Ukbe îbn-i Amir el-Cuheni

Ukbe îbn-i Amir el-Cuheni (r.a.)

İşte Allah´ın Rasûlü, uzun bir hasret ve bekleyişten sonra Yes-rib tepelerine ulaşıyor.

İşte bunlar temiz Medine halkı. Rahmet Peygamber´ini ve arkadaşı Sıddîk´ı karşılama sevinciyle Lâ ilahe illallah ve Allahu Ekber diyerek yollarda ve evlerin damlarında toplanıyorlar...

İşte bunlar da Medine´nin küçük kız çocukları. Ellerinde defler, gözlerinde özlem olduğu halde şu şarkıyı söyleyerek ve tekrar ederek yollara çıkıyorlar :

«Senîyyetu´i-Veda´ dağından Bizim üzerimize ay doğdu. Davetçi bizi Allah´a davet etti de,

Bizim üzerimize şükür cavip oldu».

İşte Rasûlüllah´ın (s.a.v.) devesi, saflar arasında yavaş yavaş yürüyor,Onu, özlem duyan canlar ve kalbler çevreliyor. Onların etrafında sevinç gözyaşları ve gülümsemeleri yayılıyor.

Ancak Ukbe Rasûlüllah´ın (s.a.v.) devesini görememiş ve onu diğerleriyle birlikte karşılama mutluluğuna erişememişti.

Çünkü o, uzun süre aç kalan ve ölmelerinden korktuğu, dünyada tek sahip olduğu şey olan küçük sürüsünü otlatmak için çöllere çıkmıştı.

Medîne-i münevvere´yi kaplamış olan sevinç, çok geçmedi yakın ve uzak köylerine de yayıldı. Çöllerde insanlardan uzak, küçük sürüsüyle birlikteyken Ukbe´ye o sevinçli haberin müjdesi ulaşmıştı.

Rasûlüllah´la (s.a.v.) karşılaşma hikâyesini bize anlatması için sözü Ukbe´ye bırakalım.

Ukbe şöyle anlatır :

« Otlatmakta olduğum küçük sürümün arasındayken Rasûlüllah (s.a.v.) Medine´ye geldi, Onun geldiğini haber alınca hemen küçük sürümü bıraktım. Durup dinîenmeksizin ona gitmek için yol yürüdüm. Onunla karşılaştığımda :

« Ben size bey´at edeceğim, ya Rasûlallah» dedim.

«Sen kimsin?»

«Ukbe îbn-i Amir el-Cuhenî´yim».

« Sence hangisi daha iyi : Bedevî beyatı mi yoksa hicret bey´ati mı yapacaksın?»

« Hicret bey´atı yapmak istiyorum».

Rasûlüllah´a (s.a.v.) muhacirler gibi bey´at edip yanında bir gece kaldım ve küçük sürümün yanına döndüm».

«Biz, oniki müslüman arkadaş sürülerimizi otlatmak için Medine´den uzakta kalıyorduk».

Aramızda şöyle konuştuk :

« Bizde hiç iş yok, çünkü dinîmizi anlatması için ve kendisine vehyedileni dinietmesi için hiçbir gün Rasûiüllah´m (s.a.v.) yanına gitmedik, Her birimiz Yesrîb´e gitsin ve giden, sürüsünü burada kalanlara bıraksın». Ben şöyle dedim

« Her gün bîriniz, Rasûlüllah´a (s.a.v.) gitsin. Gidecek olan sürüsünü bana bıraksın». Ben sürümü başkasına bırakmaktan çok korktuğum için böyle yapıyordum.

Her gün birisi Rasûlüllah´a (s.a.v.) gidiyordu. Otlatmam için ierini de bana bırakıyorlardı. Geldikleri zaman dinlediklerini ve öğ rendiklerini ben onlardan alıyordum. Ancak çok geçmedi, kendime geldim ve şöyle dedim :

« Yazıklar olsun sana! Sen, semiz olmayan faydası da dokunmayan koyunların yüzünden mi kendini Rasülüllah´la (s.a.v.) sohbetten ve aracısız yüz yüze ondan almaktan alıkoyuyorsun?»

Daha sonra koyunlarımı bırakıp Mescid´de Rasûlöllah´ın (s.a.v.) yakınında ikâmet etmek için Medine´ye gittim".

Ukbe İbn Amir el-Cuhenî bu kesin karan verdiğinde on sene sonra sahabenin büyük alimlerinden, kurra üstadlarından, ünlü fetih komutanlarından ve İslâm´ın sayılı valilerinden birisi olacağı hiç hatırına gelmemişti. Koyunlarından ayrılıp Allah ve Rasûiü´ne giderken, dünyanın anası Şam´ı fetheden ordunun öncü kuvvetlerinden olacağını, Şam´ın Turna kapısı yanındaki güzel bahçeler arasında kendisinin bir evi olacağını ivç tahayyül etmemişti.

Dünyanın yeşil zümrüdü Mısır´ı fethedecek komutanlardan birisi ve orada vali olacağını, Mukattam dağının eteğinde kendisine bir ev yaptıracağını hiç tasavvur etmemişti. Bütün bunlar gaybın derinliklerindeki gizli şeylerdi. Bunları ancak Allah biliyordu.

Ukbe gölge gibi Rasûlüllah´a (s.a.v.) yapışmıştı. Yürüdüğü zaman katırının yularını tutar, nereye gitse önünde giderdi. Çoğunlukla Rasûlüilah (s.a.v,) onu terkisine alırdı. Hatta o, Rasûiüllah´ın (s.a.v.) redîfi (terkisine binen) diye isimlendirilmişti.

Çoğu defa da Rasûlüllah (s.a.v.) katırından indiğinde o biner, Peygamber de yürürdü.

Ukbe şöyle anlatır :

« Bir defasında Medine koruluğunda Rasûiüllah´ın (s.a.v.) katırının yularını tutuyordum. Bana şöyle dedi :

« Ukbe, sen binmez misin?!»

« Hayır» demeye niyet ettim. Fakat bunda Rasûlüllah´a (s.a.v.) hürmetsizlik olduğundan korkup :

« Bineyim, ya Rasûlallah!» dedim. Rasûlüilah (s.a.v.) katırından indi, emrini yerine getirmek için ben bindim. Biraz sonra katırdan indim, Rasûlüllah (s.a.v.) bindi. Arkasından bana şöyle dedi :

« Ukbe! Sana, şimdiye kadar benzeri görülmeyen iki sûreyi öğreteyim mi?»

« Evet Rasûlüllah (s.a.v.)» dedim. Bana, Felâk ve Nas sûrelerini okudu. Namaz vakti girince, imam oldu ve o iki sûreyle namazı kıldırıp şöyle dedi :

«Yatıp kalkarken bu sûreleri daima oku».

Ukbe ; «Hayatım boyunca bu iki sûreyi devamlı okudum» der.

Ukbe ilim ve cihâda çok önem vermiştir. Ruhuyla ve bedeniyle onlara yönelmiş, kendini tam manâsıyla onlara vermiştir.

İimi Rasûlüllah´ın (s.a.v.) bol ve tatlı kaynaklarından alıyordu. Sonunda; kurra, muhâddis, fakîh, feraiz alimi, edip ve şair oldu.

Kur´ân-ı Kerîm´i çok güzel okuyanlardandı. Gece olup ortalık sa-kinieşince Allah´ın Kitab´ını okurdu. Sahabe onun tane tane okuyuşunu dinler, kalpleri huşu. duyar ve Allah korkusundan gözleri yaşlarla dolardı.

Bir gün Ömer İbnu´l-Hattab onu çağırıp şöyle dedi : « Bana biraz Kur´ân oku, Ukbe!»

Hay, hay, Emîrulmü´minîn» dedi. Ona bir miktar Kur´ân okudu, Hz. Ömer gözyaşlanndan sakalı ıslanincaya kadar ağladı.

Ukbe kendi elleriyle yazdığı bir Kur´ân bırakmıştı.

Bu Kur´ân yakın zamana kadar Mısır´da Ukbe İbn Amir Camii adıyla bilinen camide kalmıştı. Bu Kur´ân´ın sonunda : «Bu Kur´ân-ı Ukbe İbn Amir el-Cuhenî yazmıştır» cümlesi yer alıyordu.

Ukbe´nin bu mushafı yeryüzündeki en eski mushaflardan birisiydi. Fakat kaybolan değerli kültür hazinelerimiz arasında o da kayıplara karışmıştır. Bunlardan haberimiz yok tabii.

Ukbe´nin yaptığı cihâdlara gelince; onun Rasûlüllah´la (s.a.v.) birlikte Uhud´da ve ondan sonraki gazalarda bulunduğunu bilmemiz yeterlidir. O, kahraman, yiğit ve cesur bir kimseydi. Şam´ın fethinde büyük kahramanlıklar göstermiş, bunun üzerine Ebu Ubeyde İbnu´l-Cerrah mükâfat olarak onu Medine´deki Ömer İbnu´l-Hattab´a fetih haberini müjdelemeye göndermişti. Sekiz gün yani bir cumadan diğer cumaya kadar durup dinlenmeksizin yol yürümüş ve büyük fethi Ömer´ul-Faruk´a müjdelemişti.

Bundan başka o, Mısır´ı fetheden müslüman ordusunun komutanlarındandı. Bunun mükâfatı olarak da Emîrulmü´minin Muaviye İbn Ebî Sufyan onu üç yıl Mısır´da vali olarak görevlendirmişti. Hz. Muaviye onu Akdeniz´deki Rodos adasında savaşmaya göndermişti. Ukbe cihâd´a çok düşkündü. Hatta cihâdla ilgili hadîsleri ezberlemiş ve onları müslümanlara rivayet etmekle meşgul olurdu. Ok atmakta maharet kazanmaya çalışırdı. Hatta eğlenmek istediğinde ok atarak eğlenirdi.

Ukbe İbn Amir el-Cuhenî "Mısır´da ölüm yatağına düştüğünde" oğullarını toplayıp onlara şu tavsiyeleri yapmıştır :

«Yavrularım! Sizi üç şeyden sakındırırım. Bunları iyi belleyin :

1. Ancak sika (güvenilir) kimsenin Rasûlüllah´tan (s.a.v) rivayet ettiği hadîsi kabul ediniz.

2. Aba giyseniz bile borç istemeyiniz,

3. Kalplerinizi Kur´ân´dan alıkoymaması için şiir yazmayınız».

Onu vefat ettiğinde Mukattam dağının eteğine defnettiler. Mîra-sini araştırdılar, geriye 70 küsur yay bırakmıştı. Her yayın bir kuburu ve okları vardı. Bunların Allah yolunda kullanılmasın! tavsiye etmişti.

Allah; kurra, alim ve gazî Ukbe´nin yüzünü ak etsin. Ona en hayırlı mükâfatı versin»[1].

[1] Ukbe İbn Amir el-Cuhenî hakkında geniş bilgi için aşağıdaki eserlere bakınız:

1-El-İstiab, IH/106

2- Usdu´l-ğabe, 111/417

3- El-İsabe, II/482

4- Siyeru a´lami´n-nubela, H/334

5- Cemheratu´l-ensab, s. 416

6- El-Maarif, s. 121

7- Kalaidu´l-cuman, s. 41

8- En-Nucurm´z-zahire, 1/19,21,26 vd.

9- Tabakatu ulemai İfrîkıyye ve Tunis, s. 58-70

10- Futunu Mısr ve ahbaruha, s. 287

11- Tehzîbu´t-tehzîb, VII/242

12- Tezkiratu´t-huffaz, I/42

Dr. Abdurrahman Re'fet el-Bâşâ, Sahabe Hayatından Tablolar, Uysal Kitabevi: 1/237-241.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın