99- Ebıs Hureyre (r.a)'tan rivayet edilmiştir:

“Resulullah (s.a.v.)'e,

“Göklerdeki ve yerde bulunan herşey Allah'ındır. Siz, içinizdekini açıklasamz da saklasanız da Allah, sizi onunla hesaba çeker; sonra dilediğim bağışlar, dilediğine azap eder. Allah, herşeye gücü yetendir” [179] ayeti indiği zaman, bu ayet, Resulullah (s.a.v.)'in sahabilerine ağır geldi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v.)'e gelip önünde diz çöküp:

“Ey Allah'ın resulü! Daha önce bize namaz, oruç, cihad ve sadaka gibi gücümüzün yeteceği ameller teklif olunmuştu. Şimdi ise sana şu ayet indi­rildi. Biz buna güç yetiremeyiz?” dediler. Resulullah (s.a.v.):

“Sizden önce geçen iki Ehl-i kitap (kavm)in dedikleri gibi işittik ve İsyan et­tik” demek mi istiyorsunuz? Aksine siz “İşittik ve itaat ettik. Affına sığındık. Ey Rabbimiz! Dönüş ancak Sanadır” deyin!” buyurdu. Bunun üzerine sahabiler:

“İşittik ve itaat ettik. Affına sığındık. Ey Rabbimiz! Dönüş ancak sana­dır” dediler.

“Halk Resululîah'ın öğrettiği bu sözü okuyunca, dilleri buna alıştı. Bunun peşisıra yüce Allah, “Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene îman etti, müminler de iman ettiler. Her biri Allah’a, meleklerine, kitaplarına, pey­gamberlerine iman ettiler. “Allah'ın peygamberlerinden hiçbiri arasında ayı­rım yapmayız. İşittik, itaat ettik. Ey Rabbimiz! Affına sığındık! Dönüş ancak sanadır” dediler. [180]

Sahabiler bunu yapınca, yüce Allah bu yaeti nesh edip:

“Allah, her şahsı, an­cak gücünün yettiği ölçüde mükellef kılar. Herkesin kazandığı (hayır) kendi­ne, yapacağı (şer) de kendinedir. Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma” [181] ayetini indirdi.

Peygamber, bu duayı okuyunca, yüce Allah:

“Peki” buyurdu. Peygamber:

“Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükle­me” [182] duasını okuyunca, yüce Allah:

“Peki” buyurdu, Peygamber:

“Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği işleri yükleme!” [183] duasını okuyunca, yüce Allah:

“Peki” buyurdu. Peygamber:

“Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın. Kâfirler toplu­luğuna karşı bize yardım et!” [184] duasını okuyunca, yüce Allah:

“Peki” buyurdu. [185]

Açıklama:

Nesh: Şer'i bir hükmün, kendinden önce gelen şer'i bir hükmü kaldırmasıdır.

Bu ayetin, bîr önceki şiddet ayetini nesh edip etmediği ihtilaflıdır. Abdullah İbn Abbâs'tan gelen bir rivayete göre bu ayet nesh edilmiş, bir rivayete göre ise nesh edilmemiştir. Kadı fyaz'a göre de bu ayet nesh edilmiştir. Bazılarına göre bu ayet, bir önceki ayeti tahsis etmiştir, azılarına göre ise buradaki neshden maksat; sahabilerin kalplerİndeki endişe ve korkuyu 9'derrnektir. Bu endişe ve korku, sonra inen ayetle giderilmiş, gönülleri rahat olmuştur.

100- Abdullah İbn Abbâs (r.anhümâ)'dan rivayet edilmiştir:

“Yüce Allah'ın, şu

“İçimîzdekileri açığa vursanız da gizleseniz de Allah ndan dolayı sizi hesaba çekecektir” [186] ayeti inince, sahabilerin kalplerine başka hiçbir şeyden girmeyen bir endişe girdi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.):

“İşittik, itaat ettik ve teslim olduk” deyin buyurdu.

Daha sonra Allah, imanı onların kalplerine yerleştirip şu ayeti indirdi:

“Allah, her şahsı, ancak gücünün yettiği ölçüde mükellef kılar. Herkesin kazandığı hayır kendine, yapacağı şer de kendinedir. Rabbimiz! Unutur­sak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma.” [187]

Peygamber, bu duayı okuyunca, yüce Allah:

“Yaptım” buyurdu. Peygamber:

“Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükle­me” [188] okuyunca, yüce Allah:

“Yaptım” buyurdu. Peygamber:

“Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın” [189] okuyunca, yüce Allah:

“Yaptım” buyurdu. [190]

Açıklama:

Bu ayetin, sahabilere ağır gelmesinin sebebi; gönülden şeylerden korunmaları gerektiğini zannettikleri içindir. Zaten böyle bir teklif, insan gücünün üstündedir.

Vâhidî'ye göre, buna güç yetiremeyeceklerini Peygamber (s.a.v.)'e arz eden sahabiler; Ebu Bekr, Ömer, Abdurrahman b. Avf, Muaz b. Cebel ve Ensar'dan birkaç kişidir. Bu husus, bir sonraki hadiste söz konusu edilmektedir.

[179] Bakara: 2/284.

[180] Bakara: 2/285.

[181] Bakara: 2/286.

[182] Bakara: 2/286.

[183] Bakara: 2/286.

[184] Bakara: 2/286.

[185] Ahmed b. Hanbel, Müsned, 2/412; Ebu Avâne, Müsned, 1/76-77.

[186] Bakara: 2/284.

[187] Bakara: 2/286.

[188] Bakara: 2/286.

[189] Bakara: 2/286.

[190] Tirmİzî, Tefsiru'l-Kur'an 3, 2992; İbn Hibbân, Sahîh, 2992.

s.a.. ; daha detayli bir anlatim olmuş..Rabbim'e şükürler olsun ki , gücümüzün yetmeyeceği şeyleri yüklemez kullarina..Peygamber Efendimiz'in s.a.v bu güzel dualarini sürekli tekrar edenlerden olalim inşaallah.