Mevlana Alaeddin Âbizi

MEVLANA ALAEDDİN ABİZİ

O da Mevlânâ Sadeddin Kaşgarî ashabından... Âbiz isimli, Kohistan´a bağlı bir köyden... Mevlânâ Sadeddin Hazretlerinin intikalinden sonra Mevlânâ Cami Hazretlerine devam eder oldular. Mevlânâ Cami kendisine büyük iltifatlarda bulunur ve onun tıynetini saf ve pak toprağa benzetti. Mevlânâ Alâeddin Âbizi Hazretlerinin zahirî meşguliyetleri küçük çocukları terbiye etmekti. Bu iş kendilerinin bâtınlarını peçelemek için seçtikleri bir uğraşma...

Hikâye ediyorlar :

- Sultan Ebu Said Mirza zamanında Hoca Ubeydullah Taşkendî Hazretleri Heri´yi şereflendirdiler. O vakit kendilerine tazimlerini arzetmeğe gittim. «Kimsiniz, neyle meşgulsünüz?» diye sordular. «Mevlânâ Sadeddin Kaşgarî fukarasından bir fakirim; küçük çocuklara muallimcilik etmekteyim.» dedim. Dediler: «Muallimcilik diyerek işini hor görme! Mektep hocalığı büyük bir iştir ve onun bir çok fayda ve nimetleri vardır.» Ondan sonra Mevlânâ Sadeddin Hazretlerinden bahsedip aralarındaki yakınlığı anlattılar ve bu fakire teveccühlerde bulundular.

Hikâye ediyorlar:

- Hâlimin başında Herat´ta ilim tahsiliyle uğraşıyordum. Mevlânâ Hazretlerini tanıdıktan sonra okumak ve ilme çalışmak bahsinde içimi bir fütur kapladı. Tahsilimi tamamiyle bırakmak veya arada sırada devam ettirmek hususlarında tereddüde düştüm, içimde bu his, bir gün şehirden dışarıya çıktım. Gide gide Mîr Finiz Şah medresesine ulaştım. Medresenin cemaat odasına girip, arkamı mihraba vererek oturdum. Birden, mihrabın köşesinden bir ses geldi: «İlmi bırak ve rahata kavuş!» Bana bir hâl oldu. Dışarı çıktım ve kır tarafına yöneldim, îçinde Necmeddin Ömer isimli bir divanenin yaşadığı bucağa kadar uzandım. Birden divane karşıma çıktı. Kendi kendisiyle konuşuyordu. Su divanenin yanına gideyim de bana ne söyler, göreyim... Diye düşündüm. Yanına gittim. Ne dese iyi? «Biraz evvel sen medresenin mescidindeyken sana, ilmi bırak ve rahata kavuş, diye seslenmedim mi?. Hayretten dondum. Her şeyi bırakmak, her alâkadan çözülmek dâvası bana galip geldi. Hemen oradan Mevlânâ Hazretlerine seğirttim. Kendilerini, kimsesiz bir camide, izbe bir noktada murakabeyle meşgul buldum. Huzurlarında sessizce diz çöktüm. Mübarek başlarını kaldırdılar ve buyurdular : «Bırak ve ferahla!» Ve devam ettiler : «Verimi olmayan tahsili bırakıp topyekûn bu nisbeti elde etmeğe bak!...» Artık benden tereddüt büsbütün kalktı. Bütün gücümle «Hâcegân» yoluna gönül bağladım.

Hikâye ediyorlar :

- Mevlânâ Hazretleriyle birlikte Hoca Şemseddin Mehmed´in vaaz meclisine gittik. Arkalarında oturmamı emrettiler. Benim, vaaz sohbet ve sema´ meclislerinde, elimde olmadan nâra atmak âdetimdi. Hoca minbere çıkıp İlâhî esrardan bahsetmeğe başlayınca kendimden geçer gibi oldum ve nâra atmak ihtiyacına düştüm. Fakat sesim çıkmadı. Aynı hâle bir kere daha düştüm. Bütün kuvvetimle çığlık koparmak isterken yine sesim çıkmadı. Bu hâl üçüncü defa olunca anladım ki,.Mevlânâ Hazretlerinin tasarrufu altındayım. Beni koruyup nârâ atmaya bırakmıyor. Kendilerine bir göz attım. Gördüm ki, murakabe halindeler ve istiğraka varmış bulunuyorlar. Bu defa bana başka bir hâl oldu. Uç kere üstüste narayı bastım. Meclis nihayete erdi ve dağıldık.

Hikâye ediyorlar :

- Nâra atmak âdetim konuşulurken buyurdular : «Tez zamanda bu nâra âdeti seni bir yalnızlık köşesine çekse gerektir.» Yâni «Bir hâl olduğu zaman bastığın çığlıklarla halkı rahatsız etmemem için uzlet bucağına çekilmen lâzım...» O sıralarda hastalandım. Zaafım bir dereceye vardı ki, harekete mecalim kalmadı. Dostlarım o gece benim öleceğime hükmettiler. Ben de düşündüm ki, Mevlânâ Hazretlerinin uzlete çekileceğimi beyan buyurmalarına rağmen henüz dedikleri olmadan ölüme nasıl kanî olabilirim? Bir aralık bana bir dalgınlık geldi. Uyumuşum... Rüyamda Mevlânâ Hazretlerini gördüm. Bana bir duâ telkin ettiler. Uyanır uyanmaz bu duayı dudaklarımda buldum. Sabahleyin üzerimde hastalık diye hiç bir şey kalmamıştı. Abdest alıp namazımı hafiflikle kıldım. Ondan sonra da uzlete çekildim.

Hikâye ediyorlar :

- Mevlânâ Hazretleri, bana «nefy» ve «ispat» yoluyle zikir telkin ettikleri zaman buyurdular : «Allah´ın bütün eşyayı muhit (kuşatıcı) olduğuna itikat etmek lâzımdır.» Zahir âlimlerinin bu ifadeye bir tevil bulmaları ihtiyaciyle bu sözden irkildim, korktum. Mevlânâ Hazretleri korkumu anladılar ve devam ettiler : «Zahir ehli, Allah´ın her şeyi ilmiyle kuşatıcı olduğunu söylemişlerdir. Nitekim Allah´ın her şeyi muhit olduğu âyetiyle beraber, her şeyi ilmiyle muhit olduğu mealinde bir âyet de vardır. Bu mertebeye itikat ise şarttır.» Bu izahtan hoşlandım ve ferahladım. Mevlânâ Hazretlerinin hizmetlerine vardığım başka bir günde de şu hitaplarına hedef oldum : «Mevlânâ Alâüddin. çaresiz, ihatanın Zat ile olduğuna inanmak lâzımdır! Tahkik ehlinin itikadı da budur!»

Reşâhat sahibi :

- İhata bahsinde hüküm şöyledir : Büyük tahkikçilere göre ihata iki türlüdür : Zatî ve sıfatı, yani zat ve sıfatla kuşatıcılık... Zatî ihata da iki kısımdır : Birincisi, zatın, kemmiyetsiz ve keyfiyetsiz olarak bütün eşya ve zerrelerle beraberliğidir ki, Hak bu hakikati «Allah her şeye muhittir.»

Mealindeki âyetle bildirmiştir, ikincisi, ihtisas ve hususiyet belirten bir maiyet, yani beraberliktir ki, o da mahzun olunmamasını emreden ve Allah´ın muhsinlerle birlikte olduğunu kaydeden âyetle işaretlidir; ve bu maiyet, yakınlık, en yüksek derecedekilere mahsustur. Sıfâtî maiyet ise, herkesçe bilindiği ve anlaşıldığı gibi, ilim ve kudret cihetindendir. Ona da «Allah her şeyi ilmiyle kuşatıcıdır» mealindeki âyet delâlet eder. Allah´ın her şeye kaadir olduğu mânasını taşıyan ilâhî fermanlar da aynı hakikati belirticidir. Mevlânâ Hazretlerinin maksudu, her halde, zatî maiyetten birincisi olsa gerek...

Mevlânâ Alâeddin´in Şeyh Abdülkerim Yemeni Hazretleriyle yakın alâkası olmuştur. Yemenî´li Şeyh Abdülkebir, başlangıcında Arap ve Acem diyarlarında seyahat edermiş. Yirmi yıl seyahatten sonra Harem´de mücavir olmuşlar... O asırda, mübarek topraklardan gelip geçenlerin uğrağı imişler... Mevlânâ Alâeddin de Harem´de mücavirlikleri sırasında kendileriyle sık sık temasta bulunmuşlar...

Şeyh, Mevlânâ´ya soruyor :

- Zulüm nedir?

- Bir şeyi lâyık olduğu yerin gayrine koymaktır.

- Hakkı anacak yer gönüldür. Ona Hakk´a gayr olanı koymak zulümdür.

Şeyh soruyor:

- Zikir ne şeydir ?

- Tevhid Kelimesidir.

- Bu zikir değil, ibadettir.

- Öyleyse nedir, siz söyleyiniz!

- Zikir, bilinmesi mümkün olmadığının bilinmesidir. Şeyh buyuruyor:

- Bilgisizliğe yönelmek ve namaza «marifetini bilmekten âciz olduğum Allah´a ibadet ederim!» diye niyet etmek lâzımdır.

Bir gün Mevlânâ Hazretlerine, hayatlarında hiç görmedikleri bir hâl oluyor. Bütün keyfiyet ve kemmiyet şuurunun üstünde, kendinden kaybolma hâli... Karşılarında Mevlânâ Sadeddin Hazretleri tecelli ediyor ve diyor ki:

- Aman, bu hâlini koru, sıkı tut! Şeyh Abdülkebir´in «Bilgisizliğe yönelmek» dediği işte bu hâldir!

Hikâye ediyorlar :

- Harem´de mücavir bulunduğum zaman gönlümü Kâbe´ye öyle kaptırmıştım ki, başka hiç bir yerde karar edemez olmuştum. Bir gün tavaf esnasında rüzgâr çıkıp Kabe örtüsünü araladı ve duvardan bir kısmını açtı. Bana öyle bir hâl oldu ki, çığlık basıp yere yığıldım. Aklım başıma gelince kalkıp Şeyh Abdülkebir´e uzandım. Hâlimi anlatmaya kalmadan dediler : «Ey yabancı! Kâbe ile ne işin var?» Ben ağlayarak, şeyhten gönül y ölüyle imdat isterken buyurdular : «Onu tahsis ederek Kabe´de göremezsin! O hiç bir hadde sığmaz. Böyleyken dağda, taşta, semada, yerde, toprakta ve kerpiçte mevcuttur. Belki onların küllî ifadesi odur. Onlar kendileriyle yoktur, Hakk´ın kayyum oluşuyla kaimdir. Evvel odur, âhir odur, zahir odur, bâtın odur; ve o, Allah´tır ki, ondan başka hak mabut yoktur!» Şeyh Hazretleri bunları söylerken mübarek elleriyle işaret ettikleri şeyleri görür gibi oluyor ve Kabe´de şahit olduğum hakikati bunlarda da okuyordum. Şeyhin teveccüh ve iltifatları sayesinde cihet ve istikamet kaydından kurtuldum.

Reşahat sahibi:

-Mevlânâ Alâeddin Hazretleri o sırada zevkî ve zatî tecelli makamına erişmemişlerdi. Zira bu makama erişende hususiyet, her şeyde mutlak güzelliği görmektir. Sûrî kayıtlar ise bu müşahedeye mâni değildir. O, hiç bir şeyde Hakkı hudutlayamaz ve güneşle zerreyi, derya ile damlayı bir tutar.

ŞİİR

Neye baksa cemal-i yân görür,

Hicr içinde visal-i yârı görür.

Böylelerine, Kur´an´da bahsi geçen «Allah´ın vechi» sırrı açılır. Bu mertebeye erişen de hakikat güneşi, imkân âlemini dolanıp başka bir âleme geçer. Bu mertebeye erişen görür ki, hakikat güneşinden başka bir şey yoktur; ve bilir ki, imkân zulmetinin vücudu, hakikat güneşinin görülmemesinden ibarettir. «Mâsivâ -dış âlem» in zuhuru ise Allah´ın «Bâtın» ismiyle belirişine alâmettir. Nur ile zulmetin bir araya gelmesi muhal; ve ikisi de asıl iki vücut ispatı olamaz bir hayaldir.

Hikâye ediyorlar :

- Şeyh Abdülkebir Hazretlerinin meclislerine girdim. Harem seyyidleri, şeyhleri, âlimleri ve fâkihlerinden, meclislerinde pek çok kişi vardı. Şeyh Hazretleri ilâhî maariften söz ediyorlardı. Fâkih geçinen ve Allah ehli ile olanların kelâmlarını inkâriyle ta...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın