Ziraî Borçlar

B. Ziraî Borçlar: [316]

a) Ebu Hanife'nin de içlerinde yer aldığı Cumhur'a göre, borçların ziraî ürünlerin nisabını eksiltmesi sözkonusu değildir. Bunun dışındaki mallarda ise, borç, nisabı eksiltebilir. Bununla birlikte, Ebu Hanife'den ziraî ürünler için de borcun nisaba tesirli olduğu görüşü nakledilir.

b) İbn Ömer'e göre, üretimin artması ve aile için harcanan borçlar nisabı düşürür.

c) İbn Abbas, Mekhul, Ata, İbn Cureyc, Tavus, Câbir b. Zeyd ve bir rivayette Ahmed b. Hanbel'e göre, üretim için harcanan ziraî borçlar zekât mükellefliğine tesirlidirler.

Hanbelî Mezhebi de kişinin özel ihtiyacını karşılamak için yaptığı borçlanma ile ziraat işlerine harcamak için yaptığı borçlanmayı ayn tutar. Birincisi nisabtan sayılmaz, ikincisi sayılır.

d) Ebu Ubeyd'e göre, borç sağlamsa, matrahtan düşülür, sadece mükellef borçlu olduğunu iddia ediyorsa düşülmez.

e) Yusuf Kardavî ve Muhammed Ebu Zehra, her çeşit mal için borcun tesirli olduğunu benimseyerek, kredi ile veya -gübre, ziraî âletler dahil- borçlanarak ziraat yapan bir çiftçinin, ürettiğinin zekâtını ödemesi için borçlarını matrahtan düşmesi gerektiği kanaatindedirler.

Üretim-yatırım kredileri ve zekât konusunu inceleyen Muhammed Osman Şibbeyr, Malikî mezhebinin görüşünden hareketle, araziyi iyileştirme, su kanalı getirme gibi bir yolla doğan borca karşılık tutulacak başka malî imkanı veya aslî ihtiyaç fazlalığı olan malı yoksa ziraî borcun matrahtan düşüleceğini; yeni toprak veya âletler/makinalar satın alma yoluyla daha fazla gelir sağlamak için doğan borcun matrahtan düşülemeyeceğini, satın alınan toprak veya [317] âletlerin borca karşılık tutulması gerektiğini savunur.

Gerçekten de mükelleflerin zekât yükümlülüğünden kaçma yoluna girdiği dönemlerde bu görüşün dikkate alınması uygun gözükmektedir.

[316] Ebu Ubeyd, age, s. 507-508, no: 1549-1553; Ebu Zehre-Şekerci, age, s. 31-32; İbn Kudame, Mugni, c. III, s. 42; İbn Rüşd, BM, c, I, s. 226; Kardavî, FZ, c. I, s. 157; Kâsânî, BS, c. II, s. 6.

[317] Şibbeyr, Muhammcd Osman: "Medâ Te'sîri'd-Duyûni'l-İstismâriyye ve'l-Îskâniyyeti'l-Mu'eccele fî Tahdidi Viâi'z-Zekât", Mecelletu'ş-Şeria ve'd-Birâsâti'l İslâmiyye, c. VII, sayı: 16. (Kuveyt-Mart 1990), s. 160.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın