Metin Tertibi

V- METNİN TERTİBİ

Metnin tertibinde, “fetâvâ mecmuaları” nın klâsik tertip tarzı dikkate alınmamıştır. Bu mecmualar, kâdîlere birer müracaat kitabı olarak tertip olunduklarından içlerindeki fetvalar dinî ve hukukî bir sıraya göre toplanmışlardır. Meselâ namaza (kitab-üs salât), nikâha (kitab-ün nikâh), hırsızlığa (kitab-üs sirka) dair fetvalar ayrı fasıllarda (kitaplar) bulunmaktadırlar.[6]

Bizim maksadımız ise, dînî veya hukukî bir Mes’ele sorulurken, fetvada beliren içtimaî bir özelliği yakalamak ve bunlardan faydalanarak, o devrin hususiyetlerini tesbite çalışmaktır.

Bu sebeple fetva kitaplarının klâsik tertibi burada tamamen bozulmuştur. Kitabımızın tasnifinde sadece, fetvaların temas ettikleri içtimâi özellikler dikkate alınmıştır.

Çalışma sırasında, önce fetvalar okunup aradığımız özelliği belirtenler fişlenmiş, sonra da ayni özelliğe dair olanlar bir araya getirilmiştir.

Fetvalarda, cemiyetimizin hangi meselelerine dair özellikler bulduğumuz, kitabın “İçindekiler” ve “İndeks” kısımlarında görülmektedir.

Bambaşka bir kasıtla verilen ve toplanan fetvaların her biri ekseriya birkaç içtimaî hususiyete de ışık tutmakla beraber, bu temas çok defa pek hafif olmaktadır. Öyle ki bazan, bir hususun iyice tesbit olunabilmesi için, bilgimizi azar azar tamamlayan belki yüz kadar fetvayı derlemek îcab edecektir.

Bu sebeble iyi bir netice alabilmek, hayat Mes’elelerine temas eden onbinlerce fetvanın seçilip işlenmesini gerektiriyor. Ayrıca, etraflı bir fıkıh, tarih ve halkiyat bilgisine de ihtiyaç vardır. Ancak bu halde bile, devrin, tarihleri, kâdî sicilleri ve diğer kayıtları ile birlikte mütâla'a olunmadığı takdirde bu gibi tetkiklerin eksik kalacağından şüphe yoktur.

[6] Fetva kitapları buradaki gibi Türkçe de olsa, fasıl başlıkları müşterek ilmî ıstılahlarla ve Arapça yazılmaktadır. Bir fetva mecmuasında bulunan, kısımların adlarını ve sırasını belirtmek bakımından bu tertibi (Ali Emirî Efendi, Şer'iye: 80 den alarak) aşağıya çıkardım;

Kitât-üt tehârât, kitâb-üs salât, kitâb-üz zekât, kitâb-üs savm, kitâb-ül hac, kitâb-ün nikâh, kitâb-ür ndâ', kitâb-üt talâk, kitâb-ül itâk, kitâb-ül. İman, kitâb-ül hudûd, kitâb-us sirkat, kitâb-ül cihâd, kitâb-ül lakît, kitâb-ül lukata, kitâb-üs sirkat, kitâb-ül cihâd, kitâb-ül lakît, kitâb-ül lukata, kitâb-ül âbık, kitâb-ül mefkûd, kitâb-üg şirket, kitâb-ül vakf, kitâb-ül bey, kitâb-üs sarf, kitâb-ül kefalet, kitâb-ül havale, kitâb-üş şehâdet, kitâb-ül vekâlet, kitâb-ud da'vâ, kitâb-ül ikrar, kitâb-üs sulh, kitâb-ül müdârebe, kitâb-ül ariyet, kitâb-ül vedîa, kitâb-ül hibe, kitâb-ül icârât, kitâb-ül mükâteb, kitâb-ül velâ', kitâb-ül ikrah, kitâb-ül hıcr, kitâb-ül me'-zûn, kitâb-ül gasb, kitâb-üş, şuf'a, kitâb-ül maksime, kitâb-ül müzâraa, kitâb-ül mesâkaat, kitâb-üz zebâyîh, kitâb-ül udhiye, kitâb-ül kerâhtyet, kitâbü ihyâ-ül mevât, kitâb-ül eşribe, kitâb-us sayd, kitâb-urrehin, iktâb-ül cinayet, kitâb-üd diyât, kitâb-ül vesâyâ, kitâb-ül hünsâ, kitâb-ül mühimmât-liddîn.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın