Hadîsin âlime göre sabit olmaması hadîsin muzdarib ya da munkatı', ya da senedinde bir illetin olmasından kaynaklanır. Aynı ha­dîs başka bir âlime tam tersine sahih bir senetle ulaşmış olabilir. Bu durumda hadîsin sıhhati mutabaat ve şevahitle bilinir. Bu yüz­den sadece bu konu hakkında nice eserler yazılmıştır.

Bu durum daha ziyade, sahabeden sonraki devirlerde görül­mektedir. Birinci asırda ise, böylesi durumlara çok nadir rastlanır.

Hadîsler bütün islâm bölgelerine yayılırken bazı âlimlere ço­ğu zaman zayıf senedlerle ulaşırken, başkalarına sahih senetle ula­şıyordu. Bundan dolayı hadîs, bu ikincisi açıdan hüccet sayılıyordu. Bu yüzden çok sayıda âlim hadîsle amel etmeyi sıhhatine bağ­lamışlardır. [10]

 

3. Hadîsin Âlim Tarafından Zayıf Sayılması
 

Alimin hadîsi zayıf sayması, sözkonusu hadîsin diğer senedlerine bakmamasından kaynaklanır. Bunun da hadîs usûlü ilminde çok sayıda nedenleri vardır. [11]

 

4. Hadîsin Sıhhati İçin Başkasının Şart Koşmadığını Şart Koşması
 

Bunun birkaç örneği vardır.

a- Bir grup âlim, sadece bir adilin rivayet ettiği hadîsin sıhhati için, hadîsin kitab ve sünnetle çelişmemesini şart koşmuştur.

b- Fıkıh usulü âlimleri, kıyas ile çelişen hadîsin sıhhati için, bir fakihin o hadîsi rivayet etmesini şart koşmuştur.

c- Umumun mübtela olduğu olay hakkında varid olan hadî­sin sıhhati için çok değişik bölgelere yayılmış olması şart koşul­muştur. [12]


[10] Şeyh Senusi, Nassın Uygulanışı, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995: 19-20.

[11] Şeyh Senusi, Nassın Uygulanışı, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995: 20.

[12] Şeyh Senusi, Nassın Uygulanışı, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995: 20.