kur'ân fakirlerin ve muhtaçların durumları ile ilgilenmeyi ve onlara ellerinden geldiğince yardım etmeyi mü'minler üzerine farz kılmıştır. Kefaret kabul edilen her küçük veya büyük günaha karşılık müslümanlardan fakirleri doyurmaları istenmiştir (2: 184).

Oruç tutamayan yaşlı kimselerin de fidye olarak fakirleri doyurmalarına izin verilmiştir; zihar işleyen kişiler de kefaret olarak 60 fakiri doyurmak zorundadırlar (58: 4). Yeminden dönmenin* kefareti (5: 92) ve ihramda iken Allah'ın yasaklarını çiğneyerek av için hayvan öldürenin kefareti de (5: 98) fakirleri doyurmaktır. İslâm'da yoksullara yardım etmek o kadar önemlidir ki, Hesap Gününde kâfirler için "onlar ne yoksulu doyurur ve ne de buna teşvik ederlerdi" denilerek "o kâfirlerin cehenneme atılacakları" haber verilmektedir (69: 34; 74: 44; 89: 18). Yoksulun hakları ile ilgilenmemek Kur'ân'da kâfirlerin temel özelliklerinden biri olarak tarif edilmektedir (107: 3).

Müslümanlara, miras paylaşılırken eğer fakirler orada bulunuyorsa onları da nasiplendirmeleri tavsiye edilmiştir (4: 8). Yine yoksullara karşı iyi ve cömert olmak Allah'a itaatkâr olmak, ana babaya, akraba ve yetimlere iyi davranmak emirlerinden sonra Müslümanların yerine getirmek zorunda oldukları dördüncü bir emirdir (4: 36). Farz olan zekattan (9: 60) ve savaş ganimetlerinden (8: 41) fakirlere de bir pay. vardır. Sadaka verirken fakirleri gözetmek Müslümanlann vazifesidir (2: 215). Fakirlere yapılan yardım toplumun zengin kesiminin onlara karşı bir lûtfu değil, zenginliklerinden fakirlere giden mecburi bir hissedir (17: 26). Rum sûresinde yer alan âyette şöyle buyurulmaktadır: "...yoksula, yolcuya (zekat ve sadakadan) hakkını ver. Allah'ın yüzünü (rızasını) İsteyenler için bu, daha hayırlıdır ve onlar kurtuluşa erenlerdir." (30: 38). Yine Kur'ân'da mü'minlerin bir özelliği olarak fakiri yalnızca Allah rızası için doyurduklarından bahsedilmektedir (76:8). Kıtlık veya yokluk dönemlerinde, mal azlığı ortaya çıktığında bu emirler daha da bağlayıcı hâle gelmektedir. Bu hâl karşısında mü'minler fakirleri doyurmak için servetlerinden daha çok harca-mahdırlar (90: 16).

Kur'ân, toplumun fakir üyelerine yardım konusuna büyük önem vermiştir. Çünkü bu onların zenginler üzerindeki hakkıdır. Hz. Peygamber daima fakirlere ve muhtaçlara yardım eder, onlann ihtiyaçlarını karşılamak için elindeki herşeyi harcardı; öyle ki, kendisine ve ailesine bile yiyecek kalmazdı. Hz. Peygamber'in ev halkının, fakirlere ve muhtaçlara verildiğinden dolayı yiyeceksiz ve aç kalması nadiren vâki olan bir olay değildi. Hz. Peygamber, sefaletlerini hissettirmemek için fakirlere büyük bir şefkat ve merhametle yaklaşırdı.

Abdullah b. Amr el-Âs şöyle rivayet etmiştir: "Bir gün Mescid-i Nebevî'de otururken fakir muhacirler de bir başka köşede halka şeklinde oturuyorlardı. Bir müddet sonra Rasûlullah gelerek içlerine oturdu. Onu görünce ben de onlara dahil oldum. Rasûlullah : 'Fakir muhacirlere müjdeler olsun. Onlar cennet bahçelerine zenginlerinden kırk yıl önce girecekler.' buyurdu. Bunları duyanların sevinçten parlayan yüzlerini görünce ben de onlardan biri veya onlarla olmayı arzuladım" (Buhari ve Müslim).

Peygamber "Allah'ım, beni yoksul olarak yaşat, yoksul olarak öldür ve yoksullarla haş-reyle" diye dua edince Hz. Aişe; "Niçin, ey Allah'ın Rasûlü?" diye sordu. O da; "Çünkü onlar cennete zenginlerden önce girecek" buyurdu. Peygamber daha sonra şöyle dedi: "Ey Aişe! Hiçbir zaman muhtaç birini kapından boş çevirme. Verebileceğin yarım bir hurma dahi olsa. Aişe! Fakirleri sev, onları yakınma al ki, Allah da kıyamet gününde seni yakınına alsın." (Tirmizi, Beyhaki ve İbni Mâce).

Bir grup fukara Peygamber'e gelerek dediler ki: "(Ey Allah'ın Rasûlü!) Servetü sâmân sahihleri en yüksek dereceleri (kazanıp ve) naim-i mukim (devletine ermek fazilet ve saadetin)! alıp gittiler. (Hem) bizim kıldığımız gibi namaz kılıyor, bizim tuttuğumuz gibi oruç tutuyorlar. (Hem de) onlann fazla malla-n var da onunla sadaka veriyorlar." Rasûlullah buyurdu ki: "Size bir şey haber vereyim mi? Ki, onu yaptığınız takdirde hem (bu hususlarda) sizi geçmiş olanlara yetişesiniz, hem de sizden sonraya kalanlardan hiç kimse size yetişemesin. Ve içlerinde bulunduğunuz cemaat içinde en hayırlı siz olasınız." Fukara, "söyle yâ Rasûlullah!" dediler. Peygamber; "Her farz namazdan sonra 33 kere subhanallah diyerek teşbih, 33 kere elhamdülillah diyerek tahmid eder ve 33 kere Alla-hüekber diyerek tekbir edersiniz" buyurdu. Bir kaç gün sonra bu fakir sahabiler Peygamber'e gelerek; "Ey Allah'ın Rasûlü! Zengin kardeşlerimiz de bu vazifeyi öğrendiler, bizim yaptığımızı yapmaya başladılar" dediler.

Bunun üzerine Rasûlullah; "Bu dediğiniz Allah'ın bir fazl-u ihsanı ki dilediğine verir" buyurdu (Buhari ve Müslim).

Hz. Peygamber zekatın her kabile ve kasabanın zenginlerinden toplanması ve bu beldenin fakirlerine harcanması ile ilgili emirler vermiştir. Ashab bu emirlere sıkı sıkıya uymuş ve hiçbir zaman bir beldenin zekatını diğer bir beldeye göndermemişlerdir (Ebu Davud).

Bir gün Hz. Ebû Bekir, fakir muhacirlerden Selmân ve Bilâl'i azarladı. Onlar bunu Rasûlullah'e şikâyet ettiler. Peygamber Ebu Bekir'e: "Onları kırmadın değil mi?" diye sordu. Bunun üzerine Hz. Ebu Bekir gidip onlardan özür diledi. (Mİşkat). Medine yakınlarında fakir bir kadın yaşıyordu. Bu kadın hastalandı ve şifa burmasından hemen hemen ümit kesildi. Her an ölmesi bekleniyordu. Peygamber, bu kadının cenaze namazını kendisinin kıldıracağını söyledi, Tevafuken hasta gece vefat etmişti ve gece defnedilmişti. Sabahleyin Peygamber'e haber verilince: "Bana vefatım niçin bildirmediniz" ihtarında bulundu. "Gece karanlığında sizi rahatsız etmek istemedik", diye cevap vermişlerdir. Bunun üzerine Peygamber kabrini ziyaret edip namaz kılmıştır (Buhari).

Ibni Cerir'in rivayetine göre; "Bir gün Rasûlullah ile beraber mescidde otururken bir kabile geldi. Hâlleri ve görünüşleri çok kötüydü. Üstlerinde yırtık pırtık bir paçavra ancak vardı, yan çıplak-yalın ayak bir deri bir kemik kalmış, kılıçlan boyunlarına asılmış sersefil bir vaziyetteydiler. Onları bu halde gören Rasûlullah çok müteessir oldu. Yüzünün rengi kaçtı ve zihni altüst olarak içeri girdi. Sonra dışarı çıkarak Bilâl'e ezam okumasını söyledi. Namazdan sonra halka hitab ederek bu kabileye yardım etmelerini istedi." (Müslim).

Hz. Peygamber'e bir adam geldi ve birşey-ler dilendi. Peygamber o an elinde bir şeyi olmadığını, fakat onun için ödünç alıp adama vereceğini söyledi. Bunun üzerine Ömer Faruk; "Allah, kullarına taşıyabileceklerinden ağır yük yüklemez" deyince Peygamber sükût etti. Orada oturan bir Ensârî; "Yâ Rasûlullah! Ona 'Rabbimiz Allah'tır, yoksulluk korkusu yoktur', diye cevap ver" deyince Peygamber tebessüm etti, yüzünde saadet emareleri belirdi ve "evet, ben bununla emrolundum" dedi (Tirmizi).

Bir keresinde Hz. Peygamber bir dilenci için yarım vesk buğday ödünç aldı. Alacaklı alacağını istemeye geldiğinde Rasûlullah şöyle buyurdu: "Ona bir vesk buğday veriniz; yarısı borcumuz için, diğer yansı ise iyi niyet ve cömertliğimizin bir işareti olarak."

Hz. Peygamber'in elinin fakirlere ve muhtaçlara vermede esen bir rüzgâr gibi olduğu rivayet edilmiştir. Hiç kimse isteyip de eli boş dönmemiştir. Ne zaman muhtaç biri gelse yiyecekte olduğu kadar giyecekte de onu kendisine üstün tutmuştur.

Kûfî hatla bezenmiş bir mezar taşı.

Ebû Hureyre'den rivayetle Rasûlullah; "Yaşlılar ve fakirler için çalışan Allah yolunda cihad etmiş gibidir" ve yine "namaza duran ve hiç yorulmak bilmeyen veya sürekli oruç tutan kişi gibidir" buyurmuştur (Buhari ve Müslim).

Ebu Hureyre'den rivayetle Rasûlullah; "Dul kadınlarla miskinlerin işlerine koşanlar, Allah yolunda cihad etmiş gibi ecirlenirler. Bilemeden gece ibadet eden, iftar etmeden gündüzleri oruç tutan gibidir" buyurdu. (Buhari ve Müslim).

Yine Ebu Hureyre, Rasûlullah'den şöyle nakleder: "Bir zamanlar bir ormanda bir buluttan 'falanca kişinin arazisini sula' sözünü işiten bir kişi vardı. Bulut hareket etti ve taşlık bir arazi üzerine sularını boşalttı, öyle ki ırmaklar suyla doldu. Bulutu takip eden o zât bahçesinin başında duran ve akarsuyun yönünü çeviren başka birine rastladı. Onun ismini sordu ve buluttan duyduğu ismi cevap olarak aldı. Bahçenin sahibi o zâta niçin kendi ismini araştırdığını sordu. O zât da cevap olarak 'senin bahçenin üzerine yağan şu buluttan sanki biri buluta gitmesini ve senin bahçeni sulamasını söylüyormuş gibi bir ses duydum. Rahmeti ve Nimeti için Allah'a nasıl şükrediyorsun?' sualini yöneltti. Bahçe sahibi 'bahçenin mahsulüne dikkat ederim. Onun üçte birini sadaka olarak fakirlere veririm, üçte birini aileme harcarım, diğer üçte birini ise bahçem için kullanırım.' Bir başka rivayette ise 'üçte birini fakirlere, dilencilere ve yolculara veririm' dedi." (Müslim).

Hz. Peygamber'in "sadaka vermek herkese farzdır" buyurduğu rivayet edilmiştir. Halk verecek birşeyleri olmadığında ne yapacaklarını sorunca Peygamber "ellerinizle kazanın, kendinizi faydalandırın ve sadaka verin" buyurdu. Halk "bu da mümkün değilse?" deyince Peygamber "sıkıntı içindeki muhtaçlara yardım edin" buyurdu (Müslim).

Muaz b. Cebel'den rivayetle Rasûlullah şöyle buyurmuştur: "Size Cennetin padişahlarının kim olduğunu söyleyeyim mi? İnsanların hiçbirisinin gözetmediği yırtık ve eski elbiseler giyen zayıflar ve yoksullar. Allah'a o...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın