|
Konu Başlığı: Ölüm Korkusunu Hafifleten Faktörler Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 20 Ocak 2012, 00:17:26 c- Ölüm Korkusunu Hafifleten Faktörler* Deneklere “ölüm korkusunu hafifletebilecek faktörler” ile ilgili olarak sorduğumuz ve birden fazla seçenek işaretlemeleri konusunda serbest bıraktığımız soruya verilen cevaplara baktığımızda, “Allah'a kavuşma arzusu”nun ölüm korkusunu hafifletme hususunda en etkili faktör olduğu görülmüştür. Zira deneklerin %67.1’i, bu faktörün ölüm korkusunu hafifletebileceğini ifade etmiştir. Bu konuda ikinci etkili faktör, “ölümle beraber yok olmama, başka ve değişik bir hayata başlama ümidi”dir (%55.1). Araştırmaya katılan deneklerin %13'ü, “Sürekli ölümü düşünerek ölüme alışma”nın ölüm korkusunu hafifletebileceğini ifade etmiştir. Bu faktörü % 11.5 ile “insanların sürekli faydalanabilecekleri okul, cami vb. tesisler yaptırmak”, %10.7 ile “ölüm hakkında hiç düşünmeye fırsat kalmayacak şekilde insanın kendini çeşitli uğraşlara vermesi”, %8.0 ile “ölümü hiç akla getirmeme veya hatırlamamaya çalışma”, %7.5 ile “insanın kendi evinde sevdiklerinin yanında ölmesi” faktörleri izlemektedir. Bu konuda açık uçlu olarak fikirlerini beyan eden denekler ise %5 civarında olup, yaptıkları özel değerlendirmelere bakıldığında; “”Allah'ın emirlerine uyma ve âhirete hazırlık yapma”nın bu konuda önemli bir aktör olduğu görülmektedir (Açık uçlu değerlendirme yapan 29 denekten 15'i bu faktörün ölüm kaygısını hafifletmede etkili olabileceğini belirtmiştir). “Ölümü tabiî karşılama” ve “Cennet nimetlerini ümit etme”nin de bu konuda etkili olduğu söylenebilir. (4 kişi bu kanâatte olduğunu belirtmiştir). Bu faktörlerden başka, “Allah'a teslimiyet”, “Allah'ın af ve mağfiretini ümit etmek”, “çocuklarını büyütmek, meslek sahibi yapıp evlendirmek”, “herkesin hatta Hz. Peygamberin bile öldüğünü düşünmek”, “ölümle sevilen kimselere kavuşmayı ümit etmek”, “kitap yazmak”, “ölümü yeniden diriliş olarak görmek” ve “ölümün belki bir kurtuluş olabileceğini düşünmek” de, deneklerin bazılarında ölüm korkusunu hafifleten faktörler olarak tespit edilmiştir. Ölüm düşüncesini hafifleten faktörler yaşlara göre değerlendirildiğinde “Allah'a kavuşma arzusu”faktörü ile gelişim dönemleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Şöyleki 23-39 yaş grubunun %71.7'si bu faktörün ölüm korkusunun hafifletilmesi konusunda etkili olabileceğini söyleyenler arasında birinci sırada bulunmaktadır. Bunları %68.3 ile 16-22 yaş, %57.8 ile 40-59 yaş grupları izlemektedir. 60+ yaş grubu ise bu faktörün ölüm korkusunu azaltabileceğini düşünenler arasında %48.8 ile son sırada yer almaktadır. Burada dikkati çeken husus, yaşlıların normalde ölüme daha yakın olmalarına rağmen, Allah'a kavuşma arzusunun ölüm kaygısını azaltabileceğine, diğer yaş gruplarına nispetle daha az inanmalarıdır”. [1086] Ölüm kaygısını hafifleten faktörlerle ilgili olarak anketimizde verdiğimiz “Başka” seçeneğini işaretleyerek bu konuda açık uçlu olarak görüş bildirme ile yaş değişkeni arasında da anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre %14.3 ile 16-22 yaş grubu özel değerlendirme yapma konusunda birinci sırada yer almaktadır. Bu konuda 60+ yaş grubu %9.8 ile ikinci sırada gelirken, 23-39 ve 40-59 yaş grupları hemen hemen aynı nispetle (%4; %3.3) üçüncü ve dördüncü sırayı almaktadır [1087]. Ölüm korkusunu azaltan diğer faktörler ile yaş değişkeni arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ölüm korkusunu hafifleten faktörler ile cinsiyet arasındaki ilişki sadece “insanlann kendi evlerinde sevdiklerinin: yanında ölmesi” faktöründe anlamlılık seviyesine ulaşmıştır. Zira bayanlar (%12.6), bu faktörün ölüm korkusunu azaltabileceğine, erkeklerden (%5.4) daha çok inandıklarını belirtmişlerdir [1088]. Ölüm korkusunu hafifleten faktörler ile eğitim düzeyi değişkeni arasındaki ilişki, sadece iki faktörde anlamlılık seviyesine ulaşmıştır. Buna göre ortaokul veya lise mezunlarının %83.3'ü, “Allah'a kavuşma arzusu” faktörünün ölüm korkusunu hafifletme konusunda etkili olabileceğini ifade etmiştir. Üniversite öğrencisi veya mezunları ile akademisyenlerin ise %65'i bu yönde kanaat bildirmişlerdir [1089]. Eğitim düzeyi ile anlamlı ilişkisi olan diğer faktör ise “ölümle yok olmama, başka ve değişik bir hayata başlama ümidi” faktörüdür. Şöyleki, bu faktörün ölüm kaygısını azaltabileceğine inanma hususunda akademisyenler ve üniversite mezunları hemen hemen aynı oranda (%58.8; %57.8) birinci sırada bulunurken, ortaokul veya lise mezunlarındaki bu oran (27.78) oldukça düşüktür [1090]. Meslek değişkeni ile ölüm korkusunu hafifleten faktörler arasındaki ilişki de üç faktörde anlamlılık seviyesine ulaşmıştır.. Söyleki, “Allah'a kavuşma arzusu”nun bu konuda etkili olabileceğini düşünen denekler arasında polisler, %82.7’ile birinci sırada yer almaktadır. Bunları birbirlerine yakın yüzdelerle öğretim elemanları, öğretmenler, öğrenciler ve emekli öğretmenler izlemektedir. (%, %68.4; %65.4 ;%62,6; %62.5). Doktorlar (%54.9) ise bu faktörün ölüm korkusunu hafifletme konusunda etkili olabileceğini düşünenler arasında son sırada yer almaktadır [1091]. “Ölümü hiç akla getirmeme veya hatırlamamaya çalışma” faktörünün bu konuda etkili olabileceğini ifade eden deneklerin meslek gruplarına göre, toplam sayılarına nispetle oranları şöyledir: Doktorlar %19.6; Öğrenciler %15.4; Emekli öğretmenler %8.33; Öğretim elemanları %7.2; Öğretmenler %3.1; Polisler %1.3. Bu verilere bakıldığında ölümü en çok yadsıyan ve düşünmemeye çalışanların, doktorlar ile öğrencilerin olduğu söylenebilir. [1092] Ölüm korkusunu hafifleten faktörler ile meslek değişkeni arasında anlamlılık seviyesine ulaşan diğer bir faktör “ölümle beraber yok olmama, başka ve değişik bir hayata başlama ümidedir. Şöyleki bu faktörün bu konuda etkili olabileceğini düşünenler arasında %65.9 ile öğrenciler birinci sırada yer almaktadır Öğretim elemanları, öğretmenler ve doktorlar birbirlerine yakın oranlarla (%59.9; %56.9; %56.9) bu faktörün ölümden hissetmiş oldukları korkuyu hafifleteceğini bildirmişlerdir. Emekli öğretmenlerden bu faktörün ölüm korkusunu hafifletme konusunda etkili olabileceğini düşünenler (%45.8) diğer meslek gruplarına oranla daha azdır. Meslek değişkenine göre bu faktörün ölüm korkusunu hafifletme hususunda etkili olabileceğini en az polisler (%30.7) düşünmektedir [1093]. Ölüm korkusunu hafifleten faktörler ile medeni hal ve sosyo-ekonomik düzey değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. [1094] [1086] ( =13.015,s.d.=3,p<.01). [1087] (X = 13.014,s.d.=3,p<.01). [1088] (z =8.083,sd.= l,p< -01) [1089] (X =7.178;s.d.=2,p<-05) [1090] (=18.171, s.d.=2, p< 0.001). [1091] (-13.017, s.d.=5,p<.05). [1092] (x2 =24.925, s.d.=5, p < .001). [1093] CX =24.880, s.d.=5,p<. 001). [1094] Yrd. Doç. Dr. Faruk Karaca, Ölüm Psikolojisi, Beyan Yayınları: 334-338. |