Mevlana Sadeddin Kaşgari

MEVLANA SADEDDİN KAŞGARİ

Başlangıçta ilim tahsiline düşmüşler ve ellerdeki bütün kitapları okumuşlar. Muhitleri kalabalık ve kendileri zengin... Tasavvuf yoluna girmeği murat edinince her şeyi bırakmış ve tam bir tecride düşüp Mevlânâ Nizameddin Hazretlerine kapılanmışlar...

Büyük oğulları anlatıyor :

- Babam yedi yaşındayken babası onu alır ve beraberinde sefere çıkarırdı. Büyük babam ticaretle uğraştığı için sık sık seyahat eder ve uzun zaman bir yerde kaldığı görülmezmiş... Bir gün, katıldığı bir seferde, babam, kendisiyle yaşıt, fevkalâde güzel bir çocuk görüyor ve ona büyük bir sevgiyle bağlanıyor, bir gece indikleri kervansarayın bir odasında birbirlerinin yanında uykuya dalıyorlar. Mumlar sönüp herkes uyumaya başlayınca babama, muhabbet bağladığı çocuğun elini, yüzüne ve gözüne sürmek arzusu geliyor. İçinde bu arzu, tam elini uzatacağı zaman görüyor ki, odanın bir köşesi yarılmış, oradan heybetli bir kimse çıkmış, elinde şamdan ilerliyorlar, babama doğru bir nazar atıyor ve tek kelime söylemeden karşı tarafa geçiyor, orası da yarılarak geçip gidiyor ve oda tekrar karanlığa boğuluyor, babam bu tecelliden öyle sarsılıyor ki, bir an evvelki arzudan içinde hiç bir eser kalmıyor ve haşyetle dolarak uyumaya çalışıyor.

Mevlânâ Sadeddin Kaşgarî Hazretleri 12 yaşındalar ve yine babalariyle birlikte seferdeler. Bir gün kervansaray kapısında otururken görüyorlar ki, bir alay bezirgan orada birbiriyle hesap görmekte ve çekişmekte... Çekişmeleri öyle uzamış, dallanmış, budaklanmış ki, çocuk Mevlânâ Hazretlerine birdenbire bir gözyaşı hücum etmiş ve yüksek sesle ağlamaya başlamışlar. Bezirganlar bu yüksek sesle ağlayıştan hayrette... Çocuk Mevlânâ´ya sormuşlar :

- Sana ne oldu ki, böyle, durup dururken, hiç sebep olmaksızın hüngür hüngür ağlamaya başladın?

- Sizin yüzünüzden, demiş Mevlânâ Sadeddin Kaşgari "Hazretleri; sabahtan beri buradayım,-aranızda hırs yüzünden çekişme ve dalaşmadan başka bir şey görmedim. Bir an için olsun Allah´ı düşünmediniz ve anmadınız! Size acıdığım için ağlıyorum!

Mevlânâ Sadeddin Kaşgarî Hazretleri kendilerini bir müddet ilme verdikten sonra büyük marifet cazibesine kapılırlar ve Mevlânâ Nizameddin Hazretlerinin hizmet ve sohbetlerinde yıllarca pişiyor, gelişiyorlar.

Arada, şeyhlerinin müsaadesiyle Hicaz seferine çıkmışlar... Horasan´a geliyorlar ve Herat´ta asrın şeyhlerinden Seyyid Kaasım Tebrizî Hazretlerine, Mevlânâ Ebu Yezid Pûrânî Hazretlerine, Şeyh Zeynüddin Hâfî Hazretlerine, Şeyh Bahaeddin Ömer Hazretlerine rastlıyorlar.

Seyyid Kaasım Hazretleri hakkında fikirleri :

- Âlemdeki yüksekliklerin ve bütün evliya hakikatlerinin toplayıcısı...

Mevlânâ Ebu Yezid Pûrânî hakkında

- Allah´tan başka hiç bir şeyle işleri yoktur; ve nazarlarında, vâki olan her şey Allah´ın kârıdır.

Şeyh Bahaeddin Ömer hakkında :

- Aynaları Allah´a karşıdır ve zattan başka hiç bir şey nazarlarına değmez.

Şeyh Zeynüddin Hazretlerini de şeriat anlayışlarındaki derinliğiyle överlermiş.

Buyuruyorlar :

- Hâlimin başlangıcında Herat´a gelmiştim. Bir gece rüyamda beni yüksek bir toplantıya götürdüklerini gördüm. Orada Herat´ın bütün evliyası hazırdı. Beni o toplantıda iki kişi müstesna, herkesin üstüne geçirip oturttular. O iki kişinin biri Abdullah Tâki, öbürü de Hoca Abdullah Ensârî idi. O rüyadan uyanınca kendimde mağrur bir soğukluk hissi duydum. Gece yarısı kalktım ve o soğukluğu gidermek için bir çare aramak üzere dört dolaşmaya başladım. Birdenbire ayağımda müthiş bir sızı duydum. Bir akrep ayağımı sokmuştu. Sabaha kadar feryat ettim ve o aci ve zahmet yüzünden acze düşüp gurur soğukluğundan kurtuldum.

Buyuruyorlar :

- Bir nice yıl Mevlânâ Nizameddin Hazretlerinin sohbetinde bulunduktan sonra içime hac ziyareti arzusu düştü. Mevlânâ´dan izin istedim. Dediler ki : «Israrla nazar ettiğim halde seni bu yıl hacıların kafilesinde göremiyorum!»

Evvelce gördüğüm rüyalardan bir takım işaretler almıştım. Mevlânâ Hazretleri hâlimi görüp buyurdular : «Korkma! Elbette gidersin!» ve ilâve ettiler : «Gördüğün rüyaları Şeyh Zeynüddin Hazretlerine anlat ki, şeriat anlayışında merd ve sünnet caddesinde sabittir. Şeyh Zeynüddin´den muratları Zeynüddin Hâfî idi ki, o asırda Horasan´da irşâd makamında bulunuyorlardı. Horasan´a gelince, Mevlânâ Hazretlerinin buyurdukları gibi, 0 yıl hacce gidemeyeceğim belli oldu. Ondan nice yıl sonra hac müyes ser oldu.

Mevlânâ Abdülgaffur Lârî :

- Mevlânâ Sadeddin Hazretlerinin rüyaları son derece na zikti. Mürşidi Mevlânâ Nizameddin´i öyle görmüştü ki, bu görüşe şeriatin zahiri tahammül edemezdi. O sebepledir ki, Mevlânâ Nizameddin Hazretleri ona «korkma!» diye teselli verip kendisini şeriat bağlılığında emsalsiz olan bir ferde gönderdiler ve rüyasını ona anlatmasını emrettiler. Şeyh Zeynüddin Hazretleri gibi bir şeriat bağlısından alacağı hükümle, Mevlânâ Sadeddin Hazretlerinin kalbinde itminan ve teselli doğacağım düşündüler, istediler ki, bu yolda akıl almaz çok şey bulunduğunu Mevlânâ Sadeddin Hazretleri öğrensin.

Gerçekten bu tarikatte akıl erişmez noktalar çoktur. Sadakatli talihlere gereken odur ki, pîr hizmetine eriştikten sonra kafa ve sebep arama derdini bir tarafa bırakıp şeyhine teslim olmayı bilsin...

Şeyh Feridüddin Attâr Hazretleri, «Mantık-üt-tayr» isimli kitabında, sülük erbabının hâlini kuşlar dilinden hikâye eder. Bütün kuşlar sülük makamını canlandıran Hüdhüd isimli kuşun ar kası.na düşüp gaye noktasına giderken yolun korkunçluğunu gö rür ve geriye dönmek isterler. O zaman Hüdhüdün onlara hitab bu yolun çile ve cilvelerini göstermek bakımından son derece mâ nalıdır.

Evet, bu yol, rahatına düşkünler yolu değil, âşıklar, canla riyle oynayanlar yoludur. Aşksız bu yol alınmaz ve korkak bezir gân bu yolda bir şey kazanamaz. Derdi olmayana bu şifahanede derman bulunmaz.

Buyuruyorlar :

- Mürşidimin emriyle Şeyh Zeynüddin´e o rüyaları anlat tim. Dedi ki: «Bana biy´at et ve irademe bağlan!» dedim ki: «Benim biy´at ettiğim ve iradesine bağlı olduğum zat hayattadır. Siz emin bir insan olduğunuza göre söyleyiniz : Bir kimsenin mürşi di sağken başka birine biy´at etmesi ve iradesine bağlanması caizse ben de öyle yapayım.» dediler : «istihare et!» dedim ; «Benim istihareme itimadım yoktur!» dediler : «Sen istihare et, biz de ederiz.» Gece olunca istihare ettim. Rüyada gördüm ki, Hâcegân tabakasından geçen azizler Herat´a ziyaret için gelmişler... Şeyh Zeynüddin de orada... O yerin ağaçlarını kesiyor ve duvarlarını yıkıyorlar, öyle bir kahr ve gazap içindeler ki tarifi mümkün değil. Gördüm ki bu rüya başka tarikata girmekten beni alakoymaya işarettir. Rüyadan sonra içimdeki tereddüt ve dağdağa silinip gitti. Ayağımı uzatıp rahat rahat uyudum. Sabah olunca Şeyhin huzuruna çıktım. Ben daha rüyamı anlatmadan kendileri söze giriştiler : «Tarikat birdir; hep aynı noktaya çıkar. Sen yine eski yolunda meşgul ol! Eğer bir müşkülün olursa bize bildir! Elimizden geldiği kadar medet edelim!.»

Şeyh Hazretleri de o gece istiharelerinde gayet büyük ve heybetli bir ağaç görüyorlar. Sayısız dallan var. Şeyh Hazretleri o dallardan birini koparmak istiyorlarsa da bir türlü başaramıyorlar. Bunun üzerine bildiğimiz mukabelede bulunuyorlar.

Buyuruyorlar :

- Mevlânâ Nizameddin Hazretlerinden Hicaz seferine izin istediğim vakit dediler ki: «Badiyede kafileyi gördüm : içlerinde sen yoktun!» Sükût ettim. Birkaç günden sonra tekrar izin istedim. Verdiler ve dediler : «Var git; lâkin bizden bir öğüt kabul et! Sakın sana öğüt verip işlememeni istediğim işi yapayım deme! Zira biz işledik ve pişman olduk. Bu pişmanlığın bağlı olduğu hacaleti kıyamete dek çeksek yeridir!» Ve öğütlerini verdiler: «Sende Allah´ın kahrı tecelli ettiği zaman sakın onu kullanayım deme! Nitekim Hoca Üsameddin hakkında ve bazı inkarcılar üzerinde ben kullanmıştım.» (Hoca Üsameddin, Mevlânâ Hazretlerinin hastalıktan kurtardıktan sonra yakışıksız hareketlerini görüp bâtınlarından çıkardıkları ve hemen düşüp öldüğünü haber aldıkları insan). Ben kendilerinden bu nasihati kabul ettim. Birkaç zaman sonra bana öyle bir hâl oldu ki, gözlerim kime dokunsa kendinden geçer, kendini kaybeder oldu. Eğer yanıma gelseler belki helak olurlardı. Ve ben o hâlin ilk zuhurunda evin bir köşesinde kapanıp gizlenmek zorunda kaldım. Böylece on dört gün, gece ve gündüz dışarıya çıkmadım. Uzaktan bana yakınlık gösterip benimle görüşmek isteyenlere de elimle işaret verip mâni olmağa çalışıyordum. Bu vaziyet, o hâl benden gidinceye kadar devam etti.

Mevlânâ´nın üstün bağlılarından biri, şeyhin hikmetlerin bir risale halinde toplamıştır, o risaleden birkaç damla veriyoruz :

Buyurdular :

- Allah ile meşgul olmak âlemde her şeyden kolaydır. Zira insanlar, mevcutlar arasında bir şey bulmak istediler mi, evvelâ onu isterler, sonra da bulurlar. Allah´ı ise evvelâ bulurlar, sonra isterler. Eğer bulmasalardı nasıl isteyebilirlerdi.

Buyurdular :

- İnsan birini sevince ister ki, herkes de onu sevsin... Muhabbet gayreti, sevdiğini gizli tutmayı isterken, muhabbetin kemâli de kimsenin onu inkâr etmemesini ister. Hattâ bütün âlemin ona bağlı ve istekli olması için ne yapacağını bilemez. Bu yüzden, sevdiğinde mevcut kemâl vasıflarını nasıl anlatmak kabilse öyle anlatır ki, insanlar ona tutkun olsun.

Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın