Görenek ve alışkanlıklar, zaruri olmayan ihtiyaçları zaruri hale getiriyor

Bir mesele daha var; o da çok ehemmiyetlidir. Hükm-ü Kur’ân’a göre, bu zamanda mimsiz medeniyetin icâbâtından olarak hâcât-ı zaruriye dörtten yirmiye çıkmış. Tiryakilikle, görenekle ve itiyadla, hâcat-ı gayr-ı zaruriye, hâcât-ı zaruriye hükmüne geçmiş. Âhirete iman ettiği halde, “Zaruret var” diye ve zaruret zannıyla dünya menfaati ve maişet derdi için dünyayı âhirete tercih ediyor.

Kırk sene evvel, bir başkumandan beni bir parça dünyaya alıştırmak için bazı kumandanları, hattâ hocaları benim yanıma gönderdi. Onlar dediler:

“Biz şimdi mecburuz. ‘Zaruretler mahzurlu şeyleri mübah kılar’ kaidesiyle, Avrupa’nın bazı usûllerini, medeniyetin icaplarını taklide mecburuz” dediler.

Ben de dedim: “Çok aldanmışsınız. Zaruret su-i ihtiyardan gelse, kat’iyen doğru değildir; haramı helâl etmez. Su-i ihtiyardan gelmezse, yani zaruret haram yoluyla olmamışsa zararı yok. Meselâ; bir adam su-i ihtiyarıyla haram bir tarzda kendini sarhoş etse ve sarhoşlukla bir cinayet yapsa, hüküm aleyhine câri olur, mâzur sayılmaz, ceza görür. Çünkü, su-i ihtiyarıyla bu zaruret meydana gelmiştir. Fakat bir meczup çocuk cezbe halinde birisini vursa, mâzurdur. Ceza görmez. Çünkü ihtiyarı dahilinde değildir.”

İşte, ben o kumandana ve hocalara dedim: “Ekmek yemek, yaşamak gibi zarurî ihtiyaçlar haricinde başka hangi zarûret var? Su-i ihtiyardan, gayr-ı meşrû meyillerden ve haram muâmelelerden tevellüd eden hareketler haramı helâl etmeye medar olamazlar. Sinema, tiyatro, dans gibi şeylerde tiryaki olmuşsa, mutlak zaruret olmadığı ve su-i ihtiyardan geldiği için, haramı helâl etmeye sebep olamaz. Kanun-u beşerî de bu noktaları nazara almış ki, ihtiyar haricinde zaruret-i kat’iye ile, su-i ihtiyardan neş’et eden hükümleri ayırmıştır. Kanun-u İlâhîde ise, daha esaslı ve muhkem bir şekilde bu esaslar tefrik edilmiş.”

Bediüzzaman Said Nursî, Emirdağ Lâhikası, s.457

Lügatçe:

hükm-ü Kur’ân: Kur’ân’ın hükmü.

icâbât: Gerekler.

icap: Gerek.

hâcât-ı zaruriye: Zorunlu ihtiyaçlar.

hâcat-ı gayr-ı zaruriye: Zorunlu olmayan ihtiyaçlar.

maişet: Geçim.

su-i ihtiyar: İradeyi kötüye kullanma.

câri: Geçerli, işleyen, akan, akıcı.

tevellüd: Doğma.

kanun-u beşerî: Beşer kanunu.

neş’et: Doğma.

muhkem: Sağlam.

tefrik: Ayırma.

ilcaat: Gereklilik, işin gereği.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın