Bilinmeyen yönleriyle bakteriler

BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE BAKTERİLER

Ekim 2011 73.SAYI

Yunanca “küçük çubuk” anlamına gelen bakteri (bacterium) sözcüğü, 19. yüzyılda bilim sözlüğüne girdi. Bakteriler genellikle 2 ile 10 mikron boyunda ve 1-2 mikron genişliğindedir. Yani 10 bin bakteriyi yan yana dizebilirseniz yaklaşık 2,5 santimetre olurlar. Renksiz olduklarından mikroskopla incelemek kolay değildir. Özel boyalar katılarak renklendirildikten sonra bakterileri izlemek mümkün olabilir.

Bakteriler yayılacak yeterli besin ve ortam bulamadıklarında “spor” adı verilen bir madde meydana getirirler. Hava ile etrafa yayılan sporlar elverişli bir ortam bulduklarında tekrar çoğalmaya başlarlar.

Bakterilerin Yarar ve Zararları

Bakteri türlerinin çoğu zararsızdır. Üstelik insanlara pek çok şekilde hizmet etmektedirler. Örneğin; bakteriler olmasaydı toprağın verimliliğini korumak, bitki yetiştirmek yani yaşamın devamlılığı sağlamak zor olabilirdi.
Bakteriler olmadan ayran, yoğurt, sirke, peynir, turşu gibi gıda maddelerini de elde etmemiz mümkün olamazdı.
Bazı geviş getiren hayvanlar da bakterilerden sindirim için faydalanırlar. Bu hayvanların midelerine yerleşen bakteriler selülozu parçalayarak sindirime yardımcı olur. İnek ve koyun gibi hayvanlar için bakteriler hayati önemdedir. Ayrıca insanların da sindirim sisteminde bazı yararlı bakteriler bulunur. Bu bakteriler K vitamini oluşumunu sağlarlar. Azot, fosfor, karbon gibi elementlerin doğadaki çevrimini gerçekleştirirler.

Bakterilerin bazı olumsuz etkileri de vardır. Su kirliliğinin birinci sorumlusu bakterilerdir. Kanalizasyon ve sanayi atıkları kullanım suyuna karıştıkları zaman bakteriler su içinde çoğalmaya başlarlar.

Bazı bakteriler ise besinlere ulaşıp, hızlı bir şekilde çoğalırlar. Bu bakteriler ağır besin zehirlenmelerine yol açabilir, hatta sonu ölüme kadar giden bir sürecin tetikleyicisi olabilirler.

Bakterilerin neden hastalıklara yol açtığı halen tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı hastalık türlerine sebep olanın bakterilerin salgıladığı toksinler olduğu bilinmektedir. Toksin salgılayan bu bakterilerin en bilineni üst solunum yoluna yerleşerek doku yıkımına yol açıp difteri hastalığına sebep olur.

Bakterilerden Korunma Yolları

• Yemeklerinizi dondurarak saklayıp, çözdürürken dikkat edin.
• Et bakteri üremesine en uygun gıdalardan biridir. Etleri büyük parçalar halinde saklamanız bakterilerin üremesine davetiye çıkaracaktır. Etleri saklamadan önce küçük parçalara ayırdıktan sonra temiz bir buzdolabı poşetine koyarak mutlaka derin dondurucuda ya da buzluğunda saklayın.
• Eti çözdürmek istediğinizde bu işlemi sakın oda sıcaklığında yapmayın. Buzdolabının alt bölmesini kullanarak etinizin daha sağlıklı bir şekilde çözülmesini sağlarsınız.
• Çözdüğünüz eti hemen pişirin, kesinlikle tekrar dondurmayın.
• Gıdaları iyi pişirmek için sıcaklığın en az 70 dereceyi bulması gerekir.
• Gıda piştikten sonra derhal tüketmek ve oda sıcaklığında bırakmamak gerekir. Pişmiş gıdalar oda sıcaklığında uzun süre kalırsa, üzerinde bakteri ve mikropların üreme riski fazlalaşır.
• Yemeği yeniden ısıtırken sıcaklığın en az 70 dereceye kadar ulaşmasına özen gösterin.
• Pişmiş gıdaların çiğ gıdalara temasından kaçının. Hatta çiğ bir gıdayı keserken kullandığınız bıçağı bile pişmiş bir yemeğe temas ettirmekten kesinlikle uzak durun.
• Ellerinizi sık sık su ve sabunla yıkayın. Özellikle yemek yapmadan önce sıcak suyla yıkamak faydalı olacaktır. Elinizde kesik ya da enfeksiyon bulunuyorsa, yemek hazırlamadan önce mutlaka üstünü kapatın.
• Mutfakta kullandığınız gereçlerin ve mutfak yüzeyinin temizliği de en az ellerinizin temizliği kadar önemlidir. Zemin temizliğinde kullandığınız bezler, eliniz için kullandığınız havlu veya bulaşık kurulama havlusundan ayrı tutulmalıdır.
• Yemek yaparken mutlaka temiz su kullanın. Gıdalar hazırlanırken kullanılan su en az gıdaların kendisi kadar önemlidir.

Aysun ÖZPOLAT
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın