Medeniyetin hakimi ilim ve marifettir

Medeniyetin hakimi ilim ve marifettir

Bismillahirrahmanirrahim

İkinci hakikat:

Zaman-ı sâlifte, yani galebe-i vahşet vaktinde âlemde hükümfermâ, vahşetin mahsulü ve tedennî ve inkırazın mahkûmu olan kuvvet ve cebrin saltanatı idi.

Herhangi devletin deverân-ı demmi yerine girmişse, öyle devletlerin sahâif-i tarihiyeleri baykuşların âşiyâneleri gibi satırları inkırazlarını çağırıyorlar, bağırıyorlar.

Tasallut-u medeniyetin zamanında âlemin hükümranı ilim ve marifettir. Müvellidi medeniyet; ve şânı tezayüd; ve ömrü ebedî olduğundan herhangi devletin hayat ve müdebbiri olmuşsa, o hükûmeti kendi gibi kayd-ı ömr-ü tabiîden ve ecel-i inkırazdan tahlis ve küre-i arz kadar yaşamasına istidat vermiş. Kitab-ı Avrupa sahâifi bunu alenen gösteriyor.

Eğer denilse: Şimdiye kadar bu hükûmet-i zaifeyi âdi adamlar idare edebilirlerdi. Fakat bu kadar metin ve dehşetli, kaviyen emel ettiğimiz yeni hükûmeti omuzunda taşıyacak harika ve dâhi adamlar lâzımken, Asya ve Rumeli tarlası acaba öyle mahsulât verecek mi?

Buna cevap: Eğer başka inkılâplar başa gelmezse, evet.

Ve üçüncü hakikate dikkat et. Şöyle ki:

Bu zaman-ı mâzide insan istidad-ı gayr-ı mütenâhîye mâlik iken, o kadar dar ve mahdut daire içinde hareket ediyordu ki, güya insan iken hayvan gibi yaşadığından, efkâr ve ahlâkı o daire nispetinde tedennî etmiş ve mahsur kalmıştı.

Şimdi bu şer’î hürriyet-i âdilâne eğer yaşasa ve bozulmazsa, fikr-i beşerin ağır zincirlerini paralamakla ve istidad-ı terakkiye karşı setleri hercümerc ederek o küçük daireyi dünya kadar tevsi edebilir.

Hatta benim gibi bir köylü adam, Süreyya kadar ulvî olan idare-i umumîyi nazara alacak, âmâl ve müyûlâtın filizlerini orada bağlayacak.

Ve her bir fiil ve tavrının orada bir ihtizaz ile zîmedhal bulunacağından, himmet Süreyya kadar teâlî ve ahlâkı o derece tekemmül ve efkârı memalik-i Osmaniye kadar tevessü edeceğinden, Eflâtun’ları, İbn-i Sina’ları ve Bismarck’ları, Dekart’ları ve Taftazanî’leri inşaallah geri bırakacak.

Bu kuvvetli Asya ve Rumeli tarlası çok şübban-ı vatan mahsulü vereceğinden kaviyen ümitvarız.

Lâsiyyema: Şu memalik-i Osmaniye umum enbiyanın mahall-i zuhuru ve devlet-i mütemeddine-i sâlifenin mehd-i teşekkülü ve şems-i İslâmiyetin maşrık-ı tulûu olduğundan, insanların fıtratlarında ektikleri bu üç istidâdât-ı kemâl bu hürriyetin yağmuru ile neşvünemâ bulsa, herkesin istidadı ve fikr-i münevverinin dal ve budakları şecere-i tûbâ gibi her tarafa açacaktır. Ve Şarkın Garba nispetini, seherin guruba nispeti gibi edecektir—eğer sist-i atâletle ve sümum-u ağrâz ile kurutulmazsa. (Divan-ı Harb-i Örfi)

Bediüzzaman Said Nursi

LÜGAT:

Âdi : Basit, Sıradan
Alenen : Açıktan
Âmâl : Emeller, İstekler
Aşiyane : Yuva
Cebr : Zorlama, Zorbalık
Deverân-I Dem : Kan Dolaşımı
Ebedî : Sonsuz
Ecel-İ İnkıraz : Dağılıp Yok Olma Vakti, Çökme Zamanı
Efkâr : Fikirler
Emel Etmek : Ümit Etmek, Ümit Bağlamak
Fikr-İ Beşer : İnsan Fikri
Galebe-İ Vahşet : Vahşetin Üstünlüğü, İlkelliğin Üstünlüğü
Hakikat : Esas, Gerçek
Hercümerc Etmek : Alt Üst Etmek; Karma Karışık Etmek
Himmet : Ciddi Gayret
Hükûmet-İ Zaife : Zayıf Hükûmet
Hükümfermâ : Egemen, Hüküm Süren
Hükümran : Hükmü Geçen, Hükmeden, Egemen Olan
Hürriyet-İ Âdilâne : Adaletli Hürriyet
İdare-İ Umumî : Genel İdare
İhtizaz : Sarsıntı
İnkılâp : Değişim, Dönüşüm
İnkıraz : Yıkılma, Dağılıp Yok Olma, Son Bulma
İstidad-I Gayr-I Mütenâhî : Sonsuz Yetenek
İstidad-I Terakki : İlerleme Ve Kalkınma Yeteneği
İstidat : Kabiliyet, Yetenek
Kaviyen : Kuvvetli Bir Şekilde
Kayd-I Ömr-Ü Tabiî : Doğal Ömür Sınırı
Kitab-I Avrupa Sahaifi : Avrupa Kitabının Sayfaları; Avrupa Tarihinin Yaprakları
Küre-İ Arz : Yerküre, Dünya
Mahdut : Sınırlı
Mahsul : Ürün
Mahsulât : Ürünler
Mâlik : Sahip
Marifet : Bilgi, Eğitim
Metin : Sağlam, Kuvvetli
Müdebbir : İdareci; İdare Eden, Çekip Çeviren
Müvellid : Doğurtan; Ebe
Müyûlât : Meyiller, Eğilimler
Nazara Almak : Dikkate Almak
Nispetinde : Ölçüsünde
Sahâif : Sayfalar, Tarih Sayfaları
Sahâif-İ Tarihiye : Tarihî Sayfalar
Süreyya : Ülker Yıldızı, Pervin
Şer'î : Dine Uygun
Tahlis : Kurtarmak
Tasallut-U Medeniyet : Medeniyetin Musallat Olması, Hâkimiyeti
Teâlî : Yükselme, Yücelme
Tedennî : Alçalma, Gerileme
Tekemmül : Mükemmelleşme, Olgunlaşma
Tevsi Etmek : Genişletmek
Tezayüd : Ziyadeleşme, Artma
Ulvî : Yüce, Büyük
Vahşet : İlkellik (Medeniyetin Zıttı)
Zaman-I Mâzi : Geçmiş Zaman
Zaman-I Sâlif : Geçmiş Zaman
Zîmedhal : Giriş Yeri, Menfez; Karışma Yeteneği
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın