Alışverişler Bölümü

ALIŞVERİŞLER[1] BÖLÜMÜ

كِتَابُ الْبُيُوعِ

-169 ﴿ مَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا

Kim bizi aldatırsa, bizden değildir”[2]

Bir rivayette ise; ﴿ مَنْ غَشَّ ﴾ “Kim aldatırsa”[3] ifadesi vardır.

Bu hadisin geliş yollarının çoğunda, bu, bir yiyecek ile ilgilidir. Hz. Peygamber (s.a.v), çarşıda (bir çeşit yiyecek satan birisini) görüp (hile yaptığını fark edince,) elini kabın içine sok(up kontrol ettikten sonra bu sözü söyle)miştir.

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr” adlı kitabının ‘Kitâbu’l-Edeb’ (=Edeb Bölümü’n) de bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1. Ebu Hureyre

2. Abdullah ibn Ömer

3. Ebu Burde b. Niyâr

4. Enes

5. Berâ’ b. Âzib

6. Huzeyfe

7. Abdullah ibn Abbâs

8. Abdullah ibn Mes’ud

9. Kays ibn Ebi Garze

10. Ebu Musa el-Eş’arî

11. Hz. Aişe

12. Hâris b. Süveyd

Toplam, 12 kişi.

(Derim ki:) Bu hadis, şu yollardan da gelmiştir:

13. Abdullah ibn Ebi Rebîa el-Mahzûmî

14. Büreyde

15. Ebu’l-Hamrâ’

16. Ebu Saîd el-Hudrî

17. Hz. Ali

İbn Hacer el-Mekkî (ö. 973/1051) “Zevâcir”de konu ile ilgili olarak şöyle der: “Bu hadis, 10 küsur sahabiden gelmiştir.”

* * *

-170 ﴿ مَنْ بَاعَ عَقَارًا وَلَمْ يَجْعَلْ ثَمَنَهُ فِي مِثْلِهِ لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ ﴾

Kim bir akarı satıp da elde ettiği parayı da aynı cins (bir mülk)e yatırmazsa, bu kimse, aldığı bedelin hakkında mübarek kılınmamasına müstehak olur”[4]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr” adlı kitabının ‘Kitâbu’l-Edeb’ (=Edeb Bölümü’n) de bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1. Huzeyfe ibnü’l-Yemân[5]

2. Saîd b. Hureys[6]

3. Saîd b. Zeyd[7]

4. İmrân b. Husayn

5. Amr b. Hureys[8]

6. Ma’kil b. Yesâr[9]

7. Ebu Zerr[10]

Toplam, 7 kişi.

* * *

-171 ﴿ تَحْرِيم رِبَوِ التَّفَاضُلِ فيِ الذَّهَبِ بِالذَّهَبِ الْفِضَّةِ بِالْفِضَّةِ ﴾

“Altının altınla ve gümüşün gümüşle (değiştirlmesinde) fazlalık ribasının haram kılınması”[11] ile ilgili hadisler

Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

1. Ebu Saîd el-Hudrî[12]

2. Hz. Osman[13]

3. Abdullah ibn Ömer[14]

4. Ubâde ibnu’s-Sâmit[15]

5. Râfi’ b. Hadîc[16]

6. Hz. Ömer[17]

7. Fudâle b. Ubeyd[18]

8. Ebu Bekre[19]

9. Ebu Hureyre[20]

10. Ebu Useyd es-Sâadî[21]

11. Hz. Ali[22] ve daha bir çokları

Ubâde ibnu’s-Sâmit, Ebu Hureyre, Ebu Saîd el-Hudrî, Bilâl[23] ve daha bir çoklarının hadisinde; ﴿ البُرّ بِالْبُرّ ﴾ِ “Buğday ile buğday”, ﴿ الشَّعِير بِالشَّعِيرِ ﴾ “Arpa ile arpa”, ﴿ التَّمْر بِالتَّمْر ﴾ِ “Hurma ile hurma”, ﴿ المِلْح بِالْمِلْحِ ﴾ “Tuz ile tuz” ifadeleri geçmektedir.

Tahâvî (ö. 321/933) “Şerhu Meâni’l-Âsâr”da bu konu ile ilgili Kur’an-da[24] belirtilen ribanın aslının, “Nesîe Ribası” hakkında olduğunu anlattıktan sonra aynen şöyle der:

“Ayrıca Kur’an’dan sonra Sünnet de; ribanın ve altının altınla, gümüşün gümüşle ve diğer ölçülebilenler ile tartılabilenler hususundaki fazlalığın haram olduğunu belirtmiştir. Bu husus, bu kitabımızın daha öncesinde geçen “Buğdayın arpayla satışı bâb”ında Ubâde ibnu’s-Sâmit’in[25] rivayetinde geçmektedir. Dolayısıyla da bu riba türü, sünnetle haram kılınan bir ribadır. Bununla ilgili Resulullah (s.a.v)’den gelen rivayetler, tevatürdür. Bu rivayetler sayesinde hüccet ortaya çıkmaktadır.”[26]

Daha sonra Tahâvî, bu konuda gelen bazı rivayetleri de nakletmiştir.

Daha sonra da der ki: “Bu mütevatir rivayetlerle sabit olduğuna göre; Resulullah (s.a.v) gümüşün gümüşle ve altının altınla fazlalık olarak ve aynı şekilde naklettiğimiz bu rivayetlerde geçen diğer ölçülebilen şeylerde de fazlalık olarak yapılan satışı yasaklamıştır. Bu nedenle de bizce bu rivayetlerle amel etmek, ﴿ لاَ رِباً إلاَّ فِي النَّسِيئَةِ ﴾ “Riba, (fazlalıkta değilde) ancak Nesîe (=veresiye)de geçerlidir”[27] şeklindeki Üsâme hadisiyle amel etmekten daha iyidir. Üsâme hadisini, bu konuda naklettiklerimiz doğrultusunda yorumlamak uygun olur.”[28]

* * *

-172 ﴿ النَّهْي عَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ ﴾

“Aldatma satışının yasak olması”[29]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr” adlı kitabının ‘Kitâbu’l-Ahkâm’ (=Hükümler Bölümü’n) de bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1. Abdullah ibn Mes’ud

2. Sehl b. Sa’d

3. Abdullah ibn Abbâs

4. Abdullah ibn Amr

5. Attâb b. Esîd

6. Abdullah ibn Ömer

7. Enes

Toplam, 7 kişi.

(Derim ki:) Tirmizî (ö. 279/892), bu hadisi şu yoldan rivayet etmiştir:

8. Ebu Hureyre[30]

﴿ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ وَبَيْعِ الْحَصَاةِ ﴾

“Resulullah (s.a.v), ‘aldatma satışını’ ve taş atımı satışını yasaklamıştır”

Daha sonra da der ki: “Bu konuda Abdullah ibn Ömer ve Abdullah ibn Abbâs’tan da hadis rivayet edilmiştir.

9. Ebu Saîd el-Hudrî[31] ile Enes[32]

Ebu Hureyre hadisi, hasen-sahihtir.”[33]

(Suyûtî) “Câmiu’s-Sağîr”de[34] ﴿ نَهَى عَنْ بَيْعِ الْحَصَاةِ وَبَيْعِ الْغَرَر ﴾ِ “Resu-lullah (s.a.v), taş atımı satışını ve ‘aldatma satışını’ yasaklamıştır” hadisini; İmam Ahmed, Müslim ve dört sünen sahibi yoluyla Ebu Hureyre’den getirmiştir.

Yine (Suyûtî) “Câmiu’s-Sağîr”de[35] ﴿ نَهَى عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّ وَبَيْعِ الْغَرَرِ وَبَيْعِ الثَّمَرَةِ قَبْلَ أَنْ تُدْركَ ﴾ “Resulullah (s.a.v) zorlama, ‘aldatma’ ve olgunlaşmamış meyve satışını yasaklamıştır” hadisini ise İmam Ahmed ve Ebu Dâvud yoluyla şu yoldan getirmiştir:

10. Hz. Ali[36]

* * *

-173 ﴿ اَلنَّهْى عَنِ الْمُزَابَنَةِ. وَالْمُزَابَنَةُ: بَيْعُ الثَّمَرِ عَلَى رُؤُوسِ الشَّجَرِ, بِالتَّمْرِ كَيْلًا, وَالزَّرْع, كَذالِكَ باِلْحَنْطَةِ كَيْلاً ﴾

“Müzâbene’nin yasak olması. Müzâbene; yaş hurmayı daha (hurma) ağacın başındayken ölçeğe vurarak kuru hurma karşılığı ve ekini de aynı şekilde ölçekli olarak buğday karşılığında satmaktır”[37]

Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

1. Ebu Hureyre

2. Abdullah ibn Ömer

3. Abdullah ibn Abbâs

4. Câbir

5. Zeyd b. Sâbit

6. Saîd b. Zeyd

7. Râfi’ b. Hadîc

8. Sehl b. Hasme

9. Ebu Saîd el-Hudrî

10. Sa’d b. Ebi Vakkâs

11. Enes b. Mâlik ve daha bir çokları

Tahâvî (ö. 321/933) “Şerhu Meâni’l-Âsâr”da bu hadislerin mütevatir olduğunu belirtmiştir.[38]

* * *

-174 ﴿ اَلتَّرْخِيص فِي بَيْعِ الْعَرَايَا بِخَرْصِهَا ﴾

“Tahmin yoluyla ariyelerin satılmasına izin verilmesi”[39] ile ilgili hadisler

Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

1. Zeyd b. Sâbit[40]

2. Abdullah ibn Ömer[41]

3. Câbir b. Abdullah[42]

4. Sehl b. Ebi Hasme[43]

5. Ebu Hureyre[44] ve daha bir çokları

Tahâvî (ö. 321/933) “Şerhu Meâni’l-Âsâr”da bu sahabilerden gelen hadisleri senedleriyle birlikte naklettikten sonra aynen şöyle der:

“Bu rivayetler, Resulullah (s.a.v)’den gelmiştir. (Tahmin yoluyla) ariyelerin satılmasına izin verilmesi hususunda gelen rivayetler, tevatürdür. İlim adamları, bu rivayetleri tamamen kabul etmişler, bu rivayetlerin geliş (yolların)ın sıhhatli oluşu hususunda görüş ayrılığına düşmemişler ve bu rivayetleri tevil etme hususunda birbirleriyle çekişmemişlerdir.”[45]

* * *

-175 ﴿ قَاتَلَ اللَّهُ الْيَهُودَ, إِنَّ اللّهَ لَمَّا حَرَّمَ عَلَيْهِمْ الشُّحُومَ جَمَلُوهاَ ثُمَّ بَاعُوهاَ فَأَكَلُوا إِثْماَنَهاَ ﴾

“Allah, Yahudilere lanet etsin. Allah (ölmüş hayvanın) iç yağını onlara haram ettiğinde onlar bu yağı eritip sonra da sattılar, parasını da yediler”[46]

Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

1. Câbir

2. Hz. Ömer

3. Ebu Hureyre

4. Abdullah ibn Ömer

5. Abdullah ibn Amr

6. Üsâme b. Zeyd

7. Enes

8. Temîm ed-Dârî

9. Hâlid ibnü’l-Âs

10. Abdullah ibn Abbâs

Doğruyu en iyi bilen Cenab-ı Allah’tır.

[1] "Bey" kelimesi, sözlükte; mutlak surette değişmek anlamına gelir. Terim olarak ise; iki tarafın rızası ile malı malla değiştirmektir. Kitap, sünnet, icma-ı ümet ve kıyas yollarıyla meşru olmuş bir akiddir.

[2] İnsan, toplum içerisinde yaşadığı için hem kendisini ve hem de ailesinin geçimini sürdürmek ve yaşamını devam ettirmek zorundadır. Temel insan haklarının, adaletin ve hu...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın