Hoca Ubeydullah Hz.'nin Olgunluk Çağları

HOCA UBEYDULLAH HAZRETLERİNİN OLGUNLUK ÇAĞLARI

Kendileri anlatıyor :

- Mirza Şahruh zamanında Heri´deydim. Para adına bir habbem bile yoktu. Başımda bir tülbentim vardı ki, parça parçaydı. Bir parçasını düğümlesem öbürü parçalanır ve sarkardı. Bir gün pazar yerinden geçerken bir dilenci benden bir şey istedi. Param yok ki, vereyim. Bir ahçının önüne geldim, tülbentimi başımdan çıkardım ve dedim : «Bu tülbent eskidir ama temizdir. Kap kaçak yıkandıkça kurutmaya ve silmeğe yarar. Şunu al da şu fakire bir kap yemek ver!» Ahçı fakiri doyurduktan sonra büyük, bir edeple tülbenti önüme koydu. Fakat ben kabul etmedim ve çıkıp gittim.

Kendileri anlatıyor:

- Çok kişiye hizmetler ederdim. Hiç bir şeyim yoktu. Ne atım, ne merkebim... Yılda bir kaftan değiştirirdim ki, pamukları :dökülürdü. Her üç yılda bir kürk ve bir hırkayla yetinirdim.

- Yoğurdun, sahrada kıymeti olmaz, diye cevap veriyorlar. Kimse buralarda para ile yoğurt almaz. Lütfen kabul buyurun!

- Biz zerre bile kabul edemeyiz!

Ve hizmetçilerinden birine işaret edip yoğurda bir Şahruh altını verdiriyorlar. Yoğurdu evvelâ kendileri tadıyor, sonra da piyade ve süvari bütün yakınları... Ve yola revan oluyorlar.

Hoca hazretleri yirmi iki yaşlarındayken dayıları Hoca ibrahim, kendilerini Taşkend´ten ilim tahsili için Semerkant´a gönderiyor. Hoca hazretlerinin bâtını oluşları zahirî tahsile mâni oluyor. Bu yüzden «Hâcegân» azizlerinin sohbetlerine can atıyorlar ve iki yıl müddetle Mâveraünnehr ulularının meclislerini dolaşıyorlar.

Yirmi dört yaşında Herat´a gitmişler... Beş yıl kadar da Herat şeyhleriyle sohbet edip yirmi dokuz yaşlarında aslî vatanlarına dönüyorlar. Ondan sonra helâl rızk elde etmek için ziraat işleri yapıyorlar ve bir adamla ortaklaşa iş görüyorlar. Az zamanda Allah, mahsullerine Öyle bereket veriyor ki, idaresinden âciz kalıp yerlerine vekil tayin ediyorlar.

Hoca hazretlerinin mal ve mülkleri o kadar artıyor ki, hesap dairesini taşıracak hâle geliyor.

«Reşahat» sahibi :

- Bu fakir, Hoca hazretlerinin devlet eşiklerine ikinci defa yüz sürdüğü vakit, vekillerinden biri, tarlalarının 1300 den fazla olduğunu haber verdi. O günlerde daha nice tarla satın almakta idiler. Tarlalarından «Cuyibâr» ismini taşıyan yalnız bir tanesinde 3000 ırgat çalışırdı.

Kendileri anlatıyor :

- Ben, her yıl sultan Ahmet Mirza, divanına tarlalarımın mahsulüne ait yüz binlerce batman öşür veririm.

Hoca hazretlerinin ambarlarına konulan mahsul, anbardan her çıkarılışında, konulduğu zamanki miktarından fazla geliyor. Bu harikayı görenlerse Hoca hazretlerine rabıtalarını büsbütün kuvvetlendiriyorlar.

Kendileri de bu mevzuda diyorlar ki :

- Bizim malımız fukara içindir. Bunca malın hassası işte bu noktadandır.

Hoca hazretlerinin kemâl yolunda başlangıçlarından nihayetlerine kadar, tanıdıklarına ve tanımadıklarına, dostlarına ve düşmanlarına yardım ve şefkatleri sınır kabul etmez derecede büyüktü. Ayırt etmeden herkese hizmetleri dillere destandı.

Buyuruyorlar ki:

- Semerkant´ta Mevlânâ Kutbüddin medresesinde bulunan iki üç hastanın hizmetini üzerime almıştım. Marazları arttığından yataklarını murdar ederlerdi. Ben onları elimle yıkayıp, çamaşırlarını elimle giydirirdim. Bu hizmetim sık sık olduğu için hastalıkları bana da bulaştı. Ben de yatağa düştüm. Bu hâlimle bile birkaç desti su getirtip hastaların kirlerini yine ben yıkamaya devam ettim.

Kendileri anlatıyor:

- Heri´deyken sabahlan hamama gider ve Müslümanlara hamamda hizmet ederdim. Hizmette, iyi veya kötü, beyaz veya siyah, kuvvetli veya zayıf, fark gözetmezdim. Hizmetime karşılık bana ücret vermeğe kalkışan olmasın diye de sıvışırdım. Hamamda bu türlü hizmetleri çok ettiğimden hamam harareti sebebiyle bünyem ve sıhhatim zedelenmiştir. Bu yüzdendir ki, şimdi hamama asla rağbetim yoktur.

Kendileri anlatıyor :

- Hâcegân tarikatında vaktin icabı neyse ona göre davranılır. Zikir ve murakabe, ancak müslümanlara hizmet edecek bir mevzu olmadığı zaman tatbik edilebilir. Gönül almaya vesile olacak bir hizmet, zikir ve murakabeden önce gelir. Bazıları zannederler ki, nafile ibadetlerle uğraşmak hizmetten üstündür. Halbuki gönül feyzi, hizmet mahsulüdür. Hoca Bahaeddin Nakşibend ve bağlıları eğer kimsenin hizmetini kabul etmemişlerse, bu, hizmet ve tevazuu tercih etmelerindendir. ihsan ediciyi sevmek zaruridir ve muhabbet miktarınca alâka dahi tabiidir. Bu yolun bağliları kendilerine halkın menfaatine vermişler ve mukabilinde hiç bir şey beklememeği şiar edinmişlerdir.

Kendileri anlatıyor:

- Ben bu yolu tasavvuf kitaplarından değil, halka hizmetten elde ettim. Herkesi bir yoldan götürürler. Bizi hizmet yolundan götürdüler. Hayr umduğum herkese hizmet ederim.

Hoca hazretleri tenhada ve kalabalıkta zahirî ve bâtınî edebe son haddiyle riayet ederlerdi. «Reşahat» sahibi:

- Bu fakir, hoca hazretlerinin gece ve gündüz hizmetlerine devam ederken, ilk defasında dört ve ikinci defasında sekiz ay, bir defa bile esnediklerine şahit olmadım, öksürük veya benzeri sebeplerle de ağızlarından bir şey çıkardıklarını görmedim. Sümkürdüklerini de görmedim. Halk huzurunda veya yalnızlıkta bir defa bile bağdaş kurarak oturduklarını görmedim. Hizmetlerinde otuz beş yıl kalan Mevlânâ Ebu Said de, Hoca hazretlerinin, üzüm elma, armut vesaire kabuklarını ağızlarından çıkardıklarını görmediğini söyler. Görenlere nefret ve kerahet hissi verecek, hiç bir şeyin kendilerinde görülmediğini, bütün yakınları doğrulamıştır.

Büyüklerden biri bütün bir geceyi Hoca hazretlerinin huzurunda ihya ediyor. Hayret ve dehşetle görüyor ki, iki dizi üstünde oturan Ubeydullah Taşkendî hazretleri bütün bir gece kımıldamadan bu vaziyette kalıyorlar ve kendilerinden nebatî mânada ve mazur olunacak mikyasta en küçük hareket görülmüyor. Halbuki meclislerinde bulunan gençler, kuvvet ve tahammüllerine rağmen her saat dizlerini değiştirmektedir.

Hoca hazretlerinin, hizmetlerini görenler lütuf ve teveccühleri anlatılır gibi değildi. Meşakkati kendileri yüklenip yakınlarının rahatını kendi istirahatlerine takdim ederlerdi.

Bir yolculuklarında bir dağ eteğinde gecelemek lâzım geliyor ve çadırlar kuruluyor. O anda müthiş bir yağmur. Ortalığı sel götürüyor. Yakınlarından bir kısmının çadırlarında barınamayacaklarını gören Hoca hazretleri, kendilerine tahsis ettikleri büyük ve sağlam çadıra bakıp onu temiz bulmadıklarını ve altına sığmamayacaklarını söylüyorlar ve oraya yakınlarının sığınmasını sağlıyorlar. Kendileri de bir kösede geceliyorlar. Yakınları, Hoca hazretlerinin, öz rahatlarını müridleri hesabına feda ettiklerini ancak ertesi sabah öğreniyorlar.

Bir kere de, sıcak havada tarlalarından birinde bulunan Hoca hazretleri, bağlılarının, kendilerine mahsus gölgelikten faydalanmak istemediklerini görünce, tarlayı teftiş etmek bahanesiyle atlarına binip akşam serinliğine kadar gözden kayboluyorlar ve gölgeliğe ihtiyaç kalmadığını gördükten sonra dönüyorlar.

Kendileri anlatıyor :

- Dayım Hoca ibrahim hazretleri benim ilim tahsil etmem için ısrarla alâka gösterdiler ve beni Semerkant´a gönderdiler. Lâkin ilim tahsili için her davranışımda bana bir maraz musallat oldu. Marazın biri geçip ben tahsile devam ettikçe öbürü geliyordu. Akıbet tahsile devam etmeğe kaadir olmadığımı anladım ve dayıma : «Beni hâlime bırakın! Bırakmazsanız bu gidişle helak olabilirim!» demeğe mecbur kaldım. Dayım özrümü kabul etti ve beni tarîkat yönünde serbest bıraktı. Ben bu arada bir kere daha tahsile cehdettimse de müthiş bir göz ağrısına uğradım ve bu hâlin kırk beş gün sürdüğünü gördüm. Nihayet tahsil dâvasından tamamiyle vaz geçtim ve kurtuldum.

Semerkant âlimlerinden Hoca Fazlullah :

- Biz Hoca hazretlerinin bâtın kemâllerini anlayamayız. Şu kadar biliriz ki, kendileri, zahirî ilimlerden çok az okumuşlardır. Böyleyken Beyzavî tefsirinden bize öyle sualler sormuşlardır ki, cevabında âciz kalmışızdır.

Mevlânâ Ali Tûsî isimli bir zahir âlimine diyorlar ki:

- Sizin yanınızda bizim konuşmamız edep hatası olur. Siz söyleyin, biz dinleyelim!.

Ve Mevlânâ´dan şu cevabı alıyor :

- Feyiz kaynağından vasıtasız söz gelen bir huzurda, asıl bizim söylememiz edepsizliktir!

Kendileri anlatıyor :

- Ömrümce, Seyyid Kaasım Tebrizî hazretlerinden ulu kimse görmedim. Zamanın şeyhlerinden gittiğim her fertten bana bir nisbet hâsıl oluyor, fakat bu nisbet tez geçiyordu. Yahut o nisbeti ben bırakıyordum. Fakat Seyyid hazretlerinden öyle bir tesir aldım ki, onu elden bırakmak mümkün değil... Huzurlarına her girişimde görürdüm ki, bütün kâinat, dairenin merkezi misali, onun etrafını dolanıyor ve onda yokluğa karışıyordu. Seyyid hazretleri Hoca Bahaeddin Nakşibend hazretlerinin meclislerinde bulunmuş ve nisbetlerini o yoldan almışlar... Anlaşıldığına göre «Hâcegân» yolundaydılar. Kendilerinin bir kapıcısı vardı ki, kimse ondan izinsiz huzurlarına giremezdi. Kapıcılarına şöyle tenbih etmişlerdi : «Buraya ne zaman Türkistanlı bir genç gelirse ona mâni olma! Bırak, istediği zaman beni görsün!» Bu misilsiz teveccühlerine nail olmanın ş...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın