> Forum > ๑۩۞۩๑ Güncel Haberler & Tarihden Başlıklar ๑۩۞۩๑ > Ölüm ile Yüzleşme > Mezar taşları
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Mezar taşları  (Okunma Sayısı 3876 defa)
13 Haziran 2009, 00:01:13
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 13 Haziran 2009, 00:01:13 »





İki hayat arasındaki köprü… Mezarlıklar için kullanılabilecek en iyi tanımlardan biri de bu olmalı. Ya da, “eşref-i mahlûkat” (yaratılmışların en şereflisi) olarak dünyaya getirilen insanoğlunun, fani bir yolculuktan, sonsuz yolculuğa geçtiği küçük istasyon…
Hayatın içinde adeta bir anıtmışçasına yükselen mezarlıklar kendi içlerinde de bir anlam taşır. Kimi zaman sahibini ifade eden sembollerle bezenir, kimi zaman ise peygamberlikten sonraki en büyük mertebe sayılan sahabiliğin taşıyıcısı binlerce insanınki gibi sadece küçük bir tahtayla sembolize edilir. Üzerinde isim bile yoktur çoğu zaman… Şüheda bir bedeni, Yaratıcısı bilse yetecektir! Hatta kimi zaman değil mezar taşı, bir mezarı bile yoktur gidenin… Dilden çıkacak Fatiha bilir yolunu, çıktığı ağza hiç görünmeden…
“Ziyaret yeri” anlamına gelen mezar, Türkistan’da “gavr” diye tabir edilmesinden kopup geldiği sanılan “kabir” tabiriyle de ifade edilir. Çoğu zaman baş tarafında, kimi zaman da hem ayak hem de baş tarafına dikilen mezar taşları, ölen kişinin kimliğini yansıtır. İslamiyet düşüncesi içinde yer almayan bir inanıştan uzanarak gelen mezar taşı geleneğinin, Türklerin İslamiyet öncesi inancı olan Şamanizm’den geldiği kabul edilmektedir. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinin ardından, İslam inancını taşıyan sembollerin yer verildiği mezar taşları, bir sentezin ürünü olduğu gibi, İslamiyet’e de aykırılık taşımayacak zenginliği barındırmıştır.
Türklerde Göktürkler’le başladığı kabul edilen mezar taşı uygulaması, özellikle Selçuklu ve Anadolu Beylikleri dönemiyle zenginliğe kapı aralar. 600 yıldan fazla süren Osmanlı medeniyeti boyunca, farklı çizgilere bürünür. Osmanlı mezar taşlarının, İslam kültürüyle yoğrulmuş ve geçmişte kalan Türk topluluklarınınkinden farkı, doğa unsurlarının daha sıkça kullanılması; ancak bunun sade bir anlatımla sunulmasıdır.

Mezar taşlarında işaretler
Kabir boylarından anlaşılsa da, mezar taşları, ölen kişinin kadın, erkek ya da çocuk olduğunu basitçe gösterir. Çocuk mezarlarının boyları gibi, taşları da kısadır. Kadınlarla özdeşleşen ve tasavvufî anlamda önemli semboller sayılan çiçekler, kadın mezar taşlarının da üzerinde yer alır. Erkek mezar taşları ise taşın üzerinde yükselen başlıklardan anlaşılmaktadır. Bu başlıklar çoğunlukla, sarık, kavuk ve fes gibi sembollerle ifade edilir.
Osmanlı ve öncesi Türk-İslam devletlerindeki mezar taşları çoğunlukla bir mesleği ya da dinî müntesipliği anlatmaktaydı. Bunlar kadar sık olmasa da, tasavvuftaki kökeninden beslenen başka semboller ve motifler de mezar taşlarına işlenmekteydi.
Meslekî semboller, ölen kişinin toplum içindeki konumunu göstermekteydi. Ancak öyle ki, aynı mesleğe sahip kişiler arasındaki derece ve rütbe farkı dahi, mezar taşları arasındaki farklılığa neden olabiliyordu. 17. yüzyılda, sarayda yüksek makam sahibi kişilerin tören kavuğu olan Mevlevî, Selimî, Yusufî, Celalî, Mücevveze’ye mezarlıklarda sıkça rastlanılır. “Kallavî kavuk” olarak da bilinen bu büyük kavuklar, padişahtan sonra gelen sadrazam, vezirler ve kaptan-ı derya tarafından kullanılmaktaydı. Kavuklar içinde en ihtişamlısıydı ve aşağıdan yukarıya doğru daralıyordu.
19. yüzyıla gelindiğinde ise Edhemî, Ahmedî, Cüneydî, Kallavî, Örfî, Serdengeçti, Düzkaş, Kalafat, Dardağan, Mollayî, Paşayı, Zaimî ve Katibî gibi kavuklar içinde Katibî kavuğa toplumun neredeyse her kesiminde rastlamak olağandı. Özellikle İstanbul mezarlıklarında karşımıza çıkan "Katibî kavuk"lar, kapıkulu görevlileri ve üst düzey yeniçeriler tarafından kullanılıyordu. Kafesî, Perişanî, Çatal, Horasanî ve Silahşor gibi isimler alan serpuşlar (başlıklar), Osmanlı tebaasının çoğunlukla giydikleriydi. Mezar taşlarının başlarında da bu serpuşlara sıkça yer verilirdi.

Fesler aidiyeti gösterir




19. yüzyılın ortalarına henüz gelinmeden Osmanlı’da giyilmeye başlanan fesler de, çokça görülen mezar taşlarının süsleyicileridir. Fesler, padişaha göre değişiklik gösterdiği için, mezar taşlarındaki feslerden hangi padişah döneminde yaşamış olduğu da kolaylıkla anlaşılabilir. 2. Mahmut dönemindeki feslerin çekiciliği dikkat çekerken, bu feslere “Mahmudî” adı verilir. Sultan Abdülaziz döneminde kullanılanlar “Azizî”, Sultan 1. Abdülhamid devrindekilere de “Hamidî” diye anılmaktaydı. Bunlar içinde en sık rastlanan mezar taşı ise Azizî’dir.
Osmanlı mezar taşları içinde dikkat çeken bir diğer kesim de yeniçerilerdi. 101 Yeniçeri ortası ve 61 Yeniçeri bölüğünün simgeleri, yeniçerilerin kollarına ve bacaklarına işlendiği gibi öldükten sonra mezarlarındaki taşlara da işleniyordu. Bu uygulama, 2. Mahmut’un Yeniçerileri ortadan kaldırmasına kadar sürdü.
Kimlikleri itibariyle en gizemli mezarlara sahip olsalar da, en sade mezar taşları cellatlara aitti. Görevleri idam etmek olan cellatların, öldükten sonra kıydıkları insanların yakınlarının beddualarına maruz kalmamaları için mezar taşlarında bir bilgi bulunmazdı. Eyüp Mezarlığı’nda ayrı bir bölüm olarak yer verilen cellat mezarları ne yazık ki günümüze sadece 4 taneyle ulaşabilmiştir.

Mezartaşları kimliği yansıtır
Mezar taşları, ebediyete intikal eden kişinin dinî kimliğini de yansıtmaktaydı. Mevlevî mezar taşları, tarikatın sembolü sayılan “sikke” ile ifade ediliyordu. Tarikatta derviş olanların taşlarında "destarsız dal sikke" yer alırken, şeyhlerin taşları "destarlı sikke" şeklinde sembolize ediliyordu. Yalnızca “muhip” derecesinde muhabbet besleyenlerin mezar taşlarında ise sikke yoktu. Sikke taşın gövdesine işleniyordu. Birçok tarikatta bu uygulama aynen yapılıyordu.
Bektaşî şeyhlerinin mezar taşlarında genellikle 12 dilimli Hüseynî ve 4 dilimli Edhemî başlık kullanılmıştır. Bektaşî mezar taşlarına ayrıca 12 köşeli "teslim taşı" ile "teber" ve "keşkül" gibi tarikat eşyaları da, kabartma şeklinde işlenmiştir. Kadirî ve Nakşibendî tarikatlarına mensup olanların mezar taşlarının başı ise müjganlıdır. Kadirî taşlarında 18 köşeli yıldız ile 8 yapraklı gül motifi kabartmaları vardır. Bayramîlerde 6, Celvetîlerde ise 13 dilimli mezar taşı başlığına yer verilir. Melamîlerde ise başlık bulunmaz. Bunun sebebi de özel giysi ve taçları reddetmiş olmalarıdır. Melamilerin mezar taşlarında sadece isim ve meslek yazılıdır.

Lale figürü, Allah’ı remzeder
    Mezar taşlarında en sık kullanılan sembollerden biri ağaçtır. Özellikle “hayat ağacı” adı verilen geniş ağaç, Orta Asya menşelidir. Dallarına konan kuşlar, ölünün bizzat kendisini ifa etmektedir. O, kuş gibi, hayat ağacının üstüne yükselerek, Rabbine yakınlaşmaktadır. Bu ağacın meyveli olanı ise bilgelik ve irfan yönünden doluluğun temsilidir. Mezarlıklarda sıkça rastladığımız servi ağaçları ise sıradanlığı olduğu gibi, vahdeti, Allah’ın birliğini anlatır.
Anadolu’daki mezar taşlarında sıklıkla rastlanan kandil figürü, kabrin aydınlanmasının remzidir. Mezarda yatan kişinin, kabrinin aydınlık olması, kolaylıkla hesap verebilmesi istenmektedir. 
Selçuklu ve Anadolu Beylikleri döneminde kullanılmaya başlanan “lale” figürü ise doğrudan Yüce Yaratıcı’yı sembolize etmektedir. Gül ise, Hz. Muhammed’i (s.a.v.) ifade eder. Bazı mezar taşlarında lale ile gül bir arada kullanılmıştır. Özellikle gülün çiziliş biçimi, çeşitli anlamları barındırır. Açılmamış gül, Allah’a ulaşma yolunda kulun pişme, kapanma sürecini anlatır. Açılmış gül ise artık sırra ulaşmış insanı, insan-ı kâmili ifade eder. Sır, açığa çıkmıştır. Sümbül çiçeği Halvetîliğin ve Sümbüliye tarikatının sembolü sayılırken; yasemin çiçeği Peygamber Efendimiz’in kızları, Hz. Ali’nin eşi olan Hz. Fatıma Validemiz’in remzidir.
Hz. Süleyman’ın mührü olarak bilinen altıgen yıldız, mezar taşlarında rastlanan figürlerden bir diğeridir. Bolluğun, bereketin ve gücün timsali sayılan bu sembolün üzerinde İsm-i Azam’ın, Allah’ın en büyük adının olduğuna inanılır.
Mezar taşlarının biçimleri kadar yazdırılış biçimleri de, ölen kişinin ailesinin zenginliğine ve şanına işaret etmektedir. Ekonomik durumu iyi olan, soylu kişilerin mezar taşlarının kitabelerinde yer verilecek sözler, usta şairlere bırakılırdı. Bunları usta hattatlar kaleme alır, usta hakkaklar işlerdi. Özellikle Edirne, Bursa ve İstanbul gibi Osmanlı medeniyetinin boy saldığı şehirlerde, mezar işçiliği ustalığının şahikasına ulaştığı, burada bulunan mezarlıklardan da rahatlıkla müşahede edilebilir.




Mezar taşı yazıları

Hüseyin Paşa Camii haziresinde bulunan bazı mezar taşlarında şu ifadeler yer almaktadır:



Hüve’l-Bâkî
Emr-i Hakk’la tamam oldu va´desi
Gece gündüz âh edûb vâlidesi
Âh benim ciğerim cân pâresi
Emr-i Bâri böyleymiş gayrı yoktur çâresi
Eş-şeyh Hâfız Abdullah Efendinin Kerîmesi
Merhûme Ruba Hanımın Rûhuna Fâtiha
Sene 1283


El-Hayyü’l-Bâkî
Tarîk-i Şa`bâniye Meşâyihından
Kutbü’l A`rifîn Mürşîd
Es-sâlikin Merhûm Abalı
Eş-şeyh El-Hâcc Mustafa Efendi
Hazretlerinin Rûhu Şerîfine Fâtiha
Sene 1264


Genç yaşımda neler geldi başıma
Âkîbet tûrab oldum taş dikildi başıma
Erzincanlı Merhûm Hatib Mustafa
Efendinin oğlu Merhûm Abdullah
Ağanın Rûhuna Fâtiha
Sene 1283

Hüve’l-Bâkî
Âh meded bulunmadı emrâzının çâresi
Genç yaşında tekmîl etmiş meğer kim va´desi
Nice rûhani cismâniyle tedbir ettiler
Gelse cümle neylesin dolmuş ecel peymânesi
Kayazâde Meh...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Mezar taşları
« Posted on: 29 Mart 2024, 02:24:59 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Mezar taşları rüya tabiri,Mezar taşları mekke canlı, Mezar taşları kabe canlı yayın, Mezar taşları Üç boyutlu kuran oku Mezar taşları kuran ı kerim, Mezar taşları peygamber kıssaları,Mezar taşları ilitam ders soruları, Mezar taşlarıönlisans arapça,
Logged
08 Ekim 2018, 14:05:13
Zehra Hüner
Dost Üye
*****
Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 305


« Yanıtla #1 : 08 Ekim 2018, 14:05:13 »

Alah razi olsun pek bilmedigim hususlarda bilgi sahibi oluyorum vesile olanlari Rabbim dünya ve ahirette darda birakmasin inşallah...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı
08 Ekim 2018, 14:14:53
Mehmed.
Görevli Sorumlusu
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 18.662


Site
« Yanıtla #2 : 08 Ekim 2018, 14:14:53 »

Esselamü aleyküm Rabbim bizlerin ilmini artırsın Rabbim paylaşım için razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

08 Ekim 2018, 15:58:38
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #3 : 08 Ekim 2018, 15:58:38 »

Esselamu aleykum. Rabbim razı olsun paylasimdan kardeşim. ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes