Cuma Ve Bayram Bölümü

CUMA VE BAYRAM BÖLÜMÜ

كِتَابُ الْجُمُعَةِ وَالْعِيدِ

-92 ﴿ مَنْ تَرَكَ الْجُمُعَةَ ثَلاَثاً مِنْ غَيْرِ عُذْرٍ طَبَعَ اللّهُ عَلَى قَلْبِهِ

“Kim özürsüz olarak üç kez Cuma Namazını terk edecek olursa, Allah’da onun kalbini mühürler”

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1. Ebu’l-Ca’d ed-Damrî[1]

2. Câbir[2]

3. Ebu Katâde[3]

4. Hârise b. en-Nu’mân[4]

5. Abdullah ibn Ömer[5]

6. Ebu Hureyre[6]

7. Abdullah ibn Ebi Evfâ[7]

8. Ebu Abse b. Cebr[8]

9. Abdullah ibn Abbâs[9]

10. İbn Es’ad b. Zürâre[10]

11. Safvân b. Suleym[11] (mürsel olarak)

Toplam, 11 kişi.

(Derim ki:) Bu konuda şu yollardan da hadis rivayet edilmiştir:

12. Hz. Aişe

13. Ka’b b. Mâlik[12]

14. Muhammed b. Abbâd b. Ca’fer (mürsel olarak)

* * *

-93 ﴿ إِذَا أَتَى أَحَدُكُمُ الْجُمُعَةَ فَلْيَغْتَسِلْ ﴾

“Biriniz Cuma Namazına gideceği zaman, (boy abdesti almak suretiyle) yıkansın”[13]

Suyûtî (ö. 011/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1. Abdullah ibn Ömer[14]

Suyûtî derki: “Ebu’l-Kâsım ibn Mende dedi ki: ‘Bu hadisi, Nâfi’ yoluyla Abdullah ibn Ömer’den 300 kişi rivayet etmiştir.’”

Hafız İbn Hacer (ö. 852/1447)’de derki: “Bu ravilerden 120 kişinin adını bilmekteyim.”

2. Abdullah ibn Abbâs[15]

3. Ebu Eyyûb[16]

4. Abdullah ibnü’z-Zübeyr[17]

5. Büreyde[18]

6. Hz. Aişe[19]

Toplam, 6 kişi.

(Derim ki:) Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

7. Hz. Ömer[20]

Bu hadis, şu lafızla gelmiştir:

﴿ إِذَا جَاءَ أَحَدُكُمْ إِلَى اْلُجُمُعَةِ فَلْيَغَْتَسِلْ ﴾

“Biriniz Cuma Namazına gideceği zaman, (boy abdesti almak suretiyle) yıkansın”

Bu hadisi; Buhârî (ö. 256/870) ile Müslim (ö. 261/875) rivayet etmiştir.

8. Hafsa bint. Ömer[21]

Bu hadis de, şu lafızla gelmiştir:

﴿ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ رَوَاحُ الْجُمُعَةِ وَعَلَى كُلِّ مَنْ رَاحَ إِلَى الْجُمُعَةِ الْغُسْلُ ﴾

“Her Müslümana, Cuma Namazına gitmek ve Cuma Namazına gidene de boy abdesti almak (vaciptir.)”

Bu hadisi ise; Ebu Dâvud (ö. 275/888) rivayet etmiştir.

9. Ubeyd ibnu's-Sebbâk[22] (mürsel olarak)

Bu hadis de, şu lafızla gelmiştir:

﴿ فَمَنْ جَاءَ إِلَى الْجُمُعَةِ فَلْيَغْتَسِلْ ﴾

“Kim Cuma Namazına gidecek olursa, (boy abdesti almak suretiyle) yıkansın”

Bu hadisi ise; İmam Mâlik (ö. 179/795) ile İmam Şâfiî (ö. 204/819) rivayet etmiştir.

Yine bu hadisi; İbn Mâce (ö. 273/886), Ubeyd b. es-Sebbâk yoluyla Abdullah ibn Abbâs’tan[23] rivayet etmiştir.

Yine bu konuda şu yollardan da hadis rivayet edilmiştir:

10. Enes[24] ve Hz. Osman[25]

11. Bir çokları

Hafız İbn Hacer (ö. 852/1447) “Telhîsu’l-Kebîr”de derki: “Abdullah ibn Ömer’den gelen ﴿ إِذَا أَتَى أَحَدُكُمُ الْجُمُعَةَ فَلْيَغْتَسِلْ ﴾ “Biriniz Cuma Namazına gideceği zaman, (boy abdesti almak suretiyle) yıkansın” Hadisi, Buhârî ile Müslim’in üzerinde görüş birliğine vardığı bir hadistir. Bu hadisi, İbn Hibbân’da rivayet etmiştir. Hadisin lafzı da, ona aittir.

Bu hadisin pek çok geliş yolları vardır;

Ebu’l-Kâsım ibn Mende, bu hadisi, bu hadisi, Nâfi’ yoluyla Abdullah ibn Ömer Abdullah ibn Ömer’den rivayet edenleri saymıştır. Bunların sayısı, 300’e ulaşmıştır.

(Yine İbn Mende,) bu hadisi, Abdullah ibn Ömer dışında rivayet eden sahabileri de saymıştır. Bunların sayısı da, 24 sahabiye ulaşmıştır.

Nâfi’ yolundan gelen bu hadisin geliş yollarını (ben de) topladım. Bunların sayısı da, 120 kişiye ulaşmıştır.”

Ayrıca Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da; (bu hadisin) bu lafzını kayıtlamaksızın mutlak olarak Cuma Günü boy abdesti almaya gelince, ‘bu hadisi, filan kişi rivayet etmiştir’ der. Sonra da bu hadisi, şu yopllardan getirmiştir:

1. Abdullah ibn Ömer

2. Ebu Saîd el-Hudrî

3. Evs b. Evs

4. Ebu’d-Derdâ’

5. Nübeyşe el-Huzelî

6. Sevbân

7. Abdullah ibn Mes’ud

8. Enes

9. Ebu Hüreyre

10. Câbir b. Abdullah

11. Sehl b. Huneyf

12. Ebu Ümâme

13. Hz. Ebu Bekir

14. İmrân b. Husayn

15. Ebu Katâde

16. Abdurrahman b. Semure

17. Hz. Ali

Toplam, 17 kişi.

(Derim ki:) Münzirî (ö. 656/1258) “Terğîb”de “Cuma Günü Boy Abdesti Almanın Fazileti Bâb” başlığında derki: “Bundan önce geçen bâb’da boy abdesti almanın zikri; Nübeyşe el-Huzelî, Selmân el-Fârisî, Evs b. Evs ile Abdullah ibn Ömer Hadisinde geçmektedir.

Yine Hz. Ebu Bekr ile İmrân b. Husayn Hadisin de ise, boy abdesti almanın gerektiği şöyle geçmektedir:

﴿ قَالاَ: قَالَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ كُفِّرَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ وَخَطَايَاهُ ﴾

“Ebu Bekr ile İmrân b. Husayn dediler ki: ’Resulullah (s.a.v) şöyle buyurdu:

‘Kim Cuma günü (boy abdesti almak suretiyle) yıkanırsa, günahları ve hataları silinir”

Ayrıca (Cuma Günü) boy abdesti almayı; Ebu Ümâme, Ebu Katâde, Ebu Saîd el-Hudrî ile Abdullah ibn Abbâs’tan rivayet etmiştir.”

Daha sonra da derki: “(İleriki) bâb’larda bu bâb’a delalet eden hadisler, -inşallah- gelecektir.” (Münzirî’nin sözü burada bitmektedir.)

Bu konuda bir başka sahabe topluluğundan da hadis gelmiştir.

Bu konuda daha geniş bilgi için İbnü’l-Hindî (ö. 975/1567)’nin “Kenzu’lUmmâl” adlı eserinde “Namaz Bölümü”nün Cuma Bâb’ına baş-vurabilirsiniz.

* * *

-94 ﴿ أَنَّهُ عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ كَانَ يَقُولُ ”أَمَّا بَعْدَ“ فِي خُطَبِهِ وَشِبْهِهَا ﴾

“Resulullah (s.a.v) hutbelerinde ve benzeri yerlerde ‘Emmâ ba’d’ (=Bundan sonra) demesi”[26] ile ilgili hadisler

1. Zeyd b. Erkam[27]

2. Câbir[28]

3. Amr b. Tağlib[29]

4. Abdullah ibn Abbâs[30]

5. Hz. Aişe[31]

6. Esmâ’ bint. Ebi Bekr[32]

7. Ebu Humeyd es-Sâadî[33]

8. Misver b. Mahreme[34]

9. Mahmûd b. Lebîd

10. Abdullah ibn Mes’ud[35]

11. Ebu Saîd el-Hudrî[36]

12. Adiy b. Hâtim

13. Ebu Bekre[37]

14. Ebu’d-Derdâ’

15. Sa’d b. Ebi Vakkâs

16. Abdullah ibn Ömer

17. Abdullah ibn Amr

18. Fadl b. Abbâs

19. Ebu Hüreyre

20. Semure b. Cündub

21. Tufeyl b. Sehbera

22. Cerîr b. Abdullah

23. Ebu Süfyân b. Harb

24. Enes b. Mâlik

25. Zeyd b. Hâlid

26. Kurre be Du’mûs

27. Câbir b. Semure

28. Amr b. Sa’lebe

29. Rezîn b. Enes es-Sülemî

30. Esved b. Serî’

31. Ukbe b. Âmir el-Cühenî

32. Ebu Şureyh b. Amr

33. Amr b. Hazm

34. Abdullah b. Alîm

35. Ukbe b. Mâlik

Bu konuda daha geniş bilgi için (Aynî’nin) ”Umdetu’l-Kârî” adlı kitabı ile bir çok kitaplara bakabilirsiniz.

(İbn Hacer) “Fethu’l-Bârî” de ise aynen şöyle der: “ ‘Emmâ ba’d’ (=Bundan sonra) sözcüğü ile ilgili hadislerin geliş yolları birbirini izler mahiyettedir. Şöyleki:

Hafız Abdulkahîr er-Ruhâvî “Erbâûnu’l-Mütebâyene” adlı kitabının Hutbe Bölümünde, bu hadisi, 32 sahabiden rivayet etmiştir. Bu hadislerden birisi de; İbn Cüreyc yolundan, o da Muhammed b. Sîrîn’den, o da Misver b. Mahreme’den rivayet ettiği şu hadistir:

﴿ كَانَ النَّبِيُّ صّلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا خَطَبَ خِطْبَةً قَالَ ”أَمَّا بَعْدُ“ ﴾

“Peygamber (s.a.v) bir hutbe okuduğu zaman ‘Emmâ ba’d’ (=Bundan sonra) derdi”

Bu hadisin ravileri, sika kimselerdir. Hadisin dış görünüşü, bunun devamlı söylenildiğini göstermektedir.’”

“Şerhu levâihi’l-envâri’l-behye li şerhi ed-Dürreti’l-mudiyye” de denir ki: “Kadı İmam Alauddin el-Mürdâvî el-Hanbelî’nin “Şerhu’t-Tahrîr”de belirttiğine göre; Hz. Peygamber (s.a.v)’in, hutbe de yada benzeri yerlerde, ‘Emmâ ba’d’ (=Bundan sonra) sözcüğünü söylediğini, 35 sahabi rivayet etmiştir.”

Bunun bir benzeri de, onun, “Ğazâu’l-Elbâb” adlı eserinde geçmek-tedir.

Zürkânî (ö. 1122/1710)’de “Şerhu Mevâhibi’l-Leduniyye” de konu ile ilgili olarak aynen şöyle der: “Hz. Peygamber (s.a.v)’in, hutbe de yada benzeri yerlerde ‘Emmâ ba’d’ (= Bundan sonra) sözcüğünü söylediği sabit olmuştur. Bunu, 40 sahabi rivayet etmiştir. Nitekim bunu, er-Ruhâvî, “Erbâûnu’l-Mütebâyeneti’l-Esânid” de ifade etmiştir.”

* * *

-95 ﴿ أَنَّهُ عَلَيْهَ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ كَانَ ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın